پرواز جادویی میانکاله
فصل کوچ از راه رسید و هزاران پرنده مهاجر با حضور خود به تالاب میانکاله جان دوباره بخشیدند
هفت صبح| وقتی پاییز آرام‌آرام چتر رنگین خود را بر فراز شمال ایران می‌گسترد، کوچ باشکوه پرندگان مهاجر به تالاب بین‌المللی میانکاله آغاز می‌شود. اینجا در جنوب شرقی دریای خزر، هر سال با وزیدن نخستین بادهای سرد، میلیون‌ها پرنده از دورترین سرزمین‌ها پرواز می‌کنند تا به خانه امن‌شان برسند. خانه‌ای که زیستگاه طبیعی این پرندگان به شمار می‌رود و بخشی از حافظه و هویت زیست‌محیطی ایران را تشکیل می‌دهد.
آسمان تالاب میانکاله این روزها پر از بال‌زدن‌های بی‌وقفه اردک‌ها، فلامینگوها و چنگره شده است. زمزمه پرندگان در ساحل‌های پوشیده از سازیل و انار وحشی، نوید شروع زندگی دوباره‌ای است که در پس هر کوچ نهفته است. ذخیره‌گاهی که در تلاقی زمین و دریا، حیات را برای پرندگان و مردمان منطقه به ارمغان می‌آورد.
حالا که نخستین دسته‌های پرندگان مهاجر بر فراز تالاب میانکاله فرود آمده‌اند، نگاه‌ها دوباره به اهمیت حفاظت از این گنجینه جهانی دوخته شده است. حضور پرندگان مهاجر یادآور این حقیقت است که میانکاله نه‌فقط یک منظره چشم‌نواز، بلکه یک زیست‌بوم حیاتی است که چرخه حیات دریای خزر و معیشت هزاران نفر از مردم محلی را به هم پیوند می‌زند.
میانکاله از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و حوزه شهرستان‌های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر از ۶۰ کیلومتر طول و حداکثر ۱۲ کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی - غربی است. ثبت خلیج گرگان در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و «لپو زاغمرز» در استان مازندران به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر ثابت کرد این خلیج و نواحی اطراف آن یک مجموعه ارزشمند زیست محیطی است که علاوه بر حفظ چرخه زیست دریای خزر در معیشت جوامع محلی که حدود ۵۰۰ هزار تا یک میلیون نفر از جمعیت منطقه تحت تاثیر مستقیم خلیج گرگان هستند، اثرگذاری مستقیم دارد.
تالاب میانکاله از دهستان میانکاله در شهرستان بهشهر تا آشوراده در استان گلستان وسعت دارد و این منطقه به دلیل داشتن پهنه آبی مناسب با ذخایر غذایی غنی و آبزیان همه ساله پذیرای بیش از ۳۰ تا ۴۰ گونه از پرندگان مهاجر زمستان گذران و بیش از ۱۰۰ گونه از پرندگان بومی آبزی و کنارآبزی است.
این تالاب با داشتن پناهگاه حیات وحش به مساحت حدود ۲۲ هزار هکتار در حوزه مازندران و تنوع گیاهی از جمله درختان سازیل و انار وحشی که تغذیه برخی پرندگان را تشکیل می‌دهد توانست بیش از ۵۰۰ گونه جانوری را در خود جای دهد و به نوعی بهشت پرندگان استان نام بگیرد و با این تنوع زیستی به عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست کره جهان از سوی سازمان‌های جهانی حفاظت از محیط زیست قرار گرفت.
سرخوشی پرندگان در میانکاله
تالاب میانکاله را باید بهشت پرندگان و پرنده نگری نام نهاد. سی و ششمین تالاب ثبت شده دنیا و نخستین تالاب ثبت شده در کنوانسیون تالاب‌های بین‌المللی رامسر و یکی از ۶۵۰ ذخیرگاه زیست کره جهان با ۴۸ هزار هکتار وسعت در شرق استان مازندران و در همجواری با استان گلستان واقع شده است و سالانه ۱۳۰ گونه از پرندگان مهاجر را با جمعیت حدود ۱.۵ میلیون بال میزبانی می‌کند.
بنا برآمار اداره حیات وحش محیط زیست مازندران بیشتر از صدها گونه از پرندگان مهاجر بومی و غیر بومی به تالاب‌ها و آبگیرهای این استان کوچ زمستانی دارند. اکوسیستم‌های آبی غنی مازندران به دلیل بهره‌مندی از شرایط مطلوب، هر ساله با فرا رسیدن فصل سرما زیستگاهی امن و گسترده برای حضور و زمستان گذرانی پرندگان مهاجری است که پس از سپری کردن مسافت‌های طولانی در این زیستگاه‌ها فرود آمده‌اند.
تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی مازندران یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی این استان هستند که با ظرفیت قابل توجه اکوسیستمی در این استان علاوه بر اینکه زیبنده جلوه‌های گردشگری به شمار می‌روند، با توجه به شرایط مناسب زیست، هر ساله با شروع فصل سرما مامنی دلپذیر برای پرندگان مهاجر به شمار می‌روند و با آغوشی باز پذیرای جمعیت ده‌ها هزار قطعه‌ا‌ی از پرندگان هستند.
سیرابی تالاب‌های مازندران
از سویی بارش‌های باران در روزهای اخیر پایان آبیاری برای کشت رتن و کشت دوم برنج زمینه‌ای برای جان گرفتن دوباره رودخانه‌های این خطه از شمال شد و در شرایط فعلی ورودهای آب به تالاب‌های مازندران بیشتر از هفته‌های گذشته شد که همه این موارد زمینه‌ای برای جان گرفتن دوباره آب بندان‌ها و تالاب‌های این استان را فراهم کرد.مازندران دارای دو تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.
میانکاله، زیستگاهی به وسعت حیات وحش جهان
علی‌اکبر فدایی، رئیس ذخیره‌گاه و پناهگاه حیات‌وحش میانکاله می‌گوید: نخستین گروه از پرندگان مهاجر شامل گونه‌هایی مانند اردک، فلامینگو و چنگر وارد تالاب میانکاله شده‌اند که پیش‌بینی می‌شود اواخر آذرماه به اوج خود برسند.وی می‌افزاید: پیش‌بینی می‌شود طی ماه‌های آینده شاهد افزایش مهاجرت پرندگان باشیم و اوج حضور آنها در اواخر آذرماه خواهد بود.
رئیس ذخیره‌گاه و پناهگاه حیات‌وحش میانکاله با تأکید بر اینکه تالاب میانکاله تنها یک منظره زیبا نیست، بلکه خانه‌ای امن و منبع تغذیه‌ای برای بسیاری از پرندگان بومی و مهاجر است، اظهار کرد: این تالاب به‌ویژه برای پرندگان آبزی و کنارآبزی اهمیت حیاتی دارد.
فدایی نقش مردم را در حفظ سلامت تالاب بسیار مهم دانست و تصریح کرد: هرگونه آلودگی، تخریب زیستگاه یا تغییر در منابع آبی تالاب، زندگی هزاران پرنده را به خطر می‌اندازد. وی خاطرنشان کرد: پرندگان مهاجر بخش بزرگی از جمعیت پرندگان این منطقه را تشکیل می‌دهند و بقای آنها به وجود تالاب‌هایی مانند میانکاله وابسته است، بنابراین حفظ مسیرهای مهاجرت و توقفگاه‌های امن برای آنها ضروری است. رئیس ذخیره‌گاه و پناهگاه حیات‌وحش میانکاله گفت: میانکاله گنجینه‌ای ارزشمند برای پرندگان و انسان‌ها است و رفتار مسئولانه در قبال حفاظت از آن اهمیت بسزایی دارد.
