شرط «عندالاستطاعه» مهریه تا کی معتبر است؟
بررسی یک رای حقوقی در مورد مهریه
هفت صبح| معمول این است که شرط پرداخت مهریه «عندالمطالبه» بودن است. یعنی به محض مطالبه توسط خانم، آقا باید مهریه را بپردازد. ولی برخی هستند که مهریه را به شرط «عندالاستطاعه» توافق می‌کنند. یعنی هنگامی‌که مرد، توانایی مالی پرداخت را داشت. این هفته، موضوع شرط عندالاستطاعه بودن را بررسی می‌کنیم.
۱- ۱۹ مرداد ۱۳۹۹ آقا سعید به دادگاه مراجعه می‌کند و می‌گوید قصد دارد از همسرش گلناز جدا شود. او از دادگاه می‌خواهد که به دلیل عدم‌تفاهم، گواهی عدم‌امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق را صادر کند.
۲- جلسه دادگاه در ۸ آذر ۹۹ تشکیل می‌شود. آقا سعید به دادگاه می‌گوید: در تاریخ ۶ فروردین ۹۹ با همسرم ازدواج کردیم و فاقد فرزند مشترک هستم. سه ماه زندگی مشترک داشتیم و از دوم مرداد ۹۹ جدا زندگی می‌کنیم. امکان ادامه زندگی مشترک هم وجود ندارد. حاضرم کلیه حق و حقوق زوجه را به صورت قسطی پرداخت کنم و وی را طلاق دهم.
۳- در اطلاعات دادگاه آمده که مهریه خانم نوزده مثقال طلا بوده که تا به‌حال پرداخت نشده است. ۱۵میلیون تومان هم طلا برای همسرم در زمان عقد خریدم ولی در طول همین سه ماه، آن‌ها را فروختیم و الان به ایشان بدهکار هستم.
۴- گلناز که در دادگاه حاضر بوده، گفته: زندگی خودم را دوست دارم ولی درصورتی‌که دادگاه حکم صادر کند، کلیه حق و حقوق خود از جمله مهریه به میزان 19مثقال طلا و مبلغ پانزده میلیون طلاجات که در سند ازدواج حاضر بوده ولی در طول زندگی مشترک به فروش رسیده را به نرخ روز می‌خواهم. برای نفقه هم به صورت جداگانه طرح دعوی کرده‌ام.
۵- دادگاه قرار ارجاع امر به داوری صادر می‌کند و داوران منتخب زوجین هر یک نظریه کتبی خود را که حاکی از عدم‌حصول سازش بین طرفین بوده، تقدیم دادگاه می‌کنند.
۶- خانم هم نتیجه آزمایش بارداری خود را که منفی بوده، اعلام می‌کند و در نتیجه در 30دی‌ماه ۱۳۹۹ دادگاه، گواهی عدم امکان سازش را صادر می‌کند.
۷- دادگاه هم‌چنین رای می‌دهد که قبل از اجرای صیغه طلاق باید مهریه به میزان ۱۹مثقال طلای 18عیار و ۱۵میلیون تومان بابت طلا به نرخ روز را به همسر خود پرداخت کند.
۸- سعید حالا به تقاضای خود رسیده ولی دادگاه رای داده که باید مهریه را قبل از اجرای حکم طلاق پرداخت کند. بنابراین نسبت به این قسمت تجدیدنظر می‌کند ولی دادگاه تجدیدنظر اعتراض را غیرموجه تشخیص می‌دهد و حکم را تایید می‌کند.
۹-سعید دست‌بردار نیست و باز هم به مرجع بالاتر یعنی دیوان عالی کشور مراجعه می‌کند و دیوان رای می‌دهد که با توجه به محتویات پرونده اعتراض نامبرده درخصوص مورد، وارد و موجه نمی‌باشد. زیرا هر چند در سند نکاحیه شرط شده که مهریه مذکور در سند ازدواج عندالاستطاعه از سوی زوج به زوجه پرداخت شود ولی به لحاظ اینکه در نکاح فی‌مابین طرفین، دوام زوجیت مقصود آنان بوده و به قصد دوام زوجیت با یکدیگر ازدواج نموده و شرط عندالاستطاعه بودن مهریه را مورد توافق قرار داده‌اند لذا به تبع آن اعتبار شرط مورد توافق آنان در عندالاستطاعه بودن مهریه تا زمانی است که رابطه زوجیت آنان تداوم داشته باشد و الا با انحلال عقد نکاح و قطع رابطه زوجیت بین آنان بهر علت و سببی که بوده باشد اعتبار شرط توافقی طرفین در سند ازدواج در مورد عندالاستطاعه بودن مهریه منتفی بوده و در صورت مطالبه مهریه از ناحیه زوجه، زوج مکلف به پرداخت آن خواهد بود و چون زوج فرجام‌خواه، خود متقاضی طلاق زوجه‌اش بوده و در مقام انحلال عقد نکاح و قطع رابطه زوجیت بوده لذا در اجرای ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ مکلف است که مهریه مافی‌القباله زوجه را قبل از اجرا و ثبت طلاق به‌صورت نقد در حق زوجه پرداخت کند.
۱۰- بنابراین پیام رای این است که اگر در سند نکاح، عندالاستطاعه بودن مهریه موردتوافق قرار گرفته باشد، اعتبار این شرط تا زمانی است که رابطه زوجیت آنان تداوم داشته باشد. بنابراین با انحلال عقد نکاح اعتبار شرط منتفی بوده و در صورت مطالبه مهریه از ناحیه زوجه، زوج مکلف به پرداخت آن خواهد بود.
