اجاره هر متر پیادهرو چند؟
آگهیهای منتشرشده در سایتهای آنلاین نشان میدهد برخی مغازهداران فضای عمومی مقابل کسبوکارشان را اجاره داده و درآمد قابلتوجهی از معابر عمومی کسب میکنند
هفت صبح، رها قویدل| زن میانسال عینکش را کمی بالا میکشد و عصای سفیدش را دوباره برای مسیریابی به حرکت در میآورد. عصایی که نشان میدهد کمبینا یا نابیناست. این مسیر هر روزهاش است. باید مسیر ایستگاه تاکسی ولیعصر تا محل کار را پیاده برود. اما به جای آنکه بتواند با عصایش و از روی خطوط ویژه کفپوش خیابان راهش را پیدا کند، هر چند قدم یکبار به مانعی برخورد میکند. موانعی که برای وی آشنا هستند.
اکثرا هر وقت عصای سفیدش به مانعی برخورد میکند، صدای زن یا مردی به اعتراض بلند میشود که میگوید: خانم جان مواظب باش. بساط ما را به هم زدی! زن اما چارهای جز ادامه مسیریابی در بین دستفروشانی که خیابان را تصاحب کردهاند، ندارد. این عذابی است که هر روز باید تحمل کند تا بلکه بتواند به سلامت حدود 200 متری را طی کند تا به ایستگاه برسد. اینها صحنههایی است از آنچه روزانه دهها نابینا، مادران کالسکه به دست، معلولینی که با ویلچر طی مسیر میکنند یا سالمندان با آن روبهرو میشوند و البته دم برنمیآورند.
دستفروشهایی که تعدادشان طی یکی دو سال اخیر آنقدر زیاد شده که نه تنها به رقیبی جدی برای مغازهدارها بدل شدهاند که حتی بسیاری از مغازهدارها نیز وقتی رونق کار آنها را میبینند، ترجیح میدهند کارگرهایشان را به عنوان دستفروش مقابل مغازههایشان جا دهند تا بلکه بتوانند محصولاتشان را به این شکل بهتر بفروشند و سود بیشتری نصیبشان شود. این را به راحتی میتوانید از کارتخوانهایی که استفاده میکنند متوجه شوید. کارتخوانهایی که نام مغازههایی که معمولا در شعاع چند متری دستفروشها سالهاست مشغول کاسبی هستند!
اجارههای نجومی برای چند کاشی در پیادهروها
«تهران حدود بیستهزار دستفروش دارد که سههزار نفر از آنها در متروی تهران فعالیت میکنند و 30 درصد آنها را اتباع تشکیل میدهند»؛ اینها آماری است که مجتبی اقوامیپناه، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل تهران داده و در عین حال تاکید کرده که شهرداری تلاش میکند تا این دستفروشها را در بازارچههایی که در حال ساخت است، جا دهد تا بتوانند در آنجا کاسبی کنند.
درحالیکه پیادهروها باید امنترین و در دسترسترین بخش شهر برای حرکت شهروندان باشند، در بسیاری از نقاط شهر به فضایی برای درآمدزایی پنهان و گاه رسمیبدل شدهاند؛ جایی که دستفروشان برای چند متر جای بساط، مبلغی به عنوان «اجاره پیادهرو» به افراد مختلف پرداخت میکنند.
این روند نهتنها حقوق شهروندی عابران را نقض میکند و مسیرهای پیادهرو را به تنگنا میکشاند، بلکه پرسشهای جدی درباره شفافیت مدیریت شهری، نظارت بر معابر عمومی و چرایی تداوم این چرخه مبهم مالی ایجاد کرده است؛ چرخهای که در آن دستفروشان ناچارند برای حفظ نان شب، سهمیاز درآمد ناچیزشان را به مالکانی بپردازند که هیچکس نمیداند چهکسانیاند و بر چه مبنایی بر پیادهروها حق تصرف پیدا کردهاند.
اما به نظر میرسد بازار دستفروشهای تهران به قدری رونق دارد که حتی در نقاط پرتردد و بهخصوص معابر خیابانهای جنوب شهر، شبکههایی برای اجاره معابر ایجاد شده است. شبکههایی که گرچه ردی از آنها دیده نمیشود اما کافی است سری به سایتهای فروش آنلاین مانند دیوار یا شیپور بزنید که به راحتی قیمتهای اجاره پیادهروها دستتان بیاید!
بررسی آگهیهای موجود نشان میدهد قیمت اجاره فضا برای دستفروشی گاهی با اجاره یک واحد مسکونی متوسط در تهران برابری میکند. « 5متر مربع در خیابان مشهدی – نازیآباد؛ 40 میلیون تومان ودیعه + ماهانه 30 میلیون تومان اجاره – بخشی از پیاده رو در مقابل مغازهای در محدوده عبدلآباد؛ 110 میلیون تومان پیش + 15 میلیون تومان اجاره ماهانه+ بساط در پیاده رو مقابل مغازهای در نازی آباد80 میلیون ودیعه و 10 میلیون اجاره ماهیانه، ۲۵۰میلیون تومان ودیعه + ماهانه ۱۴.۵میلیون تومان اجاره برای بساطی در پیادهروی بین تجریش و میدان قدس.»
طی تماسی که هفتصبح با چند مورد از شمارههای مندرج در این آگهیها داشت، معلوم شد که همه آنها مغازهدارهایی هستند که برای کسب درآمد بیشتر شروع به اجاره پیادهرو مقابل مغازه خود کردهاند. یکی از همین آگهیدهندگان که صدایش به عاقله مردی میخورد میگوید: قیمت همان است که در آگهی آمده، تخفیف هم ندارد! وقتی به شوخی به وی میگویم: «فکر نمیکنید زیاد باشد؟»
عصبانی میشود و با لحنی حق به جانب جواب میدهد: «این رقمها که این روزها پولی نیست! هر ماه چند برابرش را در میآورید.» اما جدای از «چیستی» و «ماهیت»، این چرخه نشاندهنده گسترش بازار زیرزمینی اجاره پیادهرو در سایه ضعف نظارت است. روندی که علاوه بر ایجاد آشفتگی بصری در شهر، رقابت ناعادلانهای برای کسبه دارای پروانه ایجاد کرده و موجب افزایش تراکم جمعیتی، سد معبر و نارضایتی عمومیشده است.
با این همه مدیرعامل شرکت ساماندهی مشاغل شهرداری تهران نیز رسما پیادهرو فروشی را تایید میکند. اقوامیپناه درباره اجارههای غیرقانونی فضای روبهروی مغازهها میگوید: مواردی مشاهده شده که برخی افراد تا متری ۲۱ میلیون تومان از دستفروشان مطالبه کردهاند. به گفته او گزارش کامل این تخلفات به دادستانی ارسال و پلتفرمهای منتشرکننده آگهی معرفی شدهاند.
دستفروشی چالش قدیمیپیادهروها
سوده نجفی، عضو هیئت رئیسه شورای اسلامیشهر تهران نیز با تاکید بر اهمیت ساماندهی پیادهروها به عنوان یکی از مسائل اساسی برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان و مشکلات ناشی از سد معبر، حضور دستفروشان و بساطگسترها در پیادهروها و ضعفهای موجود در عملکرد شهرداری به «هفت صبح» میگوید: «بر اساس مشاهدات و گزارشهای شهروندان، متاسفانه بخش قابل توجهی از پیادهروها توسط مغازهداران سد معبر شده است.
در بسیاری از موارد هم فضای مقابل مغازهها از سوی مالکان تصرف شده و وسایل مختلف خود را در پیادهروها قرار میدهند. حتی در برخی مواقع مشاهده میشود که با استفاده از موانع، فضاهایی برای پارک خودروها در خیابانها ایجاد کردهاند و این امر باعث اختلال جدی در تردد شهروندان میشود.»
انگار حضور دستفروشان در پیادهروها به موضوعی غیرقابل حل تبدیل شده است. به اعتقاد نجفی دستفروشی و بساطگستری یکی دیگر از مشکلات جدی است که پیادهروها با آن دست به گریبان هستند. متاسفانه در بسیاری از موارد، این فعالیتها بدون هیچگونه کنترل و نظارتی ادامه دارد و باعث ایجاد مزاحمت برای شهروندان میشود. در مواردی که مردم نسبت به این وضعیت اعتراض میکنند، برخی از دستفروشان ادعا میکنند که پیادهرو را اجاره کردهاند و هزینه آن را هم پرداخت کردهاند. اما سوال اینجاست که آیا میتوان پیادهروی عمومیکه محل عبور شهروندان است را اجاره کرد؟ شهرداری نباید اجازه چنین فعالیتهایی را بدهد و باید مافیای پشت این مسئله را شناسایی کرده و با آن برخورد کند.
نجفی تاکید میکند که اگرچه شورای شهر قویا معتقد است که شهرداری نباید با دستفروشان که برای امرار معاش فعالیت میکند، برخورد تند داشته باشند، اما در عین حال، تداوم این فعالیتها باید با تدابیر مناسب ساماندهی شود تا از مشکلات ناشی از آن برای سایر شهروندان جلوگیری شود چراکه شهر تهران باید برای همه شهروندان باشد و نمیتوان پذیرفت که برای کسب درآمد عدهای، مشکلاتی برای دیگران ایجاد شود.
حالا اگر قرار باشد که این پیاده روها، اجاره هم داده شوند که مسئله پیچیدهتر هم میشود و یک اقدام غیرقانونی دیگر هم به پرونده چرخه دستفروشها اضافه میشود. رویهای که در صورت اثبات باید شهرداری با آن مقابله کند چرا که در غیر اینصورت میتواند گسترش پیدا کرده و نه تنها چرخه اقتصادی شهر را مختل کند که عاملی شود برای شکست طرحهایی که برای ساماندهی دستفروشها در حال اجراست!
هرگونه سد معبر غیرقانونی است
مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران اما به شکلی صریحتر به موضوع اجاره پیادهروها برای دستفروشی واکنش نشان میدهد. وی به «هفت صبح» میگوید: ما هم در مورد اجاره پیادهروها خبرهایی در رسانهها خواندهایم یا از زبان مردم در ملاقاتهای مردمییا مراجعههای حضوری شهروندان، مطالبی شنیدهایم اما تاکنون هیچ گزارش رسمی و موثقی در این زمینه به شورای شهر و کمیسیون ما ارائه نشده است.
وی با ذکر اینکه هرگونه سد معبر غیرقانونی است و باید با آن برخورد شود، میگوید: اگر واقعا اجاره پیادهرو برای دستفروشی واقعیت داشته باشد، شهرداری باید قاطعانه به مسئله ورود پیدا کرده و با کمک نیروی انتظامیو دادستانی با کسانی که معابر عمومیکه جزو حقوق همه شهروندان است را اجاره میدهند، برخورد کند. مگر میشود پیادهروها که جزو داراییهای شهر و شهروندان است را اجاره داد یا فروخت؟!
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در نهایت میگوید: از شهروندان درخواست میکنیم اگر با چنین پدیدهای مواجه شدند حتما موضوع را به شماره 137 اطلاع دهند و شهرداری هم موظف است در اسرع وقت ماجرا را پیگیری و با متخلفان برخورد کند. ما هم در شورای شهر پیگیر این گزارشها هستیم و عملکرد شهرداری در این زمینه را رصد میکنیم.
