خلاصه بورس در ۲۰۰ کلمه!
نامه یک شرکت درباره دلایل‌کاهش چشمگیر سود و مشکلاتی‌که صنایع ایران با آن درگیرند
هفت صبح| دیروز یک نامه اداری ظاهرا ساده باعث شد که سر درد دل چند گروه اقتصادی مختلف باز شود، از فعالان بورس گرفته تا تولیدکنندهها و حتی صادر کننده‌ها، حتی پای جریان‌های سیاسی هم به ماجرا باز شد. این نامه که در واقع یکی از مراحل اداری شفاف سازی در بورس است از سوی مدیر عامل شرکت فرآورده‌های بورسی نوشته شده بود، خطاب به رئیس اداره نظارت بر ناشران گروه صنعتی و معدنی سازمان بورس. محتوای نامه هم توضیح دلایل کاهش ۳۸ درصدی سود این شرکت بود.
در واقع آقای مدیرعامل باید به بورس توضیح می‌داد که چرا طی یک سال گذشته درآمد عملیاتی‌اش ۳۸ درصد کاهش پیدا کرده و پای زد و بند و خراب کاری در میان نیست اما دقیقا همین دلایل باعث وایرال شدن نامه شد.
گفتید مشکل ارز نداریم؟
اولین دلیلی که برای کاهش سود عملیاتی شرکت فرآورده‌های نسوز ایران ذکر شده بود، کمبود مواد اولیه بود آن هم به دلیل مشکلات مربوط به تخصیص ارز از طرف بانک مرکزی. خیلی از کسانی که به متن این نامه واکنش نشان دادند دقیقا همین دلیل اول را بهانه گفتن از مشکلات خودشان قرار دادند و اعلام کردند که اگرچه بانک مرکزی بارها گفته مشکل تامین ارز ندارد اما وارد کننده‌ها که خیلی از آنها واردکننده مواد اولیه تولید هستند دستشان به ارز نمی‌رسد حتی برای آنها تامین ارز به نرخ آزاد هم چندان راحت نیست چه برسد به تامین ارز به نرخ نیما یا ثنا. یکی از کاربران در مورد این بخش از نامه نوشت: «درست یک سال و نیم است که درگیر تامین ارز برای واردات ماشین آلات هستم و هنوز موفق نشده. اگر پارسال توانسته بودم حتی به نرخ آزاد دلار تامین کنم ضررش کمتر از این معطلی برای تخصیص ارز نیمایی بود.»
خواب تولید در سرما و گرما
بخش دوم نامه به مشکلات مربوط به تامین انرژی بر می‌گشت به این صورت که کمبود برق در تابستان و کمبود گاز در زمستان باعث می‌شود که ظرفیت تولید کاهش پیدا کند. احسان همتی، کارشناس اقتصادی در مورد این بخش از نامه نوشت: «محدودیت برق و گاز یعنی ذبح تولید در پیک.»
کاربر دیگری به نام حسین که اقتصاد خوانده هم اینطور به این بخش از نامه اشاره کرد: «منت انرژی نزدیک به رایگان را بر سر صنایع و تولیدکنندهها میگذاریم، به همین بهانه نرخ فروش محصولاتشان را سرکوب می‌کنیم و هزار محدودیت دیگر به آنها تحمیل می‌کنیم اما در تابستان باید به خاطر نبود برق کار را بخوابانند و در زمستان به دلیل نبود گاز!»
کاربر دیگری هم که گویا دستی در تولید دارد نوشت: «تابستان سال گذشته گفتند هفته‌ای دو ساعت برق ندارید، آن هم در ساعت اوج کار بعد این دو ساعت در هفته شد یک روز در هفته، خدا به داد امسال برسد.»
یادمان هست که مدتی پیش هم رئیس انجمن کارفرمایان صنعت سیمان گفته بود: «سیمانی که در سیلو می‌توان نگهداری کرد، به اندازه عرضه یک هفته است؛ یعنی کالایی نیست که بشود دپو کرد. حداکثر ظرفیت هم یک میلیون تُن است. ما از زمان قطع برق سه بار عرضه داشتیم و بعد مشکلات شروع شد. این دیگر کاملا واضح است که چه چیزی بحران کمبود سیمان را رقم می‌زند.»
احمد جانجان، اقتصاددان هم به جدول خاموشی‌های سال ۱۴۰۳ اصفهان اشاره کرد و نوشت: «صنایع اگر از ساعت ۸ تا ۲۴ حداقل ۹۰درصد!صرفه‌جویی نکنند فقط می‌توانند ۱ تا ۳ روز در هفته برق داشته باشند! اینگونه است که شعار سال(جهش تولید با مشارکت مردم) به قهقرا خواهد رفت! سال کاهش تولید، کاهش صادرات، کاهش ورود ارز به کشور یعنی جهش نرخ تمامی ارزها منجمله دلار!»
او قبلا هم در مورد گاز نوشته بود: «با توجه به ناترازی جدی در گاز، برنامه_هفتم صرفا باید حول یک محور تعریف می‌شد: گاز. بدون گاز، برق نیست؛ بدون برق، تولید/رفاه نیست. بدون گاز، پتروشیمی و فولاد نیست؛ بدون پتروشیمی و فولاد، ارز نیست. بدون ارز، ذرت، جو، گندم و کنجاله سویا نیست و بدون اینها مرغ و گوشت!»
نمی‌توانیم توسعه بدهیم
بخش سوم نامه هم مربوط است به توقف طرح‌های توسعه‌ای. در این بخش توضیح داده شده که طرح‌های توسعه‌ای سایت‌های نهاوند و چمبزه به دلیل قطعی برق و گاز متوقف شده و از آنجا که بخشی از سود عملیاتی که برای فعالیت شرکت فرآورده‌های نسوز در نظر گرفته شده بوده از محل این توسعه‌ها بوده است، عملا با متوقف شدن آنها سود مورد نظر هم پیش‌بینی نشده است.
جالب اینکه وایرال شدن این نامه همزمان شد با دیده شدن صحبت‌های سید دانیال آل هاشم، کارشناس توسعه صنعتی که گفته بود: «آمار وزارت صمت نشان می‌دهد که 77 درصد از صنایع ایران کمتر از ظرفیت خود تولید دارند و 6885 کارخانه نیز به طور کامل تعطیل شده‌اند. اخیرا بررسی آمار صنایع در کدال که بر اساس خوداظهاری صنعت‌گران تهیه می‌شود، 7 شرکت از 10 کارخانه بزرگ صنعتی ایران در فروردین 1403 نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهش تولید مواجه شدند.» به همین دلیل هم خیلی از کاربران این دو موضوع را در کنار هم قرار می‌دادند و مواد اولیه لازم برای افسوس خوردنشان کاملا فراهم می‌شد.
مصرف کننده کم شده
در این بین نوع بررسی یکی از کاربران به اسم محمد عنایتی هم جالب به نظر می‌رسید، او که خودش را دانشجوی دکترای دانشگاه پلی تکنیک معرفی می‌کند در واکنش به این نامه سراغ جداول مربوط به تولید و فروش شرکت فرآورده‌های نسوز در سال ۱۴۰۲ رفته و نوشته که موجودی انبار این شرکت در ۷ محصول از ۸ محصول آن در سال ۱۴۰۲ رشد کرده است یعنی همان میزانی که تولید کرده هم نتوانسته بفروشد. اینجاست که خیلی‌ها پای ضعیف شدن بازار خرید و کاهش مصرف را وسط کشیده‌اند و گفته‌اند که علاوه بر کم شدن حاشیه سود، این شرکت در بخش فروش هم موفق نبوده چون سمت تقاضا یعنی خریداران کاهش پیدا کرده‌اند.
از آنجا که شرکت فرآورده‌های نسوز بیشتر مواد میانی زنجیره تولید مانند انواع آجر، مواد ویژه آلومینیومی، مواد ویژه شاموتی، دولومیت و... تولید می‌کند یعنی تولیدکننده کمتری به این مواد نیاز پیدا کرده و می‌توان وضعیت سایر بخش‌های تولید را هم حدس زد.
غیر از کسانی که نگران وضعیت تولید در کشور هستند، واکنش بورسی‌ها به این نامه و حاشیه‌های آن هم جالب بود. خیلی از آنها نوشته بودند که چطور با این وضعیت توقع داریم که بورس رشد کند؟ خیلی از آنها هم انگشت اتهام را به سمت دلارزداها و موافقان سرکوب بیشتر قیمت‌ها گرفتند و گفتند شرکت‌های بورسی که در واقع موتور تولید کشور هم هستند با وجود تمام موانع محصول را به مرحله تولید می‌رسانند اما نمی‌توانند از حاشیه سود آن بهره‌مند بشوند، به این ترتیب در حالی که تمام بازارهای سفته بازی رشد می‌کنند، بورس عقب می‌ماند.
