ریه‌های گرفتار | آنفلوآنزا و بیماری‌های تنفسی خط «هشدار» را رد کردند

هفت صبح|   درحالی ‌که این روزها تمام نگاه‌ها به سمت اخبار مرتبط با «آلودگی هوا» است، آنفلوآنزا و بیماری‌های تنفسی - که البته بخشی از آنها نیز به همین آلودگی کنونی هوا باز می‌گردد - به شکلی بی‌صدا و نامحسوس و خزنده، می‌روند تا از مرزهای هشدار عبور کرده و کشور را با چالشی جدی مواجه کنند. این موضوع زمانی اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم معاون وزیر بهداشت رسما اعلام کرده که آنفلوآنزا خطوط هشدار را نیز رد کرده است!

گزارش‌ها حکایت از آن دارند که در هفته اول آذرماه، آنفلوآنزا با ۳۵.۷ درصد در راس ویروس‌های تنفسی در گردش در کشور قرار داشت. براساس داده‌های نظام مراقبت دیده‌وری تنفسی دو ویروس آنفلوآنزا و کووید ۱۹ در هفته اول آذرماه و بنابر اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، نسبت موارد دارای علائم عفونت‌های تنفسی، همچنان در مراجعان بستری، در حال افزایش است؛ به‌نحوی‌که ۱۶.۶ درصد از موارد بستری دارای علائم تنفسی «SARI» هستند.

در این نظام مراقبت، از میان ۲۷۷ نمونه «تنفسی» اخذ شده از مراجعین با تظاهرات «ILI» یا «SARI»، درصد مثبت آزمایش PCR کووید-۱۹، کمتر از یک درصد و درصد مثبت آزمایش PCR آنفلوآنزا نیز ۳۵.۷ درصد بود.براین‌اساس، دربازه زمانی ۲۶ آبان تا ۲ آذر، از میان ۲۹۲ آزمایش انجام شده در آزمایشگاه مرجع «آنفلوآنزا» و ۱۷ قطب منطقه‌ای تابعه، ۲۸.۷ درصد از موارد آنفلوآنزا مثبت بوده که نسبت به هفته قبل ۱.۵ برابر است.

بدین ترتیب همان‌طور که دیده می‌شود، نسبت نمونه‌های مثبت از نظر آنفلوآنزا در این هفته هم در بیماران سرپایی و هم در بیماران بستری جهش قابل‌توجهی داشته و در بیماران بستری به چهار برابر آستانه هشدار بالا رسیده است. بااین‌حال، نسبت نمونه‌های مثبت از نظر کووید-۱۹ همچنان در مقایسه با هفته قبل کاهش‌یافته است.

استان‌های خراسان جنوبی، قزوین، خراسان رضوی، اصفهان، سیستان و بلوچستان، تهران و همدان درصد آنفلوآنزای بالاتری در مقایسه با متوسط کشوری دارند.وضعیت در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و مازندران از آستانه هشدار عبور نکرده است.

   هشدار رسمی

امروز وضعیت شیوع آنفلوآنزا در کشور به‌گونه‌ای است که معاون وزیر بهداشت آن را در آستانه هشدار توصیف کرده است.علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت در نامه‌ای به حسینی، رئیس سازمان بهزیستی کل کشور بر ضرورت تشدید نظام مراقبت بیماری‌های حاد تنفسی در مراکز نگهداری بهزیستی کشور تاکید کرد و از عبور نسبت نمونه‌های آنفلوآنزا مثبت در کشور از آستانه هشدار بالا خبر داد.

رئیسی در این نامه با اشاره به فرا رسیدن فصل سرما و افزایش شیوع عفونت‌های حاد تنفسی با تاکید بر پاتوژن‌های آنفلوآنزا، کووید19 و RSV، از عبور نسبت نمونه‌های آنفلوآنزا مثبت در کشور از آستانه هشدار بالا خبر داد.وی خواستار توجه مجموعه‌های تحت پوشش سازمان بهزیستی کل کشور به آموزش و بازآموزی به ارائه کنندگان خدمات، گزارش به هنگام و تبادل به موقع اطلاعات رخدادهای بهداشتی به ویژه عفونت‌های حاد تنفسی مخصوصا در آسایشگاه‌های سالمندان و همچنین انجام فوری اقدامات کنترلی در صورت گزارش دو مورد بیمار مبتلا به آنفلوآنزا در 72 ساعت از یکدیگر شد.

معاون وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: آموزش و بازآموزی به ارائه‌کنندگان خدمت در زمینه عفونت‌های تنفسی می‌تواند شامل راه‌های انتقال، پیشگیری، ضرورت اجرای فوری اقدامات مداخله‌ای کنترلی و پیشگیرانه به ویژه جداسازی فوری موارد مشکوک و همچنین گزارش‌دهی آنی موارد بیماری اعم از مشکوک و قطعی به مرکز بهداشت شهرستان‌های متبوع با هدف شکستن زنجیره انتقال بیماری، کاهش پیامدهای نامطلوب، کوتاه شدن طول دوره بیماری و سرایت پذیری و همچنین پروفیلاکسی دارویی در موارد دارای اندیکاسیون باشد.

رئیسی یادآور شد: انجام فوری اقدامات کنترلی در صورت گزارش دو مورد بیمار مبتلا به آنفلوآنزا در طی ‌72ساعت از یکدیگر در یک آسایشگاه سالمندان یا مرکز نگهداری طولانی مدت شامل تجویز به افراد بدون علامت هم اتاقی «با هدف پیشگیری» ضروری است.به گفته وی ملاک تشخیص آنفلوآنزا به استثنای فصل شیوع بیماری که می‌تواند بر اساس شک بالینی پزشک صورت گیرد، در سایر مقاطع زمانی داشتن تست مثبت PCR است.

معاون بهداشت وزارت بهداشت، آموزش و اطلاع رسانی به گیرندگان خدمات تحت پوشش آن سازمان در خصوص بیماری‌های حاد تنفسی، بازدید و پایش روند اجرای پروتکل‌های بهداشتی، هماهنگی و همکاری در بازدیدهای مشترک بهداشتی، عملیاتی کردن توصیه‌های بهداشتی و انجام مراقبت سندرمیک بیماری‌های حاد تنفسی به منظور اقدامات کنترلی به‌هنگام را نیز در این شرایط مهم ارزیابی کرد.

   افزایش موارد سینه‌پهلو در کودکان 

بعد از آنفلوآنزا، بیماری‌های تنفسی نیز به شکل فزاینده‌ای درجامعه افزایش پیدا کرده است به‌طوریکه متخصصان نسبت به شیوع بیماری‌های تنفسی در بین کودکان هشدار داده‌اند. دکتر علی زندیان - متخصص بیماری‌های کودکان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی با اشاره به شیوع گسترده بیماری‌های تنفسی در ماه‌های سرد سال، اظهار داشت: سینه‌پهلو معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که عفونت سرماخوردگی به ریه‌ها می‌رسد و باعث التهاب و عفونت در بافت ریه می‌شود.

وی تصریح کرد: شایع‌ترین و ثابت‌ترین علامت این بیماری در همه سنین کودکان، سرفه خلط‌دار است؛ سرفه‌ای که معمولا با تند نفس کشیدن همراه می‌شود، به‌ویژه در شیرخواران زیر دو سال. والدین ممکن است فکر کنند بچه فقط سرفه‌های پراکنده دارد، اما اگر تندنفسی دیده شود، این می‌تواند نشانه شروع ذات‌الریه باشد.

این متخصص کودکان با اشاره به اینکه تشخیص سینه‌پهلو(پنومونی) تنها بر اساس سرفه نیست، ادامه داد: کودکی که فقط آبریزش بینی یا گرفتگی بینی دارد، معمولا حال عمومی خوبی دارد و به بازی و تحرک ادامه می‌دهد. اما وقتی سرماخوردگی باعث می‌شود کودک بی‌حال شود و بازی نکند، این رفتار باید والدین را به فکر وجود یک عارضه جدی‌تر اندازد. ما در معاینه‌های بالینی بارها دیدیم که بی‌حالی، یکی از اولین و مهم‌ترین علائم هشداردهنده پنومونی است.

زندیان در تشریح دیگر نشانه‌ها گفت: در کنار سرفه و بی‌حالی، علائمی مثل تند شدن تنفس، خس‌خس سینه، کاهش اشتها، خواب‌آلودگی غیرعادی و تب‌های مکرر می‌تواند نشان‌دهنده نیاز فوری به ارزیابی پزشکی باشد. برخی والدین فکر می‌کنند سرفه چند روزه یک امر طبیعی است، اما وقتی سرفه خلط‌دار با تنفس سریع همراه شود، دیگر موضوع سرماخوردگی ساده نیست.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان خاطرنشان کرد: تشخیص قطعی پنومونی بر اساس معاینه پزشک انجام می‌شود و در برخی موارد برای تعیین شدت درگیری ریه، عکس‌برداری از قفسه سینه ضروری است.

بنابر اعلام وزارت بهداشت، این متخصص کودکان درباره روند درمان توضیح داد: در موارد خفیف، ممکن است درمان سرپایی با آنتی‌بیوتیک و پیگیری منظم کافی باشد، اما اگر کودک دچار تندنفسی شدید، تب‌های مقاوم یا کاهش سطح هوشیاری باشد، احتمال بستری شدن وجود دارد. درمان نادرست یا تاخیر در مراجعه می‌تواند باعث عوارضی مانند افت اکسیژن خون و حتی نارسایی تنفسی شود.