چه کسی نقشه‌های عربستان را دستکاری کرده است؟
روزنامه هفت صبح | وقتی یک کاربر توئیتری به‌نام سوشا مصلح در یک رشته توئیت تلاش کرد بگوید برخی ادیتورهای ایرانی با هدایت یک مسیریاب آنلاین در حال دستکاری یکی از معروف‌ترین نقشه‌های دنیا هستند موجی راه افتاد که بیش از هر چیز برای کاربرهای ایرانی اطلاعات جذابی درباره سازوکار این نقشه‌ها داشت.کاربرهایی که همیشه از خود می‌پرسیدند چگونه اطلاعات مختلف روی نقشه‌های آنلاین به‌روز می‌شود و چه کسی پشت تغییرات نام‌ها و مسیرها قرار دارد، حالا می‌دانند یک جامعه حرفه‌ای از ادیتورهای نقشه در دنیا وجود دارد که نه‌تنها با یکدیگر در ارتباط هستند بلکه رقابت سنگینی هم دارند. اما اول ببینیم ماجرای بلد و توئیتر و بیانیه‌اش چیست.
«خرابکاری، حذف داده، اعمال داده نادرست، دست بردن عمدی در صحت داده‌ها اتفاقی است که در چندین ماه گذشته در نقشه OpenStreetMap شاهد بودیم. یک شرکت مسیریاب ایرانی در اعمال این کار‌های منفی نقش گسترده‌ای داشته که باعث سلسله اتفاقاتی شدند…» این ادعای توئیتری با توضیحاتی همراه شد که در نهایت صدای بلد را درآورد و این کسب‌وکار آنلاین در یک بیانیه به ادعاهای مطرح شده پاسخ داد.
اتهام توئیتری به ادیتورهای بلد
OSM یکی از نقشه‌های منبع باز دنیاست که توسط کاربران و ادیتورها و یک بنیاد شبیه ویکی‌پدیا اداره می‌شود. یعنی گروهی از ویراستاران داوطلب که زیر نظر یک بنیاد کار آپدیت و اصلاح و البته نظارت بر داده‌های نقشه را برعهده دارند. ادیتورهایی که گروه‌های تلگرامی دارند و با یکدیگر در ارتباط هستند تا این نقشه آنلاین، بیشترین میزان دقت و صحت داده را داشته باشد. نقشه‌ای که به‌دلیل منبع باز بودن و تحریم‌های بین‌المللی یکی از مهم‌ترین منابع مورد استفاده مسیریاب‌های ایرانی همچون بلد و نشان است.
اما ماجرا وقتی شروع شد که یکی از کاربران توئیتر در یک رشته توئیت مدعی شد در چند وقت اخیر عده‌ای از ادیتورهای ایرانی در حال دادن اطلاعات غلط به این نقشه و گمراه کردن کاربران آن هستند. ادعاهای این کاربر که خود از ادیتورهای OSM است، خیلی‌زود در توئیتر مورد توجه قرار گرفت و او بلافاصله در یک پست مفصل در شبکه اجتماعی ویرگول ادعاهای خودش را توضیح داد.این کاربر ادعا می‌کند در اسفند ۹۹ و در دو مسیر آزادراه غدیر و جاده هراز اختلالی در مسیریاب‌های ایرانی منهای بلد مشاهده شده بود که ادیتورهای نقشه OSMزیاد آن را جدی نگرفته بودند اما بعد که ماجرای دستکاری در نقشه‌های عربستان پیش آمد، رد موضوع را زدند و رسیدند به چند ادیتور خاص ایرانی که به ادعای این کاربر کارمند یک مسیریاب داخلی هستند.
ماجرای عربستان چه بوده؟
گویا ادیتورهای عرب‌زبان OSM در اردیبهشت‌ماه اسم خلیج‌فارس را در این نقشه به خلیج ع.ر.ب.ی تغییر می‌دهند و یکبار دیگر بین ادیتورهای ایرانی و عرب‌زبان کل‌کل تغییر اسم‌ها در این نقشه جهانی بالا می‌گیرد. کار به‌جایی می‌رسد که مدیران ارشد بنیاد OSM تصمیم می‌گیرند به هر کشوری مجوز بدهند از اسمی که دوست دارند استفاده بکنند و یک اسم واحد روی این بخش از نقشه نباشد. به عبارتی به کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس مجوز می‌دهند هر اسمی را دوست دارند برای این خلیج به کار بگیرند.
چند هفته بعد کاربران عربستانی از حمله گسترده ادیتورهایی خبر می‌دهند که آنها را متهم می‌کنند مسیرها و اسم‌ها و نقشه‌های داخلی عربستان را دستکاری کرده‌اند. انگشت اتهام هم سمت ادیتورهای ایرانی می‌آید. ادیتورهای ایرانی که با ادیتورهای بین‌المللی در ارتباط بوده‌اند ادعا می‌کنند سردسته کسانی که در ماجراهای مطرح‌شده دست داشته‌اند کارکنان یک مسیریاب داخلی یعنی بلد بوده‌اند.
بلد اما می‌گوید همانطور که خود این ادعاها می‌گوید OSM یک نقشه متن‌باز است که هر کسی فارغ از اینکه کارمند کجا باشد، می‌تواند در آن تغییرات ایجاد کند. در خصوص ادعای دستکاری اطلاعات دو مسیر داخلی در اسفند هم بلد نه تنها این ادعا که نقشی در این ماجرا داشته را رد می‌کند بلکه در یک بیانیه رسمی با قدرت گفته این اتهام‌ها را از مراجع قضایی پیگیری خواهد کرد.
کمی هوای ایران را داشته باشید!
فارغ از اتهام‌های اثبات‌نشده به یک استارتاپ داخلی نکته جالب ماجرا اینجاست که ادیتورهای ایرانی یک نقشه بین‌المللی بیش از اینکه نگران تغییر نام خلیج‌فارس در این نقشه باشند، شرمنده ادیتورهای عربستانی شده‌اند که ادعا کرده‌اند ایرانی‌ها در نقشه‌های داخلی آنها دستکاری کرده‌اند! انتظار می‌رفت ادیتورهای ایرانی در آن مقطع و با خبری کردن موضوع کنشگری بیشتری در این ماجرا که همیشه فارغ از بحث‌های کسب‌وکاری و همکاری‌های بین‌المللی داوطلبانه، برای ایرانی‌ها حساسیت زیادی دارد نقش پررنگ‌تری را ایفا می‌کردند.
اگرچه که باید این نکته را پذیرفت که پلتفرم‌ها و زیرساخت‌های منبع‌باز دارایی‌های مردم‌نهاد و متعلق به همه هستند و صیانت از صحت و دقت اطلاعات آنها یک وظیفه مدنی است اما اینکه در یک ماجرا آن‌هم بین ایرانی‌ها و عربستانی‌ها وقتی پای خلیج‌فارس در میان است، همه کاسه‌کوزه‌ها بر سر ادیتورهای ایرانی و فراتر از آن یک استارتاپ داخلی، شکسته شود کمی تامل‌برانگیز است.
