پرتجویزترین داروها بین مردم ایران کدام هستند؟
روزنامه هفت صبح، نگین باقری| امسال متفورمین، آسپرین کودکان و لوزارتان پرمصرف‌ترین داروهایی بودند که پزشکان در کل کشور برای آنهایی که بیمه سلامت داشتند تجویز کردند. این‌ها چه داروهایی هستند؟ داروهای سه بیماری رایج در ایران که شامل مرض قند، بیماری قلبی و فشار خون می‌شود.
تصورش را بکنید که در یک سال 48میلیون و 700هزار عدد از متفورمین، 46میلیون و 600هزار عدد آسپرین کودکان یا همان A.S.A و 38 میلیون و 500 هزار عدد هم داروی آخر نسخه شده. ترکیب این سه مورد به ما نشان می‌دهد که این سه بیماری در آینده بیشترین تلفات را روی دستمان خواهد گذاشت. دکتر حمیدرضا قادری توضیح جالبی از این آمار دارد که سرنخی درباره کل ماجرا به ما می‌دهد.
چرا این سه دارو؟
این آمار که مدیر کل آمار و مهندسی اطلاعات بیمه سلامت داده به این معنی نیست که قرص‌های معروفی مثل استامینوفن، سرماخوردگی بزرگسالان و آموکسی‌سیلین فروش کمتری دارد ولی نکته مهم این است که شما یک روز دوره استامینوفن را تمام می‌کنید ولی وقتی مرض قند یا فشار خون بگیرید دوره مصرف داروهای متفورمین، آسپرین کودکان و لوزارتان تمام شدنی نیستند.
هر بیمار قند یا فشار خون به مدت طولانی به داروهایی که اسمش آمد نیاز دارد. برای مثال فردی که بیماری قند دارد باید تا آخر عمر روزی چند عدد از این داروها بخورد. به جز اینکه مصرف این داروها طولانی‌مدت است، معمولا برای جوان‌ها تجویز می‌شود. برای مثال یک فرد 40ساله باید تا 75سالگی که میانگین امید به زندگی ایرانیان است از این دارو مصرف کند.
نه یکی، نه دو تا، 300 تا
از سوی دیگر هر بار که این بیمار پزشک را ملاقات می‌کند، پزشک بین 100 تا 300 ورق از این قرص‌ها برایش تجویز می‌کند. بنابراین نه تنها که بیماران قند، فشار خون و بیماری قلبی از نظر آماری رو به رشد هستند، بلکه آنها تعداد قرص بالایی هم نیاز دارند.
پرهزینه‌ترین داروی سال: انسولین قلمی
آیا احتمال این وجود دارد که مصرف این داروها به دلیل قاچاق یا دلایل جانبی دیگری به جز بیماری بالا رفته باشد؟ دلتان را با این فرضیه‌ها خوش نکنید. عملا در هیچ‌کدام از این داروها جایی برای قاچاق وجود ندارد. قادری می‌گوید ممکن است چنین فرضیه‌ای را بشود برای انسولین قلمی که به‌دلیل هزینه بالا و همچنین سوبسید زیادی که دولت برای آن می‌پردازد داشت ولی هیچ دلیلی برای تجویز بی‌مورد این سه دارو (متفورمین، آسپرین کودکان و لوزارتان) نیست.
این‌ها هم توضیحات دکتر قادری است که وقتی کنار اطلاعات بیمه سلامت می‌گذاریم، معنی دارتر می‌شود چراکه اتفاقا بیمه سلامت خبر داده که در سال جاری همانند سال گذشته پرهزینه‌ترین دارو انواع انسولین قلمی بوده است.
ممکن است برایتان این سوال پیش آمده باشد که چرا داروی بیماری‌های نادر جزو گران‌ترین‌ها نیست اما نکته این است که باز به همان دلایلی که گفته شد میزان مصرف دارو در بین بیماران قند و فشار 10 تا 100 برابر بیشتر از یک بیمار نادر است. مثلا یک جوان باید تا 50سال آینده روزی 6بار انسولین بزند. بنابراین عجیب نیست که انسولین هزینه بیشتری بر دوش بیمه‌ها داشته باشد ولی تعداد مصرف یک دارو برای یک بیمار نادر به این میزان نمی‌رسد.
کدام شهر، کدام بیماری؟
نکته جالب دیگر از اطلاعات بیمه سلامت این بود که « ۴۴ هزار پزشک در سال جاری متفورمین تجویز کرده‌اند که بیشترین تجویزها هم در استان‌های تهران و به دنبال آن در خراسان رضوی و اصفهان بوده است.» اینطور که دکتر قادری عوامل و علل ظهور این بیماری‌ها را توضیح می‌دهد کاملا منطقی است که چرا این سه شهر بیشترین میزان مصرف داروهای قلبی و قند و فشار را داشته‌اند. اولا سبک زندگی در این شهرهای صنعتی پر استرس است.
دوما میزان بالای مصرف فست‌فود، قند و دخانیات در کلانشهرها مردم آن را بیشتر از بقیه شهرها مستعد شکل‌گیری این سه بیماری کرده است. به گفته این پزشک 10 سال پیش سکته قلبی فردی 35 ساله تعجب زیادی داشت اما هرچه این سبک زندگی بیشتر تغییر کرده سن این بیماری هم کاهش یافته است. برای همین کاهش سن ظهور این بیماری‌ها هم دیگر برای پزشکان عجیب نیست. دوما خدمات پزشکی در این شهرها در دسترس‌تر است. برای همین طبق برآوردهای این پزشک در قدم بعدی باید منتظر کرمان، یزد و شیراز باشیم که میزان مصرف این سه دارو در آنها بالا باشد.
اطلس بیماری‌ها، از این شهر به آن شهر
نکته جالب دیگری که این پزشک به هفت صبح می‌گوید این است که نرخ این سه بیماری در همه شهرهای کشور بالاست و شیوع آن در شهرها تفاوت‌کمی با یکدیگر دارد اما وقتی به پراکندگی بیماری‌های دیگر نگاه می‌کنیم، تفاوت شهرها با هم بسیار زیاد است. مثلا سرطان‌های گوارشی در شهرهایی که مصرف برنج بالایی دارند (مثل شمال کشور) خیلی بالاتر از شهرهای دیگر بوده یا سرطان سیستم تناسلی در شهرهایی که میزان مصرف تریاک در آنها بالاتر است به وضوح بیشتر از شهرهای دیگر است.
حالا اگر امروزه قند، فشار خون و بیماری قلبی بیشتر رواج دارد، دهه‌های آینده باید منتظر ظهور چه بیماری باشیم؟ این پزشک اینطور تحلیل می‌کند که با توجه به تغییراتی که در هرم سنی جمعیت ما رخ داده احتمالا پارکینسون، آلزایمز و آرتروز بیماری‌هایی هستند که با افزایش جمعیت سالمندان رشد خواهند کرد.
دست‌های پشت پرده؟
این گزارش از سوی بیمه سلامت تهیه شده که شامل بیمه اقشار کارمند و بیمه ایرانیان می‌شود اما هنوز گزارشی از بیمه نیروهای مسلح و تامین اجتماعی نیامده. ولی فارغ از اینکه آن گزارش چه نتیجه‌ای داشته باشد از همین حالا می‌توان حدس زد که تعداد زیادی از بیمه‌شدگان آن سازمان‌ها هم از این بیماری‌هایی که حرفشان به میان آمد رنج می‌برند.
در گزارش بیمه سلامت تاکید شده که «یک پزشک غدد حدود ۸هزار و ۶۸۰ قرص متفورمین برای ۴۶ نسخه تجویز داشته است.» اگرچه این سازمان عدد را به عنوان عددی عجیب معرفی کرده اما قادری تاکید دارد که این رقم برای پزشکی که بین افراد مسن معروف می‌شود رقم بالایی نیست. برای همین هم این پزشک با طرح این پرسش که چرا اداره بیمه باید پرمصرف‌ترین داروها را اعلام کند اینطور ادامه می‌دهد
که ممکن است بیمه سلامت به دنبال راهی برای محدود کردن تجویز این سه دارو فقط به افراد متخصص باشد تا پزشکان عمومی کمتر آن را تجویز کنند و بیمه مجبور به پرداخت این مقدار هزینه نشود. بر اساس فرضیات و احتمالاتی که او می‌دهد ممکن است شرکت‌های بیمه به دنبال راهی برای کاهش سهم پرداختی بیمه‌ها از هزینه این دارو باشند چرا که به گفته او قبلا هم این کار را برای داروهای دگزامتازون، آموکسی‌سیلین و سرماخوردگی که مصرف بالایی بین مردم داشتند کرده‌اند تا سهم پرداخت بیمه برای این داروها کاهش یابد و در کار خود موفق هم بوده‌اند.
