قیمت کتاب از تورم پیشی گرفت
هزینه چاپ افست نسبت به سال گذشته حدود ۳۰ درصد رشد داشته است
هفت صبح، وحید غفاری| صنعت نشر و چاپ در ایران، به ویژه در بخش تولید کتاب، در سال‌های اخیر با چالش‌های فراوانی مواجه بوده است. یکی از مهم‌ترین مسائلی که باعث افزایش فشار اقتصادی به ناشران و تولیدکنندگان کتاب شده، افزایش چشمگیر هزینه‌ها در بخش‌های مختلف چاپ و صحافی است. در این گزارش، نگاهی به تغییرات قیمت مواد اولیه و خدمات مرتبط با تولید کتاب خواهیم داشت تا تاثیر آن را بر هزینه نهایی کتاب‌ها بررسی کنیم.
یکی از اصلی‌ترین عوامل تعیین‌کننده در هزینه‌های تولید کتاب، قیمت کاغذ است. طبق گفته عقاب علی‌احمدی، فعال صنعت نشر کتاب، «قیمت‌های ذکر شده در این گزارش قیمت‌های رایج در بازار است که عمده ناشران در همین چارچوب فعالیت می‌کنند و به هیچ وجه نمی‌توانند از این نرخ‌ها فاصله بگیرند.» به‌طور خاص، قیمت کاغذ ۷۰ × ۱۰۰ در سال ۱۴۰۳ هر بند یک میلیون و 250 هزار تومان بود اما در سال ۱۴۰۴ به یک میلیون و 750 هزار تومان رسیده که افزایش ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد. برای کاغذ ۶۰ × ۹۰ نیز تغییرات مشابهی دیده می‌شود. این نوع کاغذ از یک میلیون تومان در سال ۱۴۰۳ به یک میلیون و 300 هزار تومان در سال ۱۴۰۴ افزایش یافته که باز هم یک افزایش قابل‌توجه در حدود ۳۰ درصد را نشان می‌دهد.
علی احمدی در این خصوص اضافه می‌کند که «اقلام سهمیه‌ای که از سوی دولت تامین می‌شود، نیاز بازار را به طور کامل تأمین نمی‌کند. به‌ویژه برای ناشرانی که در تیراژهای بالا کتاب چاپ می‌کنند، خرید از بازار آزاد ضرورت پیدا می‌کند که این خود منجر به افزایش هزینه‌ها می‌شود.»
چاپ افست یکی از روش‌های مرسوم در تولید کتاب‌های چاپی است که خود از هزینه‌های زیادی برخوردار است. در سال ۱۴۰۴، هزینه چاپ هر فرم ۸ صفحه افست بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار تومان است، در حالی که این هزینه در سال ۱۴۰۳ بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان متغیر بود. این افزایش قیمت به دلیل افزایش هزینه‌های مواد اولیه مانند مرکب چاپ، زینک و تغییرات هزینه‌های ماشین‌آلات چاپ است.
زینک خام که برای انتقال تصاویر به صفحات چاپی استفاده می‌شود نیز شاهد افزایش شدیدی بوده است. در سال ۱۴۰۳، هر برگ زینک خام ۹۰ هزار تومان قیمت داشت اما در سال ۱۴۰۴ به ۱۸۰ هزار تومان رسیده که این نشان‌دهنده افزایش دو برابری قیمت آن است. این تغییرات بر افزایش هزینه‌های تولید چاپ کتاب تاثیر مستقیم دارد.
صحافی گالینگور که برای کتاب‌های افست استفاده می‌شود، یکی دیگر از هزینه‌های اضافی تولید کتاب است. در سال ۱۴۰۳، هزینه صحافی برای هر ۲۵ فرم کتاب در حدود ۳۵ تا ۵۰ هزار تومان بود اما در سال ۱۴۰۴ این هزینه به ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان افزایش یافته است. این افزایش هزینه به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه مورد استفاده در صحافی و دستمزد کارگران در این بخش است.
یکی دیگر از هزینه‌هایی که ناشران با آن مواجه هستند، هزینه اجاره غرفه‌های نمایشگاهی است. در سال ۱۴۰۳، هزینه اجاره یک غرفه ۹ متری در نمایشگاه کتاب حدود یک میلیون و 300 هزار تومان بود، در حالی که در سال ۱۴۰۴ این مبلغ به دو میلیون و 100 هزار تومان افزایش یافته است. این افزایش هزینه‌ها ناشران را مجبور می‌کند تا بخشی از هزینه‌های خود را به طور مستقیم به مصرف‌کنندگان منتقل کنند.
بسیاری از ناشران کارتخوان‌های خود را در روز سوم یا چهارم نمایشگاه دریافت کردند و این تاخیر در تأمین کارتخوان‌ها باعث بروز مشکلات جدی در فرایند خرید و فروش کتاب‌ها شده است. علی احمدی در این خصوص اشاره می‌کند که «مشکلات اجرایی از جمله عدم تأمین به موقع کارتخوان‌ها باعث شده است که ناشران با چالش‌های زیادی در نمایشگاه روبه‌رو شوند که این خود فشار بیشتری به آنها وارد کرد.»
با توجه به افزایش چشمگیر هزینه‌ها در تمامی بخش‌های تولید کتاب، از کاغذ گرفته تا خدمات چاپ و صحافی، به نظر می‌رسد که صنعت نشر در ایران در آستانه یک بحران اقتصادی قرار دارد. همان‌طور که عقاب علی احمدی می‌گوید: «این افزایش قیمت‌ها به‌ویژه برای ناشران کوچک و متوسط که توان خرید از بازار آزاد را ندارند، به معنای افزایش قیمت کتاب‌ها است که خود می‌تواند تاثیر منفی بر فروش در بازار بگذارد.» ناشران برای ادامه فعالیت‌های خود مجبور خواهند بود تا هزینه‌های اضافی را به قیمت کتاب‌ها اضافه کنند که این امر ممکن است باعث کاهش خرید و فروش کتاب در بازار شود.
