۱۰+۱ نسخه عجیب و شاید مفید کرونایی
روزنامه هفت‌صبح، علی رستگار | از روز اول شیوع کرونا، بعضی مروجان طب سنتی در ایران ادعاهایی را برای مهار کرونا مطرح کردند مثل روغن بنفشه که بازتاب خوبی در داخل و خارج نداشت. به تدریج بعضی چهره‌های جامعه پزشکی هم ایده‌هایی مثل نیش زنبور و آب‌نمک را مطرح کردند که گزینه‌های معقول‌تری بود، اما خیلی اینجا تحویل گرفته نشد.
حالا اما خبرهایی می‌شنویم که پژوهشگران خارجی در آلمان و اسکاتلند و ونزوئلا در حال بررسی اثر پوست سیب و آب‌نمک و چای سبز روی کرونا هستند. هنوز مشخص نیست این نسخه‌ها تا چه حد کارآمد هستند، اما به این بهانه ۱۰ مورد عجیب که از اسفندماه پارسال تا الان مطرح شده را یکبار مرور کردیم.
* یک: آب‌نمک / صاحب ایده: دکتر ابوالفضل روستایی‌شیردل / زمان: آبان ۹۹
یکی از پزشکان ایرانی به نام ابوالفضل روستایی‌شیردل چندی پیش مدعی شد با غرغره کردن محلول رقیق آب‌نمک در طول یک ماه می‌توان کرونا را در دنیا کنترل کرد. او در مصاحبه‌ای با وب‌سایت عصر ایران توضیح داد که معتقد است ویروس کرونا مستقیما وارد ریه نمی‌شود و در حلق و بینی لانه‌گزینی می‌کند و تا ۲۴ ساعت در آنجا می‌ماند، سپس به سایر قسمت‌های بدن حمله می‌کند.
بنابراین با شست‌وشوی بینی و دهان با محلول آب‌نمک می‌توان آن را از بین برد. در ایران خیلی در مورد این ایده بحث نشد، اما دیروز خبری در بی‌بی‌سی منتشر شد مبنی بر اینکه پژوهشگران اسکاتلندی در دانشگاه ادینبرگ در حال کار روی این موضوع هستند. گفتنی است چندی پیش دانشمندان آلمانی اعلام کرده‌اند که حتی دهان‌شویه‌ها نیز می‌توانند به مهار کرونا کمک کنند.
* دو: پوست سیب / صاحب ایده: پژوهشگران ونزوئلایی / زمان: آبان ۹۹
دانشمندان ونزوئلایی گفتند ماده‌ای را از پوست سیب به دست آورده‌اند که ویروس کرونا را صددرصد از بین می‌برد. جزئیات بیشتری در مورد این ادعا هنوز منتشر نشده است.
* سه: چای سبز و آب انار / صاحب ایده: پژوهشگران آلمانی / زمان: آبان ۹۹
یک هفته پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه محققان آلمانی در موسسه پزشکی «اولم» در مطالعات آزمایشگاهی مشاهده کردند چای سبز و آب انار از عفونت کروناویروس در سلول‌ها پیشگیری می‌کند. این مطالعه نشان داد که چای سبز و آب انار در زمان کشت با سلول در محیط آزمایشگاه توانستند ویروس‌های آنفلوانزا وکرونا را نابود کنند. محققان این خاصیت را ناشی از pH اسیدی این عصاره‌های گیاهی می‌دانند که می‌توانند به طور مستقیم موجب غیرفعال شدن ویروس‌ها شوند. پیش از این البته بعضی مروجان طب سنتی و پزشکان ایرانی هم درباره تاثیر چای سبز روی مهار کرونا صحبت کرده بودند.
* چهار: تریاک / صاحب ایده: دو استاد دانشگاه ایرانی / زمان: شهریور ۹۹
این ادعای جنجالی برمی‌گردد به مقاله‌ای که درباره ارتباط بین مصرف تریاک و ابتلا به کروناویروس در فضای مجازی منتشر شده بود که نویسندگان آن مدعی بودند در دو استان کشور که در آنها مصرف تریاک بالاست، میزان ابتلا به کرونا کمتر است.
یکی از نویسندگان این مقاله، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی بم بود و دیگری مربی این دانشگاه. این مقاله به صورت نامه به سردبیر، در نشریه‌ای با نام coronaviruses منتشر شده که اولین شماره آن در سال ۲۰۲۰ به چاپ رسیده است. مسئولان وزارت بهداشت در واکنش به این ادعا گفتند که از لحاظ علمی مورد تأیید نیست و دبیر کارگروه اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت اعلام کرد:
«بر اساس استانداردهای اخلاق در پژوهش، هر فردی هنگامی که بخواهد پژوهشی را انجام دهد، باید از کمیته‌های اخلاق اجازه بگیرد. این مقاله به صورت نامه به سردبیر منتشر شده است؛ یعنی یک پژوهش اصیل که مبتنی بر کار پژوهشی از قبل طراحی‌شده باشد، نبوده است. دانشگاه علوم پزشکی بم طی یک بیانیه و نامه رسمی اعلام کرد به این کار هیچ کد اخلاقی داده نشده است و قطعا نویسندگان مقاله در برابر نهادهای قانونی پاسخگو خواهند بود.»
* پنج: روغن بنفشه / صاحب ایده: شیخ عباس تبریزیان/ زمان: اسفند ۹۸
در روزهای اول شیوع کرونا، عباس تبریزیان، از مروجان طب سنتی که مدتی قبل‌تر کتاب طب هاریسون را در اقدامی نمادین آتش زده بود، توصیه کرد که برای درمان کرونا از پنبه آغشته به روغن بنفشه استفاده شود. این ادعای جنجالی، به‌خصوص به علت شیوه استعمال آن، حتی بازتاب بین‌المللی هم پیدا کرد. مسئولان از جمله کیانوش جهانپور، سخنگوی وقت وزارت بهداشت و بعضی چهره‌های شاخص جامعه پزشکی تاکید کردند که این ادعا جنبه علمی ندارد. بااین‌حال خود تبریزیان تا ماه‌ها بعد همچنان روی موضعش پافشاری می‌کرد.
* شش: داروی امام کاظم / صاحب ایده: شیخ عباس تبریزیان / زمان: اسفند ۹۸
داروی امام کاظم هم در فهرست توصیه‌های عباس تبریزیان برای مقابله با کرونا بود. او خودش به واسطه نمایندگی‌ها در سطح کشور این شربت را که محتوایی مثل رازیانه و هلیله سیاه دارد به فروش می‌رساند. رئیس دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی تهران و چند متخصص طب سنتی هم اعلام کردند که این شربت جعلی است و مجوز ندارد.
* هفت: بوییدن نارنج و لیمو / صاحب ایده: حسن یوسفی/ زمان: فروردین ۹۹
اواخر فروردین‌ماه امسال یک کارشناس طب سنتی به نام حسن یوسفی در مقابل دوربین‌های تلویزیونی و از شبکه افق مدعی شد که اگر هرجا می‌روید یک نارنج یا لیمو در جیب خود داشته باشید و بگیرید جلوی بینی و بو کنید، من تضمین می‌کنم که کرونا نگیرید.
این ادعا حتی پاسخی هم از سوی مسئولان وزارت بهداشت یا جامعه پزشکی دریافت نکرد. در روزهای اول شیوع کرونا البته ادعاهای مشابهی هم داشتیم که با لیموترش و زنجبیل می‌شود جلوی ویروس کرونا را گرفت و همین باعث شد قیمت این محصولات تا چندبرابر در مقطعی افزایش پیدا کند.
* هشت: شیرین بیان / صاحب ایده: فاطمه محمد بیگی/ زمان: آبان ۹۹
فاطمه محمدبیگی نماینده قزوین و دبیر کمیسیون بهداشت و سلامت شورای اسلامی هفته پیش ضمن دفاع از افزایش ساعت‌های کاری عطاری‌ها برای مقابله با کرونا گفت: »مطالعات ثابت کرده که شیرین بیان ضد کووید ۱۹ است.»
او مشخص نکرد که با استناد به کدام مطالعات این ادعا را مطرح کرده اما تنها تحقیق دانشگاهی مرتبط با این موضوع می‌تواند مقاله‌ای باشد که در سال ۹۲ در مجله علمی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان منتشر شده درباره اثر ضدویروسی عصاره متانولی ریشه گیاه شیرین بیان با استفاده از روش کشت سلولی. یعنی این مقاله زمانی منتشر شد که بحث کرونا مطرح نبود و آزمایش هم روی ویروسی به نام هرپس سیمپلکس انجام شده.
دیروز حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت مجلس هم در واکنش به این ادعای همکارش گفت: «حتی درمان‌های گیاهی هم باید به تایید سازمان غذا و دارو برسد چون امکان دارد در روند درمان کرونا یا هر بیماری دیگری مضر باشد. اگر می‌خواهیم در رابطه با کرونا نظریه‌ای به جامعه ارائه کنیم، حتما دقیق و کارشناسی باشد.»
* ۹: ادرار شتر / صاحب ایده: مهدی سبیلی/ زمان: اردیبهشت ۹۹
روزهای اول اردیبهشت‌ماه بود که کلیپ عجیبی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و شخصی به نام حکیم مهدی سبیلی که خودش را متخصص طب اسلامی و مدیر انجمن علمی آموزشی طب الصادق می‌دانست، مدعی شد با نوشیدن ادرار شتر می‌توان جلوی کرونا را گرفت. این ماجرا هم تبدیل به یک جنجال خبری شد و علاوه‌بر اینکه مسئولان وزارت بهداشت از غیرعلمی بودن این ادعا گفتند، رئیس پلیس امنیت عمومی تهران هم از دستگیری این فرد خبر داد.
* ۱۰: نیش زنبور / صاحب ایده: عظیم اکبرزاده‌خیاوی/ زمان: مرداد ۹۹
پروفسور عظیم اکبرزاده‌خیاوی، متخصص بیوشیمی بالینی در یک برنامه زنده تلویزیونی ادعایی مطرح کرد مبنی بر اینکه کرونا را می‌توان با نیش زنبور عسل درمان کرد. او در برنامه طبیب اینطور توضیح داد که «در بعضی شهرها مانند مشکین‌شهر و اردبیل هیچ کندوداری کرونا نگرفته است.
بر اساس آزمایشی که با همکاری یکی از دانشجویان خود انجام داده‌ام، مشاهده شد با تزریق زهر زنبور به یک بیمار حاد کرونایی، این فرد پس از یک روز کاملا بهبود یافت و با تزریق زهر زنبور عسل در زانو، می‌توان کرونا را درمان کرد.» با توجه به اینکه اکبرزاده‌خیاوی سال‌ها از مدیران انستیتو پاستور ایران بود، ادعای او بازتاب وسیعی داشت. مینو محرز و معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و انستیتو پاستور اعلام کردند که برای این ادعا مستندات علمی ارائه نشده است.
* ۱۱: عطر پیامبر / صاحب ایده: مرتضی کهنسال / زمان: فروردین ۹۹
در ایام تعطیلات نوروز و درست زمانی که استان‌های مختلف عملا در قرنطینه بودند، یک مروج طب سنتی به نام مرتضی کهنسال که خود را از شاگردان عباس تبریزیان معرفی می‌کرد، بدون مجوز وارد مراکز درمانی استان گیلان شد و بدون ماسک و دستکش مقابل دوربین به لب و دهان بیماران محلولی را مالید که آن را عطر پیامبر نامگذاری کرده بود. این اقدام با واکنش شدید جامعه پزشکی مواجه شد و چند روز بعد هم خبر آمد که این روحانی مدعی طب اسلامی در لنگرود بازداشت شده است.
