پایان عصر استخراج سنتی رمز ارز
گزارشی از تجربه تلخ کسانی که بدون شناخت وارد بازار ماینینگ شدند و سرمایه‌شان را باختند
هفت صبح| حدود سه سال پیش، تماس‌های زیادی از سوی کاربران مشتاق حوزه فناوری برقرار می‌شد با یک سوال مشخص: «چطور می‌شود با کارت گرافیک استخراج رمزارز انجام داد؟» این موج علاقه‌مندی، همزمان با رشد قیمت ارزهای دیجیتال، موجب شد که بازار سخت‌افزار به ویژه کارت‌های گرافیکی با تغییرات قابل توجهی مواجه شود.در آن مقطع، کارت گرافیک RX580 محصول شرکت AMD، به انتخاب اصلی علاقه‌مندان به استخراج رمزارز تبدیل شد.
افرادی با سرمایه کمتر معمولاً به این گزینه رو می‌آوردند. در مقابل کسانی که سرمایه بیشتری در اختیار داشتند، سراغ کارت‌های گرافیکی قدرتمندتر مانند Asus 3090 می‌رفتند؛ قطعه‌ای که در بازار ایران با قیمتی حدود ۸۰ میلیون تومان عرضه می‌شد. برخی فروشندگان در اوج تقاضا این قطعه را حتی تا قیمت ۱۲۰ میلیون تومان نیز به فروش می‌رساندند. همین جهش قیمتی، بازار تجهیزات تدوین و طراحی را با بحران مواجه کرد، چون کارت‌های گرافیکی که برای تدوین حرفه‌ای نیاز بود، در دسترس کاربران تخصصی قرار نگرفت.
در میان نرم‌افزارهای مورد استفاده برای مدیریت استخراج، Hive OS محبوبیت بالایی پیدا کرد. این سیستم‌عامل ویژه استخراج، به کاربران اجازه می‌داد ریگ‌های ماینینگ را با سهولت بیشتری تنظیم کنند و فعالیت ماینینگ را با کارایی بالا انجام دهند. استخراج‌کنندگان با استفاده از این پلتفرم، اتریوم را هدف قرار داده بودند. اتریوم در آن زمان بر پایه الگوریتم اثبات کار (PoW) فعالیت می‌کرد و استفاده از کارت‌های گرافیکی مانند RX580 برای استخراج آن رایج بود.
اما شرایط با تحولات شبکه اتریوم در سپتامبر ۲۰۲۲ تغییر کرد. با مهاجرت اتریوم به الگوریتم اثبات سهام (PoS)، امکان استخراج این رمزارز از طریق تجهیزات مبتنی بر اثبات کار از بین رفت. استخرهایی مانند Hiveon نیز به‌دنبال این تغییر، فعالیت استخراج اتریوم را متوقف کردند. افرادی که سرمایه‌گذاری خود را به امید سودآوری از طریق استخراج ETH آغاز کرده بودند، پس از این تحول، با کاهش ناگهانی فرصت‌ها روبه‌رو شدند.
تنها کسانی که پیش از این تغییرات، ماینینگ را آغاز کرده بودند، بخشی از هزینه‌های خود را جبران کردند. سایر کاربران، با توجه به هزینه بالای برق و تجهیزات، بعضاً به‌جای سودآوری، با زیان مواجه شدند. همزمان با رونق اتریوم، عده‌ای نیز به استخراج بیت‌کوین روی آوردند. بیت‌کوین، به‌عنوان اولین و شناخته‌شده‌ترین رمزارز جهان، نیاز به تجهیزات اختصاصی داشت. دستگاه‌های ASIC مانند Antminer S9j با توان پردازش 14.5 ترا هش بر ثانیه، توجه استخراج‌کنندگان را جلب کرد.
قیمت این دستگاه حدود۹ الی ۱۸ میلیون تومان بود و افراد با اتصال آن به استخرهایی مانند ViaBTC، امکان استخراج بیت‌کوین را به‌دست می‌آوردند. برای شروع استخراج با این دستگاه‌ها، ثبت‌نام در صرافی‌هایی نظیر کوینکس، وارد کردن اطلاعات استخر در دستگاه و فراهم‌کردن اینترنت پایدار و برق مستمر، ضروری بود. استخراج بیت‌کوین، به دلیل نیاز به انرژی بالا، هزینه قابل توجهی در زمینه تأمین برق ایجاد می‌کرد.
مقرون‌به‌صرفه بودن فعالیت استخراج، همواره وابسته به مجموع عوامل مختلف مانند قیمت دستگاه، تعرفه برق و شرایط نگهداری تجهیزات بوده است. با افزایش مصرف برق در کشور، به‌ویژه در فصل تابستان، مقامات مسئول بارها درباره استفاده غیرقانونی از برق برای استخراج رمزارز هشدار داده‌اند. مراکز استخراج غیرمجاز شناسایی شده‌اند و برخی فعالیت‌ها نیز پلمب شده است.
به همین دلیل، روزنامه هفت صبح به خوانندگان خود توصیه می‌کند، در صورت علاقه‌مندی به این حوزه، رعایت مقررات قانونی را در اولویت قرار دهند. همچنین شرایط محدودیت تأمین برق نیز باید به‌طور جدی در نظر گرفته شود تا فعالیت‌های ماینینگ، آسیبی به شبکه برق کشور وارد نکند. در یک سال اخیر، برخی افراد با هدف کاهش وابستگی به برق شهری، به نصب پنل‌های خورشیدی روی آورده‌اند.
استفاده از انرژی خورشیدی، گرچه نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه دارد، اما در بلندمدت هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. کسانی که در مناطق آفتابی زندگی می‌کنند، فرصت بیشتری برای بهره‌گیری از این راهکار دارند. البته راه‌اندازی چنین سیستمی نیاز به دانش فنی، نگهداری منظم و بررسی بازدهی دارد. در کنار تحولاتی که در حوزه اتریوم رخ داد، شرکت‌های تولیدکننده دستگاه‌های ماینینگ نیز محصولات تازه‌ای را معرفی کردند.
از جمله آن‌ها دستگاه Antminer S21 است. این مدل نسبت به نسل‌های پیشین مصرف برق پایین‌تری دارد و نرخ هش بالاتری ارائه می‌دهد. برای کسانی که به‌صورت حرفه‌ای در این حوزه فعالیت دارند، خرید چنین دستگاهی گزینه‌ای جذاب به‌شمار می‌آید. بهره‌وری بالای این دستگاه‌ها در کنار قابلیت فعالیت در دمای بالا، به‌ویژه در مناطق گرم ایران، کاربردی تلقی می‌شود.
تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، یکی از موانع اصلی در مسیر استخراج قانونی و پایدار رمزارز به‌حساب می‌آید. کاربران ایرانی برای فعالیت در پلتفرم‌های بین‌المللی، با محدودیت‌هایی مواجه هستند. صرافی‌هایی مانند کوینکس هنوز خدمات خود را در اختیار کاربران ایرانی قرار می‌دهند، اما استفاده از برخی خدمات مالی جهانی همچنان دشوار است.
نبود دسترسی رسمی به زیرساخت‌های پرداخت بین‌المللی، فعالیت‌های مرتبط با کریپتو را در ایران با ریسک بالایی همراه کرده است. نکته‌ای که در میان همه این تحولات باید به آن توجه کرد، تغییر ماهیت استخراج رمزارز از یک کنجکاوی فنی به یک انتخاب اقتصادی است.
علاقه‌مندان ورود به این حوزه، بدون داشتن آگاهی دقیق و درک درست از هزینه‌ها و ریسک‌ها، در معرض زیان قرار می‌گیرند. استخراج رمزارز به تجهیزات تخصصی، برق پایدار، اینترنت مناسب و فضای مناسب برای نگهداری نیاز دارد. همچنین باید آثار زیست‌محیطی این فعالیت نیز مورد توجه قرار گیرد.
