پارسال چقدر مالیات دادیم؟

هفت صبح| سازمان امور مالیاتی معمولا کمی بعد از تمام شدن هر ماه، آمارهای مربوط به درآمدهای مالیاتی را منتشر می‌کند. حالا هم درآمدهای اسفندماه سال ۱۴۰۲ منتشر شده است. به این ترتیب می‌توان کارنامه درآمدهای‌مالیاتی دولت را در سال سخت ۱۴۰۲ بسته‌شده دانست.

البته سال سخت برای مالیات‌پردازهایی که آمارها می‌گویند در سال گذشته فرار مالیاتی برایشان بسیار سخت‌تر از گذشته بوده و حقوق‌بگیران و شرکت‌های خصوصی‌ای که بخش بزرگی از درآمدشان را مالیات داده‌اند و نه‌چندان سخت برای دارندگان خانه‌های خالی که هنوز هم، به‌راحتی ماموران مالیاتی را دور می‌زنند.

بیایید نکته‌های گزارش تجمیعی مالیات در سال ۱۴۰۲ را با هم مرور کنیم؛ گزارشی که می‌گوید دولت در سال ۱۴۰۲ مجموعا ۸۰۵هزار میلیارد تومان مالیات داشته است. البته حواسمان هست که این گزارش دو منبع مهم مالیاتی را در خود جای نداده است؛ یکی درآمد مالیاتی از گمرک، که رقم بسیار درشتی است و آمارهایش جداگانه و دیرتر منتشر می‌شود و دیگری درآمد حاصل از فرارهای مالیاتی سال‌های قبل که بر اساس آخرین حرف‌های محمدهادی سبحانیان، رئیس سازمان امور مالیاتی، چیزی در حدود ۱۱۰هزار میلیارد تومان بوده است.

تخمین زده می‌شود که با احتساب این درآمدها مجموع درآمد مالیاتی دولت در سال ۱۴۰۲ مرز ۱۱۰۰هزار میلیارد تومان را رد کرده باشد.

مالیات حقوق بگیران

آمارهای سازمان امور مالیاتی نشان می‌دهد که دولت در سال گذشته مجموعا، ۸۰هزار میلیارد تومان از حقوق‌بگیران، مالیات گرفته است. مالیاتی که اگرچه پرداخت آن برای حقوق‌بگیران که درآمدشان متناسب با تورم در طی سال افزایش پیدا نمی‌کند، سخت است، اما وقتی در نسبت با کل درآمد مالیاتی دولت بررسی می‌شود، رقم چندان بزرگی نیست.

نکته مهم دیگر، این است که حقوق‌بگیران بخش دولتی ۳۱هزار میلیارد و حقوق‌بگیران بخش خصوصی ۴۹هزار میلیارد تومان مالیات داده‌اند. اما جالب‌تر، این است که اصناف و مشاغل آزاد در مجموع ۵۱هزار میلیارد تومان مالیات پرداخت کرده‌اند و این یعنی حقوق‌بگیران در مجموع ۳۰هزار میلیارد تومان بیشتر از صاحبان مشاغل آزاد مالیات داده‌اند. در حالی‌که تقریبا، در تمام طول سال گذشته، شاهد اعتراض بعضی از دارندگان مشاغل آزاد به فشار مالیاتی بوده‌ایم و گروهی از آن‌ها هنوز هم راه‌های مختلف را برای پرداخت‌نکردن مالیات امتحان می‌کنند.

خانه‌های خالی فقط ۵ میلیارد تومان

آمارهای مالیاتی سازمان امور مالیاتی نشان می دهد که در سال گذشته دولت هر چقدر در گرفتن مالیات‌های معوق و همچنین دریافت مالیات از حقوق بگیران و شرکت‌های خصوصی و مالیات‌های مستقیم، موفق بوده است، در شناسایی و دریافت مالیات خانه‌های خالی دستش به جای خاصی نرسیده و در نهایت از مجموع میلیون‌ها خانه خالی (بیشتر از ۶ میلیون بر اساس آمار سال ۹۵) ۵ میلیارد تومان مالیات گرفته شده است.

البته این رقم خیلی هم نباید برایمان عجیب باشد؛ وقتی حرف‌های رئیس سازمان امور مالیاتی را شنیده باشیم که آبان سال گذشته، گفته بود به طور کلی، ۱۸ هزار خانه خالی از طرف وزارت راه‌وشهرسازی به سازمان امور مالیاتی معرفی شده است. روضه مالیات‌گیری از خانه‌های خالی، وقتی گریه‌دارتر می‌شود که به سایر درآمدهای مالیاتی دولت از محل ثروت نگاه کنیم. 

دولت در سال گذشته مجموعا ۲۸هزار میلیارد تومان از محل ثروت شامل مالیات بر ارث، مالیات‌های اتفاقی، نقل و انتقال سرقفلی، سهام، املاک و همچنین حق تمبر اوراق بهادار، املاک گران‌قیمت، خودروهای سواری گران‌قیمت و خانه‌های خالی از سکنه وصول کرده است؛ مثلا می‌بینیم که ارث‌برده‌ها در مجموع ۲هزار میلیارد تومان مالیات داده‌اند و سهام‌دارهای بورس نزدیک به ۱۰هزار میلیارد تومان مالیات پرداخت کرده‌اند؛ اینجا است که مالیات ۵ میلیارد تومانی دارندگان خانه‌های خالی گریه‌دار یا خنده‌دارتر به نظر می‌رسد.

سه ردیف خودرویی

با بررسی گزارش سازمان امور مالیاتی می‌بینیم که دولت در سال گذشته، مجموعا از سه محل مختلف مربوط به خودرو ۳۰هزار میلیارد تومان مالیات گرفته است. به این صورت‌که فقط از محل نقل‌وانتقال خودرو حدود ۱۴هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان مالیات وصول شده و همچنین از محل شماره‌گذاری خودرو هم دولت درآمد ۱۲هزار و ۵۰۰ میلیون تومانی داشته است. در ردیف دیگری می‌بینیم که دولت ۱۷۰۰ میلیارد تومان هم از محل مالیات خودروهای لوکس وصول کرده است.

خصوصی‌ها، دولتی‌ها و بقیه

وقتی آمارهای مالیاتی دولت را نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که تولیدکننده‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات خصوصی یعنی همان شرکت‌های خصوصی، واقعا سال سختی داشته‌اند و دولت فقط از محل مالیات بر درآمد اشخاص غیردولتی یعنی همان شرکت‌های خصوصی بیش از ۲۵۵هزارمیلیارد تومان درآمد مالیاتی داشته است.

بزرگی این عدد را وقتی می‌فهمید که بدانید مالیات بر عملکرد شرکت‌های دولتی حدود ۲۱هزار میلیارد تومان بوده است. البته حساب و کتاب بنگاه‌های اقتصادی، نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی، شرکت‌های وابسته به آستان قدس رضوی، بانک‌های ادغامی در بانک سپه و مالیات علی‌الحساب اشخاص حقوقی دولتی، جدا حساب‌وکتاب شده است. به این صورت‌که، مالیات علی‌الحساب اشخاص دولتی ۱۳هزار میلیارد تومان بوده که اگر آن را به مالیات عملیاتی شرکت‌های دولتی اضافه کنیم، به رقم ۳۴هزار میلیارد تومان می‌رسیم که باز هم با مالیات شرکت‌های خصوصی فاصله بسیار زیادی دارد.

براساس این گزارش، هم‌چنین بنگاه‌های وابسته به آستان قدس رضوی ۲هزار میلیارد مالیات داده‌اند و نهادهای انقلابی هم 1۷۰۰ میلیارد تومان.

   اهمیت ارزش افزوده

اگر خاطرتان باشد وقتی لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ تدوین می‌شد، بحث درباره افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده، داغ بود و عده‌ای از دولتی‌ها و مجلسی‌ها روی رسیدن مالیات بر ارزش افزوده به ده‌درصد اصرار می‌کردند و با مقاومت گروهی دیگر مواجه می‌شدند که می‌گفتند با این کار تورم افزایش پیدا می‌کند یا به مصرف‌کننده‌ها فشار می‌آید. برای این‌که بدانید این یک درصد چقدر بزرگ است، کافی است در جریان باشید که درآمد دولت از محل مالیات بر ارزش افزوده در سال گذشته ۲۰۸هزار میلیارد تومان بوده است.

    چند آمار متفرقه جالب هم در گزارش سازمان امور مالیاتی می‌توان دید. یکی مربوط به مالیات سیگار است که می‌بینیم دولت ۵هزار میلیارد تومان از محل فروش سیگار مالیات گرفته است. همچنین ۲هزار میلیارد تومان هم از محل عوارض خروج از کشور به عنوان مالیات به دولت رسیده است.