یک سیب‌زمینی سرخ کرده و این همه حاشیه؟
روزنامه هفت صبح | سیب‌زمینی سرخ شده در زبان انگلیسی (French Fries) گفته می‌شود و به همین دلیل اغلب افراد فکر می‌کنند که تاریخچه سیب‌زمینی سرخ کرده، محبوب‌ترین خوراکی جهان به کشور فرانسه باز می‌گردد، اما اخیرا بلژیکی‌ها مدعی شده‌اند که این میان وعده لذیذ متعلق به آنها است. در حال حاضر محققان در حال تصمیم گیری هستند که بالاخره حق با کدام یک از این کشورها است؟
فرانسه و بلژیک هر دو ادعا می‌کنند که این میان وعده (و گاهی غذا) خوشمزه توسط آنها ابداع شده است و برای این اختلاف اسامی مختلفی از جمله (جنگ عجیب و غریب) یا (جنگ خلال‌ها) را انتخاب کرده‌اند. سیب‌زمینی سرخ شده به طور سنتی در کشور فرانسه و بلژیک همراه با گوشت گاو (mules-frites) سرو می‌شده و در واقع از قدیم تبدیل به یکی از نمادهای فرهنگی غذای هر دو کشور شده است. در حالی که دعوای میان دو کشور بر سر تاریخچه سیب‌زمینی سرخ کرده ادامه دارد نگاهی به پیشینه آن خواهیم داشت.
به گفته Madeleine Ferriere، مورخ فرانسوی، دشوار است که ریشه‌های خلال طلایی را دقیقا مشخص کرد، زیرا به طور سنتی مصرف می‌شده است. او می‌گوید که فرایز به یتیم‌هایی گفته می‌شود که از سن خیلی کم و زمان کودکی مجبورند که در خیابان غذا بپزند و به همین دلیل است که یافتن محل دقیق پیدایش سیب‌زمینی کار دشواری است.
اگر این خوشمزه‌های نمکی در رستوران‌ها اختراع شده بودند، در این صورت شواهد بیشتری مانند منوها یا رسید‌های خرید غذا برای یافتن تاریخچه‌شان وجود داشت. در عوض، آنها به عنوان غذاهای خیابانی و غذای فست فودی وارد بازار شدند و رد کمی برای دنبال کردن دارند. اولین دستورهای طبخ سیب‌زمینی سرخ کرده در کتاب‌ها به سال ۱۸۵۵ میلادی باز می‌گردد اما قطعا تاریخچه این خوردنی خوشمزه به سال‌ها قبل از آن باز می‌رسد.
سیب‌زمینی سرخ کرده و تئاتر
محبوب‌ترین خوراکی جهان درست قبل از انقلاب فرانسه، در پاریس رواج یافت. آنها تحت نام pommes de terre frites (چیپس یا سیب‌زمینی سرخ شده) به فروش می‌رفتند و مشتریان عمده‌شان افراد گرسنه‌ای بودند که می‌خواستند برای تماشای تئاتر به سمت دیگر شهر بروند و باید از روی قدیمی‌ترین پل شهر عبور می‌کردند.
تلاش برای بقا
برخی از کارشناسان بر این باورند که تاریخچه سیب‌زمینی سرخ کرده در حقیقت به بلژیک می‌رسد. برخی از داستان‌ها و افسانه‌های محلی منطقه می‌گویند که در سال ۱۶۸۰ میلادی زمستانی بسیار سخت و طاقت فرسا نواحی حومه رودخانه میوز (River Meuse) در جنوب کشور بلژیک را فرا گرفت و آنها دیگر قادر به ماهی گیری و تامین غذای خود نبودند، تنها غذای موجود مردم سیب‌زمینی بود و آنها به ناچار سیب‌زمینی را سرخ می‌کردند.آنها همچنین می‌گویند سربازان آمریکایی در طول جنگ جهانی اول برای اولین بار نام این غذا را French fries گذاشتند چرا که در آن زمان، زبان رسمی ارتش بلژیک فرانسوی بود.
جنگی که قرن‌هاست ادامه دارد
دعوا بر سر تاریخچه سیب‌زمینی سرخ کرده و اینکه چه کسی اولین بار آن را درست کرده است برای قرن‌ها ادامه دارد، اما یک روزنامه معتبر فرانسوی به نام (Le Figaro) اخیرا مقاله‌ای را منتشر کرد که عنوانش این بود: (نه، سیب‌زمینی سرخ کرده بلژیکی نیست). مطلب در تاریخ یک آگوست ۲۰۱۸ به چاپ رسید یعنی دقیقا مصادف با روز سیب‌زمینی سرخ کرده بلژیکی!
Bernard Lefèvre رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی سرخ شده (frietokoten) بلژیک است، او می‌گوید ریشه این دعوا بسیار عمیق‌تر از این حرف‌ها است. او به خبرگزاری Telegraph گفته که: «ما عادت کرده‌ایم همیشه از فرانسه شکست بخوریم. بلژیک همیشه برادر کوچک آنها بوده است. در واقع آنها همیشه با مهربانی ما را دست می‌اندازند. به نظر من این یک حمله نیست. آنها بیشتر متاسف هستند که چرا یک چنین چیز محبوبی در فرانسه ابداع نشده است. اگر سیب‌زمینی سرخ شده واقعا متعلق به فرانسه بود آن وقت آنها موزه‌ای به افتخار تاریخچه سیب‌زمینی سرخ کرده احداث می‌کردند ولی مشاهده می‌کنید که چنین چیزی وجود ندارد.»
جالب است که بدانید سیب‌زمینی نه از طریق فرانسه به اروپا معرفی شد و نه بلژیک، بلکه این اسپانیا بود که یکی از محبوب‌ترین خوراکی‌های جهان را به اروپا شناساند. در هر صورت، گزارش‌های تاریخی نشان می‌دهد بلژیکی‌ها احتمالا سرخ کردن قطعه‌های نازک سیب‌زمینی را در اواخر قرن هفدهم (هر چند برخی ادعا می‌کنند که اواخر قرن ۱۸) در دره میوز بین Dinant و Lige آغاز کردند.
آنها عادت داشتند تا ماهی‌های کوچک را بسیار سرخ کنند و همیشه مقداری ماهی سرخ کرده به عنوان چاشنی روی سفره‌هایشان بود. هنگامی که رودخانه شهر یخ زد دیگر ماهی کوچکی برای خوردن نداشتند بنابر این سیب‌زمینی را به صورت قطعات نازک و باریک خرد کردند و آنها را دقیقا مثل ماهی‌های کوچک سرخ کردند.
یکی از علت‌هایی که این ماجرا را باور پذیر می‌کند آن است که بلژیک امروزی و مدرن در آن زمان که سیب‌زمینی به قاره اروپا آورده شد تحت سلطه کشور اسپانیا بوده است. بنابر این بلژیکی‌ها جزو اولین ملت‌هایی بودند که با سیب‌زمینی آشنا شدند و مدت زمان زیادی وقت داشتند تا روی نحوه آماده سازی و طبخ یکی از محبوب ترین خوراکی‌های جهان فکر کنند.
اما استدلال فرانسوی‌ها آن است که محبوبیت سیب‌زمینی در فرانسه به طور عمده مدیون یک افسر ارتش فرانسوی است که قهرمان تارخچه سیب‌زمینی سرخ کرده در فرانسه و سراسر اروپا است چون در طی هفت سال، او را به عنوان اسیر گرفته بودند و به عنوان جیره غذایی به او سیب‌زمینی می‌دادند.
تا این زمان، فرانسوی‌ها قبلا سیب‌زمینی را تنها برای خوراک خوک‌ها استفاده کرده بودند و هرگز آنها را نمی‌خوردند. دلیلش هم این بود که فکر می‌کردند سیب‌زمینی باعث بیماری‌های مختلف می‌شود. در حقیقت، در سال ۱۷۴۸، مجلس فرانسه حتی کشت سیب‌زمینی را ممنوع کرد زیرا آنها اطمینان داشتند که سیب‌زمینی عامل جذام است. با این حال این افسر فرانسوی در زندان مشغول خوردن سیب‌زمینی بود و ثابت می‌کرد که نظریه مجلس فرانسه درباره سیب‌زمینی درست نیست.
هنگامی که او به فرانسه بازگشت به جای اینکه از سیب‌زمینی زده شده باشد شروع به دفاع از سیب‌زمینی به عنوان یک منبع غذایی مقوی و پر انرژی کرد. در نهایت به خاطر تلاش‌های او در سال ۱۷۷۲، دانشکده پزشکی پاریس اعلام کرد که سیب‌زمینی غذایی مناسب برای انسان‌ها است، هرچند او باز هم با مقاومت قابل توجهی مواجه بود و حتی اجازه نداشت سیب‌زمینی را در باغ خود در بیمارستان Invalides که در آن به عنوان داروساز مشغول به کار بود، پرورش دهد اما از پا ننشست.
یک کمپین را برای ترویج سیب‌زمینی در فرانسه آغاز کرد و میزبان شام مقامات برجسته مانند بنجامین فرانکلین، آنتوان لینوئیس، پادشاه لوئیس XVI و ملکه ماری آنتوانت شد و برای آنها سیب‌زمینی پخت. او همچنین محافظان مسلح را برای حفاظت از مزارع سیب‌زمینی‌اش استخدام کرد تا مردم را متقاعد کند که آنچه در مزارع دارد بسیار ارزشمند است. سپس به نگهبانان می‌گوید که هر گونه رشوه‌ای که توسط مردم ارائه می‌شود را بپذیرند و به آنها اجازه بدهند که سیب‌زمینی را سرقت کنند. در نهایت، قحطی سال ۱۷۸۵ میلادی باعث محبوب شدن سیب‌زمینی در کشور فرانسه شد.
همین که فرانسوی‌ها سیب‌زمینی را به عنوان غذا پذیرفتند محبوبیت آن به سرعت در سراسر کشور افزایش یافت. در سال ۱۷۹۵، سیب‌زمینی در کشور فرانسه در ابعاد وسیعی کشت می‌شد، از جمله در باغ‌های سلطنتی تویلریز (Tuileries)، جایی که باغ‌ها به زمین‌های کشت سیب‌زمینی تغییر کاربری دادند. در طول این مدت، فرانسوی‌ها یا سیب‌زمینی سرخ کرده را اختراع کردند و یا نحوه طبخ آن را یاد گرفتند. پس از آن سیب‌زمینی سرخ کرده در فرانسه، به ویژه در پاریس، بسیار محبوب شد.
مراکز تهیه غذای کنار خیابانی شروع به فروختن سیب‌زمینی سرخ کرده با نام (frites) کردند.لازم به ذکر است که تمامی این جریان‌ها در اواخر قرن ۱۸ روی داده است یعنی چیزی حدود ۱۰۰ سال بعد از زمانی که برخی معتقدند بلژیکی‌ها به صورت اتفاقی موفق به ابداع سیب‌زمینی سرخ کرده شدند. گروهی دیگر می‌گویند که تمامی این رویدادها برای فرانسوی‌ها و بلژیکی‌ها در یک بازه زمانی اتفاق افتاده است و البته دعوا بر سر تاریخچه سیب‌زمینی سرخ کرده، محبوب‌ترین خوراکی جهان همچنان ادامه دارد.
