واگذاری غول در وقت اضافه
بنیاد شهید می‌خواهد مدیریت مهم‌ترین بنگاه اقتصادی خود را به بنیاد مستضعفان واگذار کند؛ این چه معنی می‌دهد؟
هفت صبح| نام بنیاد شهید همیشه در اخبار با کلمه تحقیق و تفحص و یک بنگاه اقتصادی معروف پیوند می‌خورد. حالا قرار است که به زودی بنیاد شهید و امور ایثارگران این بنگاه اقتصادی را به سازمان مستضعفان واگذار کند و بالاخره از آفت قدیمی آن رها شود. نام این بنگاه «سازمان اقتصادی کوثر» است که اگرچه امروز سهم بالایی در چرخه اقتصاد دارد اما سال 1392 تخلف چندین شرکت زیرمجموعه‌اش، آن هم در اعداد و ارقام شوکه کننده، به راس اخبار رسید. رئیس بنیاد شهید می‌گوید آخرین قدم‌های خروج آنها از این هلدینگ برداشته شده. بنیاد شهید با این کار خودش را از یک پرونده قدیمی 11 ساله رها و راهش را از هلدینگ کوثر و همه حواشی قدیمش جدا می‌کند. این حواشی چه بودند؟
برگردیم به سال 1392. این سال برای اولین بار تحقیق و تفحص از بنیاد شهید در مجلس تصویب شد. داریم درباره زمانی حرف می‌زنیم که محمود احمدی نژاد هنوز رئیس جمهور است و دولت عوض نشده. رئیس کمیته تحقیق و تفحص در دهه 90 بارها به جزئیات کوچکی از این پرونده اشاره کرد.
او ادعا کرده بود که حجم مسائل مالی آن‌قدر زیاد است که می‌ترسند اگر آنها را افشا کنند، مردم شوکه شوند. دست آخر محصول کار این تیم 40 نفره این تحقیق و تفحص با اینکه حدود 400 میلیون تومان خرج این گزارش کرد، پرونده آنها در صحن قرائت نشد. ولی به مرور اطلاعاتی از آن خبررسانی شد. مثلا رئیس این گروه گفته بود که تخلفات در این حیطه‌ها دیده شده: بانک، بیمه و صرافی دی، تخلفات سازمان اقتصادی کوثر، تخلفاتی در حوزه اعطای درصد جانبازی، تخلفاتی در استخدام نیروها و اعطای تسهیلات به جانبازان و ایثارگران و البته تخلفاتی در زمینه برخی واگذاری‌ها و مناقصه‌های مشکوک.
کار تحقیق و تفحص به دوره بعدی مجلس رسید و دست آخر آنها هم سال 1397 پرونده را با ۳۶ مورد احتمال تخلف و در 30 هزار برگه سند به قوه‌قضاییه ارسال کردند. اسم کدام شرکت‌های زیرمجموعه سازمان اقتصادی کوثر در تخلفات آمده بود؟ یکی از اعضای تیم تحقیق و تفحص گفته بود: «برای همه واحدهای اقتصادی و شرکت های تابعه بنیاد شهید از جمله صرافی دی، بیمه دی و شرکت سرمایه گذاری سبحان»
از گوشت و مرغ تا بانک و بیمه
سازمان اقتصادی کوثر همان سازمانی است که بنیاد شهید می‌خواهد از آن خارج شود و همه این تخلف‌های ادعایی (که البته به پرونده قضایی هیچ کدام ختم نشدند) ، قبلا در شرکت‌های زیرمجموعه این بنیاد رخ داده. این بنیاد الان 44 شرکت و سازمان و موسسه زیرمجموعه دارد که چهار مورد آن در حال فروش یا ادغام هستند. شرکت‌های آن شامل هر حوزه که فکر کنید می‌شود؛ از مرغ و تخم مرغی که ما می‌خوریم تا خدمات بیمه‌ای اززیرمجموعه‌های این سازمان هستند. از شرکت سیم و کابل گرفته تا شرکت تولید کود و بعد شرکت‌های عمرانی و پیمانکاری، تولید برق، سازمان های فرهنگی سیاحتی و صندوق اشتغال و البته یک معدن زیر نظر این هلدینگ بزرگ فعالیت دارند.
اختلاس و کلاه برداری در چند نمونه از این شرکت‌ها باعث شد که کوثر تبدیل به آفت بنیاد شهید شود. این عبارتی است که قاضی زاده هاشمی به کار برده. سال 1398 یکی از نماینده های مجلس در نطق خود بابت درآمد اندک این سازمان گلایه کرده بود. گفته می‌شد که این سازمان با این همه شرکت و معدن و کمپانی آن زمان نهایتا 400 میلیارد تومان درآمد داشته.
چند حاشیه دیگر
اولین بار سال 1387 بود که اسم سلطان شکر در مجلس آمد. اتهام این فرد این بود که زمین‌های دولتی که صاحبان اول آنها بعد از انقلاب آن را رها کرده بودند شناسایی و بعد با درست کردن وکالتنامه آنها را خرید و فروش می‌کرد. دقیقا روشن نشد که پیوند این سلطان با بنیاد شهید چه بوده ولی گفته می‌شد که هیات تحقیق و تفحص همان ابتدا پای او را از معاملات بانکی با شرکت‌های تابعه سازمان کوثر بریده. این فرد مدتی هم زندان بود تا حکم 26 سال حبس خود را بکشد ولی زمستان سال 1391 درگذشت. «م- ی» به سلطان شکر معروف شد چراکه پیش از این ها چند کارخانه مختلف شکر و قند را خریده و به واردات شکر خام می‌پرداخت و اتفاقا بخشی از تخلفاتش هم در همین مورد به حکم او اضافه شده بود.
یکی دیگر از اسامی که اخیرا رئیس بنیاد شهید به آن اشاره کرده روغن جهان است.روغن جهان از قدیمی‌ترین کارخانه‌های ایرانی است که در سال 1334 توسط محمد صادق فاتح یزدی سرمایه گذار مشهور تاسیس شد و عضوی از زنجیره مواد غذایی برند جهان بود. فاتح یزدی در سال 53 توسط چریک‌های فدایی خلق به دلایلی موهوم ترور شد و کارخانجات این سرمایه دار و کارآفرین خوشنام در سال‌های پس از انقلاب مصادره شده و در اختیار بنیاد شهید قرار گرفته بود. اواخر دولت دهم سازمان اقتصادی کوثر این روغن جهان که از واحدهای زیرمجموعه آن بود به بخش خصوصی واگذار کرد. ادعاهای تیم تحقیق و تفحص این بود که نحوه واگذاری این شرکت مشخص و شفاف نبوده.
بخش اعظم سهام بانک دی به سازمان اقتصادی کوثر تعلق دارد. سال 1395 مدیرعامل بانک دی بازداشت شد و اکنون چند نفر از مدیران سابق آن زندانی هستند. پرونده تخلفات بانک و صرافی دی یکی و دو تا نیست و شامل چندین تخلف از جهات و ابعاد مختلف می‌شود.
آخرین مورد آن همین دو سال پیش بود که رئیس بنیاد شهید گفت در بانک دی به یک پرونده با 5 هزار میلیارد تومان اختلاس رسیده‌اند. مثلا یکی از پرونده‌ها به گروهی به نام «خونه به خونه» برمی‌گشت که احتمالا نام باشگاه فوتبال آن را شنیده باشید. این گروه خارج از ضوابط قانونی 630 میلیارد تومان برای ۱۱ شرکت وابسته به خود وام گرفته بود که بابت آن 9 مدیر بانکی و 4 مدیر این شرکت سال 1399 محاکمه شدند. در بانک و صرافی دی چه اتفاقی افتاده بود؟ اینطور که دادستان تهران توضیح داده بود یک متهم ارزی وثیقه‌هایی در اختیار بانک می‌گذارد، مدیران بانکی بدون وثیقه لازم برای این کار، تسهیلات ارزی به او می‌دهند تا متهم کالاهای الکترونیکی وارد کند. در ادامه ولی این پول یا در بورس سرمایه گذاری و یا صرف خرید و فروش ارز و طلا شده بود.
