جلای گوی پومودورو | مرمت اثر فراموش شده ۳میلیون دلاری
منحصر به‌فردترین اثر آرنالدو پومودورو مجسمه‌ساز معروف ایتالیایی که به گفته کارشناسان، سه میلیون دلار ارزش دارد
هفت صبح، مرجان حاجی رحیمی| سال‌ها بود کسی از حضور یکی از بزرگ‌ترین کره‌های ساخته شده «آرنالدو پومودورو» هنرمند ایتالیایی، در ایران خبر نداشت؛ حتی در سال 1393 که کره برنزی کوچک‌تر این هنرمند در موزه هنرهای معاصر با همکاری بنیاد پومودورو غبارروبی شد، هیچ کس از آن یاد نکرد تا اینکه برای نخستین بار در سال 1397 درست 30 سال بعد از آنکه این کره در این مکان و نزدیک شهربازی ارم نصب شد، خبری منتشر شد که توجه هنردوستان را به خود جلب کرد؛
نصب مجسمه‌ای در مسیر ورودی پارک ارم که حسابی سیاه و چرکین شده، پایه و حاشیه آن و آب‌نمایی که با چند کوزه ساده برایش ساخته‌اند، اصلاً در شأن قدر و منزلتش نیست. منحصر به‌فردترین اثر آرنالدو پومودورو مجسمه‌ساز معروف ایتالیایی که به گفته کارشناسان، سه میلیون دلار ارزش دارد، از برنز است؛ پنج تن وزن و سه و نیم متر قطر دارد. پس از این گزارش، این کره به محدوده داخلی پارک ارم منتقل شد.
این اثر ارزشمند که جنس آن از برنز کامل است، در سال 1353 از کشور ایتالیا خریداری و در سال 1357 همراه با دستگا‌ه‌های شهربازی وارد کشور شد. از آنجا که چندی بعد انقلاب و در پی آن پارک ارم مصادره شد، این کره هم که با ابزارآلات بازی وارد کشور شده بود، در محدوده پارک ارم که حالا به بنیاد مستضعفان تعلق داشت، نصب شد.
به همین دلیل بود که هیچ خبری از وجود این کره پومودورو در ایران در سایت‌های جهانی منتشر نشده بود. سال‌ها گذشت تا اینکه هویت و ارزش کره شناسایی شد؛ نامه‌نگاری‌ها انجام گرفت و سرانجام آبان سال گذشته این کره ارزشمند به موزه زمان منتقل شد. این کره از آنجا که در تمام 46 سال گذشته به حال خود رها شده بود، نیاز به مرمت و بازیابی داشت و حالا مدتی است که با رایزنی بنیاد مستضعفان با بنیاد پومودورو و کمک یکی از اساتید دانشگاه و کارشناسان خبره، مرمت آن نیز آغاز شده است.
منیژه هادیان دهکردی، سرپرست مرمت کره پومودورو معتقد است که مرمت این کره 14هفته زمان نیاز دارد و بخش عمده‌ای از این زمان صرف مطالعه و آسیب‌شناسی مرمت می‌شود. عکاسی سه‌بعدی و فتوگرامتری و حتی تصویربرداری با اشعه ایکس، بخشی از اقداماتی است که پیش از شروع مرمت برای اطلاع از میزان آسیب‌های وارده انجام شده است.
هدف از مرمت این گوی با توجه به آنکه همچنان در محیط باز قرار دارد، محافظت بیشتر اثر در برابر عوامل محیطی چون باران، آلودگی هوا و فضولات پرندگان است.هادیان دهکردی، مشکل اصلی اثر را تغییر رنگ، خوردگی و آلودگی سطحی عنوان می‌کند که البته اقدامات غیرکارشناسی پاکسازی نیز به این آسیب‌ها افزوده است.
او بخش عمده مرمت را پاکسازی می‌داند که سطح وسیعی را دربرگرفته است: گردو غبارها نفوذ کرده‌اند و سیاهی‌های ناشی از آلودگی هوا و ترکیبات سولفیدی مشاهده می‌شود. در جریان مرمت، پس از پاکسازی، با رزین‌های مخصوص، سطح گوی را تثبیت خواهیم کرد. قطعا آثاری که در شرایط محیطی قرار می‌گیرند همیشه مورد تهدید هستند، بنابراین سعی می‌کنیم با استفاده از مواد تثبیت‌کننده بیشتر آنها را محافظت کنیم ولی قطعا این آثار بدون مراقبت دائم به وضعیت قبل بازنمی‌گردند، بنابراین همیشه باید پایش را انجام داد. به همین منظور، مستندسازی دقیق انجام می‌شود تا در آینده امکان مقایسه و تحلیل هرگونه تغییر فراهم باشد.
تلاقی زیبایی، نظم و آشوب
آرنالدو پومودورو، متولد ۱۹۲۶ که به تازگی چشم از جهان فروبست، با مجموعه معروف (کره درون کره) به شهرت جهانی رسید. مجسمه‌هایی عظیم از جنس برنز یا فولاد که در نگاه نخست کره‌هایی صیقلی و کامل به‌نظر می‌رسند؛ اما با نزدیک شدن، بیننده با ساختاری ترک‌خورده، بازشده و درون‌نمایی از یک دنیای پنهان مواجه می‌شود.
تضادی زیباشناسانه میان نظم بیرونی و آشوب درونی. این آثار اکنون در محل‌هایی چون مقر سازمان ملل در نیویورک، واتیکان، دانشگاه برکلی، یونسکو در پاریس و مدل کوچک‌تر آن در موزه هنرهای معاصر تهران قابل مشاهده است. قطر برخی از این کره‌ها به چهار متر می‌رسد و ساختار درونی‌شان نمادی از پیچیدگی جهان مدرن، فناوری، انسان و جامعه معاصر است.
پومودورو در طراحی این مجسمه‌ها تنها به فرم نپرداخته، بلکه مفاهیمی چون تناقض، فروپاشی، تکامل و رمزگشایی از حقیقت پنهان را به تصویر کشیده است. او با زبانی تجسمی و جهانی، تصویری از جهان ما ترسیم می‌کند: زیبا، پیچیده و همیشه در حال شکافتن و بازتعریف. در دنیایی که سرعت و مصرف‌گرایی گاه ما را از تأمل دور می‌کند، شاید ایستادن مقابل یکی از این کره‌ها، فرصتی باشد برای نگریستن به «درون»؛ نه فقط درون مجسمه که درون خودمان.
