از فواید و مضرات نوشابه‌های انرژی‌زا چه می‌دانید؟
روزنامه هفت صبح | اگر برای تامین انرژی بدن در فعالیت‌های روزانه، مصرف نوشابه انرژی‌زا را انتخاب کرده‌اید، بهتر است با عوارض نوشابه انرژی زا آشنا شوید. نوشیدنی‌های انرژی‌زا برای تقویت انرژی، هوشیاری و تمرکز شما در نظر گرفته شده‌اند. انرژی‌زاها نوشیدنی‌هایی حاوی مواد محرکی نظیر کافئین هستند که برای تحریک جسمی و روحی به بازار عرضه می‌شوند. با توجه به عوارض نوشابه انرژی زا و تهدید سلامتی شما، ممکن است برای اغلب افراد این سوال پیش بیاید که بهتر است نوشابه انرژی‌زا مصرف کنیم یا نه؟
نوشابه‌های انرژی‌زا در انواع گازدار یا بدون گاز عرضه می‌شوند و حاوی قند و شیرین‌کننده‌های دیگر مانند تورین، عصاره‌های گیاهی و اسیدهای آمینه هستند. کافئین و کربوهیدرات موجود در این نوشیدنی‌ها می‌تواند به‌سرعت انرژی ازدست‌رفته بدن شما را بازگردانی کند؛ این امر دلیلی شده است تا مصرف نوشیدنی انرژی‌زا در میان ورزشکاران افزایش یابد و در مقابل، عوارض آن در این افراد بیشتر مشاهده شود.
اگر به دنبال مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا هستید، باید بدانید که اغلب نوشابه‌های انرژی‌زا، نوشیدنی‌هایی برای افزایش انرژی و عملکرد ذهنی هستند و براساس برندهای مختلف، سطح کافئین موجود در آن‌ها متفاوت خواهد بود. به همین سبب مضرات نوشابه انرژی زا در هر مدلی متفاوت خواهد بود، اما این مورد دلیلی نمی‌شود تا از عوارض نوشابه انرژی زا چشم‌پوشی کرد.نوشیدنی‌های انرژی‌زا معمولا حاوی چندین ماده دیگرغیر از کافئین هم هستند.
قاتل سفید؛ شکر
یکی از شایع‌ترین عوارض نوشابه انرژی زا، افزایش کالری بدن است که معمولا منبع اصلی آن در نوشیدنی‌های انرژی‌زا، شکر است.
ویتامین‌های گروه B
مهم‌ترین ویژگی مثبت در این نوشیدنی‌ها را می‌توان به حضور ویتامین‌های گروه B اختصاص داد. این ویتامین‌ها مواد غذایی درون بدن را به انرژی مفید برای بدن تبدیل می‌کنند.
مشتقات اسیدآمینه
می‌توان شدیدترین عوارض نوشابه انرژی زا را به دلیل استفاده از اسیدآمینه در فرمولاسیون آن دانست. تورین و ال‌کارنتین از جمله مشتقات اسیدآمینه موجود در این نوشیدنی‌ها هستند که هر دو به‌طور طبیعی توسط بدن تولید می‌شوند. با این حال حضور غیرطبیعی این مواد در بدن چندین فرآیند بیولوژیکی آن را به چالش می‌کشد.
عصاره‌های گیاهی
گیاه گوارانا که برای افزودن کافئین بیشتر به نوشابه‌های انرژی‌زا استفاده می‌شود، دلیلی بر عوارض نوشابه‌های انرژی‌زاست که بهتر است به‌جای آن از ترکیباتی حاوی جینسینگ استفاده شود.
افزایش فعالیت مغز
افراد به دلایل مختلف از نوشیدنی‌های انرژی‌زا استفاده می‌کنند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها افزایش هوشیاری ذهنی و بهبود عملکرد مغز است. اما آیا واقعا نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌توانند این مزیت را داشته باشند؟مطالعات متعددی تایید می‌کنند که نوشابه‌های انرژی‌زا می‌توانند عملکرد مغز مانند حافظه، تمرکز و واکنش را بهبود بخشند و خستگی ذهنی را کاهش دهند. بسیاری از محققان معتقدند این افزایش عملکرد مغز به ترکیب کافئین و شکر در نوشیدنی‌های انرژی‌زا مرتبط است.
بهبود عملکرد فرد با وجود خستگی
دلیل دیگری که مردم از نوشیدنی‌های انرژی‌زا استفاده می‌کنند، رفع حالت خواب‌آلودگی یا خستگی در آن‌هاست. رانندگان در سفرهای طولانی و دیرهنگام جاده‌ای، اغلب به دنبال نوشیدنی‌های انرژی‌زا هستند تا پشت فرمان هوشیار باشند. اگرچه نوشابه‌های انرژی‌زا به هوشیاری و بیدارماندن افراد کمک می‌کنند، اما برخی مطالعات نشان داده‌اند نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌توانند بر کیفیت خواب تاثیر منفی بگذارند. پس در کنار مزیت این نوشیدنی، شاهد عوارض نوشابه انرژی زا هم خواهید بود.
عوارض نوشابه انرژی زا
هر میزان که از فواید نوشیدنی انرژی زا صحبت شود، باز هم ضرر و زیان‌هایش از آن پیشی خواهند گرفت. در ادامه شایع‌ترین عوارض نوشابه انرژی زا را بیان خواهیم کرد.
احتمال بروز بیماری‌های قلبی : بیشتر متخصصان معتقدند که مشکلات قلبی مرتبط با مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا در نتیجه مصرف بیش از حد کافئین رخ می‌دهد. اگرچه در صورت داشتن سابقه بیماری قلبی، ممکن است به‌صورت شدیدتری با عوارض نوشابه انرژی زا مواجه شوید؛ بااینحال مصرف به‌اندازه و محدود این نوشیدنی‌ها می‌تواند از بروز عوارض آن تا حدودی جلوگیری کند.
ضربان قلب نامنظم برای مصرف کنندگان نوشیدنی انرژی زا یک نگرانی شایع محسوب می‌شود. بنابراین اگر در مصرف این نوشیدنی زیاده روی کنید، ممکن است با حالتی از افزایش ضربان قلب مواجه گردید که تا پیش از این تجربه نشده است. این موضوع می‌تواند در افرادی که پیش زمینه بیماری‌های قلبی دارند، خطرناک باشد.
افزایش قند خون: شایع‌ترین مضرات نوشابه انرژی زا، افزایش قند خون است. اگر در کنترل قند خون خود مشکل دارید یا به دیابت مبتلا هستید، باید در مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا احتیاط کنید. مصرف نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر، مانند اکثر نوشابه‌های انرژی‌زا، منجر به افزایش قند خون می‌شود که می‌تواند برای سلامتی مضر باشد؛ به‌خصوص اگر مبتلا به دیابت باشید.
مسمومیت با کافئین: مصرف زیاد کافئین ممکن است منجر به ایجاد مسمومیت شود. در چنین حالتی فردی که نوشابه انرژی زا مصرف کرده است، با علائمی مثل استفراغ، تشنج و افزایش ضربان قلب مواجه می‌شود. اگرچه این مسمومیت کمتر اتفاق می‌افتد، اما باید به این نکته هم توجه کنید که نوشابه انرژی زا مانند هر ماده کافئین دار دیگری می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد.
مشکل در خواب: از دیگر عوارض نوشابه‌های انرژی زا می‌توان خواب نامناسب را نام برد. کسانی که خصوصاً در آخر شب از این نوشیدنی‌ها استفاده می‌کنند، ممکن است با مشکل در خوابیدن مواجه شوند و یا خواب نامناسب را تجربه کنند. این موضوع باعث می‌شود که فرد در روز بعد با کمبود انرژی و به دنبال آن تنبلی در انجام وظایف مواجه شود. خواب آلودگی بیش از اندازه از جمله عوارض مصرف نوشابه‌های انرژی زا محسوب می‌شود.
احساس عصبی بودن: اگر از آن دسته افرادی هستید که معمولاً در طول روز بسیار مضطرب هستند، مصرف نوشابه انرژی زا نه تنها به شما هیچ کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند منجر به از بین رفتن آرامش شما نیز شود. بر اساس مطالعات انجام شده مصرف این نوشیدنی‌ها در برخی از افراد اثرات روانشناختی نامطلوبی دارند. ضمن اینکه اگر مصرف این نوشیدنی‌ها با مصرف ترکیبات الکلی ترکیب شود، احتمال بروز رفتارهای پرخطر در افراد افزایش پیدا می‌کند. این مشکل برای افراد معتاد به حشیش یا تنباکو نیز ممکن است ایجاد شود.
از دیگر عوارض مصرف نوشابه انرژی زا می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
بیشتر عوارض نوشابه انرژی زا به دلیل کافئین موجود در آن‌هاست. به‌طور کلی توصیه می‌شود که بزرگسالان بیش از ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز مصرف نکنند.
علاوه‌بر این، برخی از نوشابه‌های انرژی‌زا همچنین حاوی عصاره‌های گیاهی مانند گوارانا، یک منبع طبیعی کافئین هستند که در هر گرم حدود ۴۰ میلی‌گرم کافئین دارند.نوشیدن به‌اندازه نوشابه‌های انرژی‌زا هیچ‌گونه ضرری ندارند، اما اگر نمی‌خواهید با مضرات نوشابه انرژی زا مواجه شوید، بهتر است از مصرف روزانه آن صرف نظر کنید. در کل، زنان باردار، کودکان و نوجوانان، به سبب عوارض نوشابه انرژی زا باید از مصرف آن به‌طور کامل خودداری کنند.
نوشابه انرژی زا برای چه سنی مناسب است؟
تخمین زده می‌شود ۳۱درصد از کودکان ۱۲تا ۱۷ ساله با مضرات نوشابه انرژی زا گریبانگیر هستند. بااینحال، طبق توصیه‌های منتشرشده توسط آکادمی اطفال آمریکا در سال ۲۰۱۱، نوشیدنی‌های انرژی‌زا نباید توسط کودکان و نوجوانان مصرف شوند. کافئین موجود در نوشیدنی‌های انرژی‌زا کودکان و نوجوانان را در معرض خطر وابستگی یا اعتیاد به این ماده قرار می‌دهد که می‌توان آن را شدیدترین عوارض نوشابه انرژی زا در این سنین دانست.
