چرا واکسن کرونا آکسفورد همه را گیج کرده است؟
روزنامه هفت صبح | تولیدکنندگان واکسن آکسفورد در ۲۳ نوامبر در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کردند که واکسن تولید شده توسط این دانشگاه در انگلستان و شرکت بزرگ دارویی آسترازنکا در بررسی داده‌های آزمایش فاز سه به طور متوسط ۷۰درصد موثر بوده است اما بررسی‌ها نشان داده تفاوت چشمگیری در کارایی واکسن بسته به میزان دوز دریافتی وجود دارد.
به نظر می‌رسد دریافت دو دوز کامل از واکسن به فاصله دو ماه تنها ۶۲ درصد در ایجاد ایمنی موثر باشد. نکته عجیب ماجرا کجاست؟ اینکه افرادی که میزان کمتری از واکسن در مرحله اول دریافت کردند و دوز کاملی از واکسن را در مرحله دوم گرفتند ایمنی ۹۰ درصدی نشان داده‌اند.
* عامل ویروسی: واکسن مشترک آکسفورد- آسترازنکا از یک آدنو ویروس سرماخوردگی ساخته شده که از مدفوع شامپانزه‌ها جدا و اصلاح شده است؛ به طوری که دیگر در سلول‌ها تکثیر نمی‌شود. هنگام تزریق، واکسن به سلول‌های انسانی دستور می‌دهد تا پروتئین سنبله سارس-کوو که هدف اصلی سیستم ایمنی بدن در مقابله با ویروس‌های کرونا است، تولید کنند.
این واکسن قبل از سایر رقبا از جمله فایزر و مدرنا وارد فاز سه آزمایشات کنترل اثربخشی شده است و آزمایشات در کشورهایی از جمله ایالات متحده، آفریقای جنوبی، ژاپن و روسیه ادامه دارد. تولیدکنندگان واکسن هنگامی که دو هفته پس از دریافت دوز دوم شرکت‌کنندگان را بررسی کردند دریافتند که واکسن دو دوزه دارای ۷۰ درصد اثربخشی است اما این رقم میانگین دو رقم ۶۲ و ۹۰ درصد است.
فلوریان کرامر(Florian Krammer)، یک ویروس‌شناس در دانشکده پزشکی آیکان در ماونت سینای در شهر نیویورک، در توئیتر گفت: ۹۰ درصد بسیار خوب است، اما ۶۲ درصد برای دو دوز واکسن رقم قابل توجهی نیست. اولویت اصلی محققان این است که درک کنند چرا تزریق دوز کمتر در مرحله اول تاثیر بهتری داشته است.
پاسخ می‌تواند در داده‌ها نهفته باشد. لوک وندنبرگ(Luk Vandenberghe)، یک ویروس‌شناس در موسسه چشم و گوش ماساچوست و دانشکده پزشکی هاروارد می‌گوید: این آزمایش ممکن است به اندازه کافی بزرگ نبوده باشد که بتواند اختلاف بین دو مرحله را اندازه‌گیری کند، در این صورت با شناسایی موارد دیگر کووید-۱۹، اختلافات ممکن است از بین برود.
نتایج موثرتر «نیم دوز ، دوز کامل» براساس ۲،۷۴۱ شرکت کننده در آزمایش انجام شد، در حالی که آزمایشی که در آن از دارونما(مشابه واکسن اما بدون خاصیت) استفاده شد شامل ۸،۸۹۵ داوطلب بود. در بیانیه مطبوعاتی مشخص نشده است که مبتلایان مربوط به کدام گروه بودند. استفان ایوانز(Stephen Evans)، اپیدمیولوژیست آماری در دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن، براساس داده‌ها، تخمین می‌زند که تزریق نیم دوز در مرحله اول و دوز کامل در مرحله دوم می‌تواند تا ۶۶ درصد اثربخشی داشته باشد.
* فرضیه‌ها برای دوز مصرفی: اما اگر این اختلافات واقعی باشند دانشمندان مشتاقند علت آن را بدانند. کیتی ایور، ایمونولوژیست در موسسه جنر آکسفورد که در حال کار روی واکسن است، می‌گوید: من فکر نمی‌کنم این یک ناهنجاری باشد. من بسیار مشتاقم که به آزمایشگاه بروم و برای این سوال جوابی پیدا کنم. او دو نظریه اصلی دارد که چرا دوز پایین‌تر ممکن است منجر به محافظت بهتر در برابر کووید-۱۹ شود. او می‌گوید، ممکن است دوزهای کمتر واکسن در تحریک زیرمجموعه سلول‌های ایمنی به نام سلول‌های T که در تولید آنتی‌بادی نقش دارند، موثرتر باشد.
