یک قدم مانده تا ورود واکسن کرونای سوئدی
روزنامه هفت صبح | تا همین دیروز مشخص نبود که بالاخره این واکسن ما از کجا می‌رسد. تا اینکه روز گذشته مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت که این واکسن قرار است از سوئد به کشور ما بیاید. چه زمانی؟ به زودی. واکسن سوئدی کدام است؟ واکسن سوئدی همان آسترازنکاست که اثربخشی آن تایید شده و در دمای معمولی یخچال هم قابل نگهداری است. احتمالا این واکسن زودتر از واکسن کوبایی یا واکسن‌های داخلی، افراد در اولویت را دربرابر کرونا واکسینه کند.
*** از واکسن سوئدی چه چیزی می‌دانیم؟
واکسن سوئدی تولید مشترک آکسفورد و شرکت دارویی آسترازنکاست. به‌خاطر این به آن می‌گویند واکسن سوئدی، چون آسترازنکا یک شرکت انگلیسی- سوئدی است. بعد از صحبت‌های رهبری، قرار شد که ایران از کشورهای انگلیس، آمریکا و فرانسه واکسن نخرد، اما آسترازنکا فقط مطالعات علمی‌اش را در آکسفورد (انگلیس) انجام داده و تولید اولیه آن در سوئد نهایی شده است.
واکسن ما در کارآزمایی حیوانی‌اش، روی میمون تست شده و قابل اطمینان بوده است. بعد هم فاز ۲٫۳ را در هند و انگلیس گذرانده و فاز سوم را هم در برزیل، آمریکا و آفریقای جنوبی. در همه این مدت فقط یک روزنامه در برزیل نوشت که داوطلبی بر اثر این دارو فوت کرده است. با اینکه آسترازنکا توضیحی نداد، اما دادگاهی در برزیل اعلام کرد که اصلا به او دارونما تزریق شده بوده و خلاصه سرنوشت آن داوطلب بر اثر واکسن رقم نخورده است.
بعد از برزیل، این واکسن روی آمریکایی‌ها تست شد و هیچ آثار منفی‌ای از آن به دست خبرنگاران نرسید. این واکسن در انگلیس روی افراد ۵۵ تا ۷۰ ساله هم تست شده و عوارض جدی در آنها نداشته. حالا اثربخشی این واکسن چقدر است؟ محققان آسترازنکا متوجه شده‌اند که اگر دوز اول را نیم‌دوز تزریق کنند، ۶۰ درصد اثربخشی خواهد داشت، اما اگر دوز اول قوی‌تر تزریق شود، اثربخشی آن به ۹۰ درصد خواهد رسید.
یکی از ابهام‌های مصاحبه محرز در این است که آیا آسترازنکا یا همان واکسن سوئدی، از سهمیه ما در کوواکس برداشته می‌شود یا که ایران به صورت مستقل از سوئد آن را خریده؟ با اینکه او به این سوال جوابی نداده، اما با توجه به اینکه تحریم‌ها دست‌وپای ایران را برای مراودات مالی بسته، به احتمال زیاد، آسترازنکا سهمیه ایران از واکسن کوواکس خواهد بود. این سهمیه همان چیزی است که سازمان جهانی بهداشت به کشورهای فقیر و درحال‌توسعه ارائه می‌دهد و ایران هم نزدیک ۱۶ میلیون دوز از آن خریده است.
*** کدام آسترازنکا؟
از طرف دیگر این شرکت با همکاری ۱۰ شرکت معتبر داروسازی دنیا هر منطقه از جهان را تحت پوشش قرار داده است که هرکدام مسئول تولید و تامین واکسن برای منطقه مشخصی خواهند بود. منطقه خاورمیانه، روسیه، ایران، آسیای‌میانه، کشورهای شمال آفریقا و برخی از کشورهای اروپای شرقی (حوزه بالکان) تحت پوشش شرکت RPharm روسیه هستند که از شرکای شرکت آسترازنکاست.
همچنین شرکت SII انستیتو سرم هند مسئول تولید برای هند، کشورهای جنوب‌شرقی آسیا و بخش مرکزی و جنوبی قاره آفریقا خواهند بود. از طرف دیگر یک شرکت چینی هم از مردادماه با آسترازنکا قرارداد تولید مشترک بسته است. حالا آسترازنکای کدام کشور به دست ما می‌رسد؟ رئیس سازمان نظام پزشکی در آخرین نشست خبری خودش گفته بود که قرار است دو میلیون دوز آسترازنکا از هند، چین یا روسیه تا قبل از عید به کشور ما برسد.
اما روز گذشته محرز احتمال اینکه واکسن از هند راهی ایران شود را پایین دانست. به‌خاطر اینکه هندی‌ها بابت جمعیت زیادی که باید واکسینه کنند، خودشان به واکسن نیاز دارند و بعید است آن را صادر کنند. به همین خاطر فقط دو گزینه پیش‌رویمان باقی می‌ماند: یا آسترازنکایی که در چین تولید می‌شود یا مدل روسی آن.
*** واکسن خارجی ما کی می‌رسد؟
مدیران شرکت آسترازنکا در جلسه‌ای که ۱۴ آذرماه به صورت آنلاین با اساتید و مدیران ارشد وزارت بهداشت ایران برگزار شد، اعلام کرده بودند که اگر ایران حداکثر تا دو هفته بعد از آن تاریخ سفارشش را ثبت کند، امکان تحویل حدود ۲۰ میلیون دوز واکسن و آغاز واکسیناسیون از نیمه اسفند سال جاری وجود دارد؛ در غیر این صورت زمان تحویل به تاخیر خواهد افتاد.
با اینکه محرز تاریخ دقیقی اعلام نکرده، ولی ممکن است این زمان به پایان ماه اسفند موکول شود. از طرف دیگر ظفرقندی، رئیس سازمان نظام پزشکی، مدت‌ها پیش مقدار این واکسن خریداری‌شده از آسترازنکا را دو میلیون دوز دانسته بود؛ یعنی واکسن معروف سوئدی ما احتمالا به یک میلیون نفر تزریق خواهد شد. اگرچه ایران قرار بود هشت‌برابر بیشتر از این میزان از سازمان بهداشت جهانی دریافت کند، اما نباید میزان تزریق محموله اول آن بیشتر از شش ماه طول بکشد، به‌خاطر اینکه این واکسن در دمای یخچال فقط تا شش ماه اعتبار خواهد داشت.
*** واکسن سوئدی چند؟
قیمت‌های مختلفی برای آسترازنکا پیش‌بینی شده است. کارکنان دولت برای هر دوز قرار شده در هند سه دلار بپردازند، اما در بازار آزاد هر دوز ۱۳ دلار فروخته می‌شود. این شرکت داروسازی از همان ابتدا متعهد شده بود که از تولید این محصول سودی نخواهد برد و بر اساس توافق انجام‌گرفته با دولت‌ها و سازمان‌های بهداشتی بین‌المللی، بهای هر دوز واکسن خود را ۲.۵ دلار اعلام کرده است.
*** مشتری‌های آسترازنکا
اواسط دی‌ماه، مکزیک، هند و آرژانتین این واکسن را تایید کردند؛ یعنی در این کشورها واکسن موردنظر یک مجوز اولیه برای تزریق پیدا کرده است. همان ابتدا هم کمیسیون اروپا حدود ۴۰۰ میلیون دوز از این واکسن را قبلا پیش‌خرید کرده بود. آمریکا هم ۳۰۰ میلیون دوز از آن را خریده است. از طرف دیگر آسترازنکا تضمین کرده که ۱۷۰ میلیون دوز به سبد کوواکس در سازمان بهداشت جهانی اضافه کند. بااین‌حال هنوز چیزی از این سبد توزیع نشده است.
