یادداشت| ماموریت غیرممکن آقای فرزین
ر وزنامه هفت صبح، آرش پورابراهیمی| یک‌سال پیش در چنین روزهایی علی صالح‌آبادی هنوز هدایت بانک مرکزی ایران را برعهده داشت و احتمالا خیلی هم نگران از دست رفتن جایگاهش نبود. بهای دلار در اواخر آبان ۱۴۰۱ به حدود ۳۵هزار تومان رسیده بود و نسبت به یک‌سال پیش از آن تنها ۲۷درصد رشد کرده بود. رشدی که با در نظر گرفتن نرخ تورم چهل و چند درصدی آن سال قابل قبول به‌نظر می‌رسید.
اما دو ماه بعد یعنی در دی‌ماه ۱۴۰۱ نرخ دلار از 40هزار تومان فراتر رفت و در نتیجه آن آقای صالح‌آبادی هم از ریاست بانک مرکزی کنار رفت. حالا محمدرضا فرزین در ساختمان شیشه‌ای میرداماد پشت میز رئیس کل می‌نشیند و احتمالا چندان نگران از دست رفتن جایگاهش نیست. هرچند بهای دلار طی چند هفته اخیر کمی افزایش یافته اما رشد قیمت دلار از زمانی که آقای فرزین هدایت بانک مرکزی را در اختیار گرفته (دی‌ماه ۱۴۰۱) تاکنون تنها ۲۷درصد بوده که با توجه به تورم تقریبا 40درصدی رشدی قابل‌قبول به‌نظر می‌رسد.
همانقدر که وضعیت فعلی آقای فرزین به وضعیت یک‌سال پیش آقای صالح‌آبادی شباهت دارد، بعید نیست که سرنوشت این دو نیز یکسان باشد. ظاهرا تلاش دولت این است که تا آنجا که بشود نرخ ارز را پایدار نگه دارد. البته این سیاستی است که تقریبا همه دولت‌های اخیر به کار برده‌اند اما مشکل اینجاست که واقعیت‌های اقتصاد مانند تفاوت میان نرخ تورم ایران و آمریکا بالاخره روزی خود را به نرخ ارز تحمیل خواهد کرد و آن روز هم کاری از دولت ساخته نیست.
آقای فرزین البته شرح داده که چرا سیاست پایدار نگه داشتن نرخ ارز را در پیش گرفته است. او اعتقاد دارد که نرخ ارز پایدار می‌تواند جلوی چرخه افزایش نرخ ارز و تورم را بگیرد. در واقع انگیزه اصلی آقای فرزین از ثابت نگه داشتن نرخ ارز مهار تورم است. اما دولت هم با انگیزه‌ای متفاوت از چنین سیاستی استقبال می‌کند.
آقای رئیسی کمتر از دو سال دیگر باید برای تمدید حضورش در پاستور تلاش کند و او می‌داند که میزان افزایش نرخ ارز (به درست یا غلط) یکی از اصلی‌ترین بخش‌های کارنامه اقتصادی او را هنگام حضور دوباره در انتخابات تشکیل خواهد داد. تا همین حالا هم میزان افزایش نرخ ارز در دولت آقای رئيسی حدود ۹۰درصد بوده است که هرچند با توجه به نرخ تورم غیرمنتظره نیست اما از ایده‌آل‌های آقای رئیسی و رای‌دهندگان فاصله دارد.
رئيس‌جمهور احتمالا امیدوار است که حداقل تا بهار ۱۴۰۴ نرخ ارز فعلی را کم و بیش ثابت نگه دارد. افزایش قیمت و میزان فروش نفت احتمالا در این راه به آقای رئيسی کمک خواهند کرد اما بعید است که دو سال پیش‌رو بدون شوک‌های سیاسی سپری شود. همچنین بدون بهبودی قابل توجه در چشم‌انداز تورم، به سختی می‌توان جلوی تاثیرگذاری انتظارات تورمی بر نرخ ارز را گرفت.
در اینکه بدون مهار نرخ تورم مهار رشد نرخ ارز غیرممکن خواهد بود تردیدی نیست اما پرسش اساسی برای دولت دیر یا زود بودن این تاثیر است. دولت احتمالا تلاش خواهد کرد که هر شوکی به نرخ ارز را تا پس از بهار ۱۴۰۴ به تعویق بیاندازد. این احتمالا اصلی‌ترین خواسته دولت از بانک مرکزی محمدرضا فرزین است.
