آیا ریحون و چیلیوری ادغام می‌شوند؟
هفت صبح ، رضا جمیلی| اگر یک کسب‌وکار آنلاین باشید، اگر استارتاپی باشید که با هزار امید و آرزو و با ده‌ها و صدها صفحه بیزنس‌پلن و آینده‌نگری و ده‌ها صفحه رنگارنگ اکسل، کارتان را شروع کرده باشید و بهترین آدم‌هایی که می‌شناسید را هم دور خودتان جمع کرده باشید، اگر شهر را پر از بیلبوردهای خوش‌آب‌‌ورنگ کرده باشید، اگر سرمایه‌گذار خطرپذیر و جسوری را در کنار خودتان داشته باشید که برای کمپین‌های بامزه شما راحت خرج می‌کند، اگر هر روز در همایش‌ها و پنل‌ها از لذت خطر کردن و کار‌آفرینی و دوری گزیدن از کارمندی می‌گویید و با جملات بزوسی و بیل‌گیتسی و با گزین‌گویه‌های بیزنسی از حضار دلبری می‌کنید؛ باز هم شما محتاج مشتری هستید. مسئله ساده و در عین حال کمی بی‌رحم است: برای رنگی‌ترین و خوش‌سیماترین استارتاپ‌ها هم قضیه همان است که قرن‌هاست برای هر کسب‌وکاری صادق است: شما بدون مشتری وجود ندارید!
این روزها مشتری پیدا کردن در فضای آنلاین کار سختی شده است. تعداد بازیگران در هر بازار بیشتر و رقابت‌ها فشرده‌تر شده و دست مردم هم سخت‌تر به جیبشان می‌رود. اگر در دایره آدم‌های صمیمی دوروبرتان یک نظرسنجی غیرعلمی و سرپایی انجام بدهید که آخرین بار کی از دیجی‌کالا خرید کرده‌اند شاید حساب کار دستتان بیاید که چقدر اوضاع خراب است. به‌خصوص وقتی مقایسه می‌کنید با سه سال پیش که پیک این استارتاپ ساعتی یک بار جعبه‌ای روی میز یکی از همکارهای شما می‌گذاشت! واقعیت تلخ برای استارتاپ‌های ایرانی این است که اوضاع به‌هم‌ریخته اقتصادی؛ و رکود و تورمی که در یک تیکی‌تاکای چشم‌نواز به جان اندوخته‌ها و پس‌انداز و درآمد خانوارها و مجردها و حقوق‌بگیرها افتاده، اثرش را روی دخل و خرج آن‌ها نشان داده است.
این روزها از یک سو با کلی استارتاپ نیمه‌تعطیل مواجهیم که فقط نامی از آن‌ها باقی مانده و هم با تعدادی استارتاپ تقریبا بزرگ و بالغ که برخلاف پیش‌بینی‌های دو سه سال قبل، دخل‌شان رونقی ندارد. حالا یا باید این دوئل‌های بی‌نتیجه را کماکان ادامه داد و پول ریخت روی بیلبوردها و ته‌مانده سرمایه‌های جذب‌شده و درآمدهای قطره‌چکانی را به باد داد یا به یک راهکار منطقی روی آورد: ادغام کردن استارتاپ‌های مشابهی که چندین سال است در یک رقابت نفسگیر برای گرفتن مشتری‌های همدیگر دست به هر ترفندی زده‌اند و امروز رسیده‌اند به این واقعیت تلخ. اینکه بازار آن‌قدری هم که فکرش را می‌کردند بزرگ نیست.
این روزها در اکوسیستم استارتاپی صحبت از ادغام استارتاپ‌هایی چون ریحون با چیلیوری و تخفیفان با نت‌برگ است. استارتاپ‌هایی که سرمایه‌گذارهایشان نقاط مشترک بسیار زیادی دارند و می‌توان گفت از مجموعه‌هایی با منافع تقریبا واحد هستند. تخفیفان و نت‌برگی که روزگاری رقابت خونینی بین‌شان وجود داشت و برای چزاندن رقیب، حتی از ثبت کردن نشان یکدیگر ابایی نداشتند، حالا کم‌کم واقعیت این روزهای اقتصاد کشور را پذیرفته‌اند و احتمالا خیلی زود پای میز کنفرانس رسانه‌ای اعلام خبر ادغامشان بنشینند. اگرچه که بازی ادغام بازی سختی است و در دو سال گذشته همیشه خبرها و زمزمه‌هایی از ادغام این دو استارتاپ شنیده شده و شاید هنوز مشکلاتی چون موانع حقوقی و چگونگی مدیریت برند نهایی و مهم‌تر نام برند جدید، کار را برای رسیدن به یک توافق سخت کند، اما در هر صورت با توجه به اینکه تقریبا بیش از ۹۰ درصد بازار خرید گروهی در دست تخفیفان و نت‌برگ است، شکل‌گیری یک برند واحد می‌تواند منجر به خلق یک بازیگر یکه‌تاز شود. گفته‌ها حکایت از آن دارد که تخفیفان با قدرت بیشتری که در بازار دارد احتمالا شانس بیشتری برای ادامه دادن با نام برند خودش دارد و احتمال
اینکه اکوسیستم استارتاپی ایران با نام نت‌برگ خداحافظی کند، احتمال قریب به یقین‌تری است. هرچند باید ماند و دید سرانجام این ادغام‌ها به کجا خواهید رسید و اصلا آیا معامله جوش خواهد خورد یا خیر!
داستان چیلیوری و ریحون هم داستان یکسانی است. رقابت یک استارتاپ دیگر از هلدینگ نوین ایرانیان به رهبری علیرضا صادقیان با استارتاپی کم‌جان از سرآوا که هر دوی آن‌ها در برابر اسنپ‌فودی که با قدرت در بازار می‌تازد، برای زنده ماندن شانس زیادی ندارند. شاید ادغام این دو برند سفارش آنلاین غذا و شکل‌گیری یک برند پرقدرت‌تر و تجمیع هزینه‌ها و بودجه‌های مارکتینگ آن‌ها بتواند کمی از سهم رقیب قدرتمند و کارکشته را به نفع آن‌ها کم کند؛ شاید… البته که به نظر می‌رسد در این سوی معامله زور چیلیوری از ریحون و احتمال ماندن نام این برند در صورت ادغام بیشتر باشد.
اگرچه پیش‌ترها هم خبرهایی از ادغام الوپیک با استارتاپ‌های دیگر و شکل‌گیری یک سوپر اپ در زمینه حمل و نقل آنلاین شنیده شده بود اما تغییراتی که الوپیک در ماه‌های اخیر به خود دید و بدون ادغام با برندهای دیگر و به‌تنهایی در مسیر سوپراپ شدن گام برداشت، آن زمزمه‌ها را از یادها برد… ولی این بار در بازارهایی که گردش مالی آن‌ها به اندازه بازار حمل و نقل آنلاین نیست و مهم‌تر اینکه منافع مشترک زیادی برای استارتاپ‌های مورداشاره وجود دارد، شانس شنیده شدن خبر ادغام در اکوسیستم استارتاپی بیش از گذشته شده است. البته که خبرهایی از چند استارتاپ کوچک‌تر در حوزه‌های مرتبط با خدمات منزل هم شنیده می‌شود و هیچ بعید نیست اولین ادغام اکوسیستم استارتاپی ایران جایی دور از ریحون و چیلیوری و تخفیفان و نت‌برگ شکل بگیرد.
اما چه خبر ادغام‌های استارتاپی را به‌زودی بشنویم چه نه، این حقیقت عریان قابل انکار نیست که کسب‌وکارهای آنلاین برای زنده ماندن چاره‌ای جز رسیدن به استراتژی‌های منعطف و استفاده از اصل عدم قطعیت ندارند. ادغام بیش از اینکه اعلام شکست یک استارتاپ و یا نشانه‌ای از برتری استارتاپ دیگری باشد، یک استراتژی هوشمندانه در زمانه سخت اقتصادی است. راهی برای زنده ماندن. شاید تا نهایی شدن اولین ادغام استارتاپ‌های ایرانی باید چند هفته‌ای صبر کرد اما مطمئنا وضعیت فعلی اقتصادی کشور منتظر کسی نمی‌ماند.
