اطلس کامل سرطان به روایت دکتر لنكرانی
روزنامه هفت صبح| در دو ماه گذشته حداقل دو چهره معروف ايراني به دليل ابتلا به سرطان جان‌شان را از دست دادند؛ نشاني از خطر ابتلا به اين بيماري كه با وجود نرخ ابتلاي متوسط آن در كشور، كمتر درباره‌اش صحبت مي‌كنيم. ديروز كامران باقري‌لنكراني، رئيس انجمن بيماري‌هاي گوارشي و وزير بهداشت اسبق، اطلاعات تازه‌اي درباره وضعيت ابتلا به اين بيماري، به‌خصوص از نوع گوارشي آن مطرح كرده؛
اطلاعاتي كه طبق آنها شيوع سرطان گوارشي در شمال و جنوب كشور با هم متفاوت است و دلايل آن‌هم مستقيم به‌نوع تغذيه و سبك زندگي مردم هر منطقه برمي‌گردد. علاوه بر گفته‌هاي لنكراني، به اطلاعات آخرين رتبه‌بندي استان‌هاي كشور از نظر شايع‌ترين سرطان‌ها هم نگاهي مي‌اندازيم. اين داده‌ها در چند دسته طبقه‌بندي مي‌شود و وضعيت شيوع اين بيماري در ايران را به‌خوبي نشان مي‌دهند:
سرطان‌هاي رتبه‌دار در ايران كدامند؟
* در جهان ۲۶درصد سرطان‌ها مربوط به سرطان‌های گوارشی است.
* اولین علت مرگ ناشی از سرطان در ایران سرطان معده، سومین علت سرطان کبد و هشتمین علت هم سرطان روده بزرگ است، اما سهم اين موارد در استان‌های مختلف اندکی متفاوت است.
* در مورد سرطان معده غربالگری خوبی در كشور انجام نمي‌شود، ولي سرطان روده بزرگ غربالگری مي‌شود.
* ۳۵درصد مرگ ناشی از سرطان‌ها مربوط به سرطان‌های گوارشی و کبدی است.
* شیوع سرطان معده به دلایلی از‌جمله رعایت بهداشت و کاهش عفونت هلیکوباکتر پیلوری-نوعی باکتری که می‌تواند باعث ایجاد عفونت در معده و اثنی‌عشر شود- کاهشی شده است.
* نوع دیگری از سرطان معده که ارتباط خاصی با هلیکوباکتر ندارد و بیشتر با سبک زندگی غربی مانند مصرف فست‌فود، سیگار، الکل و افزایش چاقی مرتبط است، افزایش یافته است و متاسفانه این نوع از سرطان هم سنین جوان‌تری را درگیر می‌کند.
افزايش سرطان معده بين زنان جوان
زنان جوان بین سنين ۳۰ تا ۴۰ سال یکی از قربانیان جدید سرطان‌های وابسته به سبک زندگی شده‌اند.
* بدن زنان نسبت به عوامل خطر محیطی حساس‌تر است. وقتي یک زن سیگار می‌کشد، الکل مصرف می‌کند یا با مواد شیمیایی موجود در ظروف یکبار‌مصرف یا لوازم آرایشی غیر‌استاندارد مواجه می‌شود، بدن واكنش سخت‌تري نشان مي‌دهد.
* زنان مقداری از این نظر در برابر مواد سرطان‌زا آسیب‌پذیرترند و به همین دلیل اصلاح سبک زندگی در این گروه بسیار مهم است.
* هميشه در ايران ميزان چاقي در زنان نسبت به مردان بيشتر بوده است که باید به‌عنوان یک فاکتور قابل تغییر، اقدام به‌اصلاح آن کرد.
وضعیت پراکندگی سرطان‌های دستگاه گوارش در کشور
* عوامل محیطی در این نوع از پراکندگی سرطان‌ها در کشور نقش دارد.
* سرطان معده و مري در نوار شمالی کشور شيوع نسبتا بيشتري دارند و هرچه به سمت جنوب حرکت می‌کنیم شیوع سرطان روده بزرگ افزایش می‌یابد. در نوار شمالی کشور استفاده از مواد غذایی مقداری مانده‌تر مانند ماهی دودی و یا شورها که احتمال آلودگی با قارچ دارند، بیشتر است و ممکن است اینها مقصر ابتلا به سرطان باشند.
* شیوع سرطان کبد نیز در تمام کشور روندی مشابه دارد.
* روش پخت‌و‌پز هم در بروز سرطان‌ها موثر است. هرچه از سوخت‌های فسیلی بيشتر استفاده شود و درون خانه آلودگی وجود داشته باشد، احتمال بروز سرطان‌ها بیشتر می‌شود. اگر از سوخت پاک استفاده شود و تهویه خانه مناسب باشد، احتمال ابتلا به سرطان‌های گوارشی به‌ویژه گوارشی فوقانی کاهش می‌یابد.
اين چند نكته درباره آمارهاي استاني ابتلا به سرطان هم از زبان رئيس اداره پیشگیری از سرطان وزارت بهداشت است. كنار هم قرار دادن گفته‌هاي او و لنكراني وضعيت را شفاف‌تر مي‌كند. مطالعات جمع‌آوري اطلاعات درباره ميزان شيوع بيماري‌ها هر چند سال يك بار انجام مي‌شود و اين اطلاعات هم مربوط به سال 1400 است:
* سرطان پروستات شایع‌ترین سرطان و استان یزد و تهران بیشترین آمار انواع سرطان را دارند.
* استان‌های یزد، زنجان و آذربایجان غربی جزو استان‌های پیشتاز در کل ۱۰ سرطان شایع مردان است.
* سرطان روده بزرگ در سمنان، تهران، یزد و سرطان معده در اردبیل، زنجان، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی شيوع بيشتري دارد.
* سرطان تیروئید در کهگیلویه و بویراحمد، یزد و چهار‌محال و بختیاری بيشتر گزارش شده است.
* سرطان خون در اصفهان، یزد، اردبیل و سرطان ریه در بوشهر، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی شيوع بيشتري دارد.
* سرطان سیستم عصبی در یزد، زنجان، آذربایجان غربی و سرطان مری هم در زنجان، خراسان شمالی و گلستان آمار ابتلاي بالاتري دارد.
* سرطان تخمدان در یزد، تهران و سمنان و سرطان رحم در زنجان، یزد و تهران شایع‌تر است.
كامران باقري‌لنكراني كه اطلاعات اين گزارش به استناد گفته‌هاي او تهيه شده، چهره شناخته‌شده‌اي در سياست و پزشكي است. او متولد سال 1344 در تهران است و بخش زيادي از عمرش را در شيراز زندگي كرده است. پدر او منوچهر باقري‌لنكراني است كه سال‌ها پيش به آمريكا مهاجرت كرد و بعد از مدتي هم خانواده‌اش به او پيوستند، اما در نهايت تصميم گرفتند بدون پدر خانواده به ايران برگردند.
لنكراني بعد از شركت در اولين كنكوري كه بعد از انقلاب برگزار شد، در رشته پزشكي دانشگاه علوم پزشكي شيراز پذيرفته شد و سال 1368 هم دوره تخصصي بيماري‌هاي داخلي را آغاز كرد و به درجه استاد تمامي رشته بیماری‌های گوارش و کبد رسيد. باقري‌لنكراني به‌غير از چهره پزشكي، وجه سياسي پررنگي هم دارد. فعاليت سياسي را در دوران دانشجويي شروع كرد و بعد از انقلاب كه به‌عنوان دانشجوي پزشكي در دانشگاه علوم پزشكي تحصيل مي‌كرد، جامعه اسلامي دانشجويان دانشگاه‌هاي شيراز را راه‌اندازي كرد.
او وزير بهداشت دولت نهم بود و مرضيه وحيد دستجردي در دولت بعدي به‌جاي او عهده‌دار وزارت بهداشت شد.
لنكراني در سال‌هاي 90 تا 92 سخنگوي جبهه پايداري بود و به‌عنوان نماينده اين جريان نامزد دوره يازدهم انتخابات رياست جمهوري شد، ولي به‌نفع سعيد جليلي انصراف داد و از او حمايت كرد.
سمت فعلي او به‌غير از عضويت پيوسته در فرهنگستان علوم پزشكي، رئیس انجمن آندوسکوپی‌های گوارشی، رياست مركز تحقيقات سياست‌گذاري سلامت و عضو هیات امنای بنیاد فرهیختگان ایران است. او در دوره‌اي هم رئيس بيمارستان نمازي شيراز بود و در دانشگاه علوم پزشكي شيراز هم مدتي حضور داشت.
