یا می‌فروشی یا فیلتر می‌شوی

مشتری‌ها در صف خرید

هنوز این پیمان قطعی نشده بود که کم کم مشتری‌ها برای این نرم‌افزار بزرگ صف کشیدند. مثلا شرکت تولیدکننده بازی‌های معروفی مثل کال آف دیوتی به مدیرعامل شرکت هوش مصنوعی «اوپن‌ای‌آی» پیشنهاد داده که با شراکت یکدیگر تیک تاک را بخرند. یکی از وزرای سابق آمریکا هم درحال تشکیل یک گروه سرمایه‌گذار برای خرید آن است. چرا خرید تیک تاک جذابیت دارد؟ در سال میلادی گذشته سود شرکت تیک تاک فقط در آمریکا 40 درصد افزایش یافته و به 120 میلیارد دلار رسیده. تیک تاک نمی‌تواند به راحتی قید این سود را بزند. جدا از این می‌داند که وقتی تیک تاک در آمریکا مسدود شود دیگر بسیاری از سلبریتی‌های خود را از دست می‌دهد درنتیجه این سقوط به بازار تیک تاک در کشورهای دیگر هم ضربه خواهد زد.

نقطه اشتراک ما و آمریکایی‌ها درباره تیک‌تاک

لایحه حالا منتظر امضای بایدن است. بدون شک جو بایدن هم که قبلا موافقت خود را با این  عملیات ضربتی نشان داده بود آن را امضا خواهد کرد. با این امضا مالک نرم افزار معروف تیک‌تاک یک سال وقت دارد این برنامه را به آمریکایی‌ها بفروشد. در غیر این صورت تیک‌تاک روی گوشی 150 میلیون کاربر آمریکایی فیلتر خواهد شد.

فشار در آمریکا، ضربه در اروپا

یک قاره آن طرف‌تر، یعنی در اروپا تیک تاک با محدودیت‌های دیگری روبه‌رو شده. اگر این دستورالعمل جدید اروپایی‌ها را رعایت نکند مجبور به پرداخت جریمه سنگینی خواهد شد. شاید برای ما که تیک تاک نداریم و بیشتر سرگرم شبکه‌های اجتماعی دیگر هستیم عجیب باشد اما  کمیسیون اروپا گفته این برنامه اعتیاد آور است و می‌تواند بر روان کودکان و بزرگسالان تاثیر منفی بگذارد. تحقیق‌های آنها از دو ماه پیش شروع شده بود. اتحادیه اعلام کرده که اگر تیک تاک این دستورالعمل‌ها را رعایت نکند باید 6 درصد از گردش مالی جهانی خودش را به عنوان جریمه بپردازد. این گیر و دارها بر سر برنامه «تیک تاک لایت» است. تیک تاک لایت یک فیچر جدید این برنامه محبوب است که در روز به مخاطب تعدادی کار (تسک) می‌دهد تا در ازای آن جایزه بگیرد. مورد مشابه آن را در اینستاگرام داریم که مثلا افراد چالش می‌گذارند یا به کوئسچن باکس جواب می‌دهد. حالا تصور کنید که این تسک‌ها متنوع‌تر و به ازای هر کدام از این کارها تعدادی سکه مجازی داده می‌شود. مثلا به ازای تعدادی لایک، دعوت از دوستان یا تعداد بازدید از ویدئوها چند سکه مجازی می‌پردازد که ارزش آن برابر چند پنی می‌شود. این همان چرخه‌ای است که اتحادیه اروپا می‌گوید کودکان و جوانان معتاد می‌شوند. ایده پول در آوردن از سوشال‌مدیا ایده جدیدی نیست. معروف‌ترین مدل آن که اتفاقا در ایران هم بسیار رایج شده، یوتیوب است که به ازای لایک و کامنت و ویو به کاربرانش حق‌الزحمه می‌پردازد. خود اعضای اتحادیه اروپا نصب این برنامه را برای همه کارمندان خود ممنوع و توصیه کرده که بقیه هم همین کار را بکنند.

تیک تاک در کدام کشورها تحریم شده؟

فعلا آمریکا یک قدم به تحریم نزدیک شده. در استرالیا دادستان کل کشور اخیرا بیانیه داد که بنابر توصیه‌های امنیتی، به زودی این نرم افزار مسدود می‌شود. اواخر اسفند ماه در انگلیس وزیر امور خارجه در نامه‌ای به مجلس عوام خواستار مسدود شدن این برنامه در گوشی‌های مقام‌های دولتی شد. انگلیس اولین جایی بود که واردات محصولات هوآوی از چین را هم ممنوع کرده بود. دولت فرانسه نه فقط تیک تاک، بلکه نصب نتفلیکس را هم به دلیل مسائل امنیتی روی گوشی‌های کارمندان خود ممنوع اعلام کرده. اتریش، بلژیک و دانمارک هم بنا بر دستور نهادهای اطلاعاتی یا وزارت دادگستری نصب تیک‌تاک برای همه کارمندان دولت را ممنوع اعلام کرده‌اند. هرچه به شرق نزدیک‌تر می‌شویم این ممنوعیت‌ها جمعیت بیشتری از یک کشور را دربر می‌گیرد. مثلا به دنبال یک درگیری مرزی بین هند و چین در سال 2020، هند وی چت و تیک تاک را مسدود کرد. در تایوان هم دسترسی به تیک تاک برای عامه مردم غیرممکن است. پاکستان تا امروز چهار بار این برنامه را به دلایل ویدئوهای غیراخلاقی فیلتر و دوباره باز کرده. دستور ممنوعیت تیک تاک در افغانستان هم همزمان با فیلترینگ بازی پابجی در سال 2022 صادر شد.