ماجرای عزل آیت‌الله منتظری از قائم مقامی رهبری
روزنامه هفت صبح، آرش خوشخو | با از دست دادن آیت‌الله مطهری و طالقانی در همان سال اول پس از انقلاب این تلقی بود که آیت‌الله منتظری جانشین آیت‌الله خمینی در مسند رهبری خواهند بود. روحانی متولد ۱۳۰۱ اهل نجف‌آباد و عضو شورای انقلاب و کسی که سال‌های متمادی در پیش از انقلاب در زندان بود. او از حامیان ایده ولایت فقیه و ثبت جایگاهش در قانون اساسی بود.
به لحاظ سنی هم پس از شهادت مطهری و درگذشت طالقانی شیخ روحانیون حلقه اول انقلاب محسوب می‌شد. جایگاه او آنقدر تثبیت شده به نظر می‌رسید که مجلس خبرگان در سال ۱۳۶۴ او را به عنوان رهبر آینده و جانشین آیت‌الله خمینی اعلام کرد. آنها آنقدر مطمئن بودند که حتی بر سر این تصمیم با امام مشورت هم نکرده بودند!
در همان ماه‌های ابتدای انقلاب پسر پرشور او یعنی محمد منتظری بانی برخی حرکات اعتراضی مسلحانه و خودجوش علیه حکومت بازرگان بود و یک بار حتی تا اشغال فرودگاه مهرآباد هم پیش رفتند. محمد منتظری با آیت‌الله بهشتی هم به شدت زاویه داشت اما به تدریج به او نزدیک شد و در نهایت در روز هفتم تیر ۱۳۶۰ در کنار او شهید شد. مهدی هاشمی یکی از چهره‌های متنفذ بیت منتظری بود که برادر داماد او محسوب می‌شد.
مهدی هاشمی سرکرده یک گروه ایدئولوژیک بود که پیش از انقلاب آیت‌الله شمس‌آبادی را بر سر رقابت‌های طیف مذهبی اصفهان با نجف آباد به قتل رساند و به زندان افتاد و پس از انقلاب با توصیه آیت‌الله منتظری به منصب مسئول جبهه‌های آزادیبخش در سپاه پاسداران می‌رسد. مهدی هاشمی از قرار چهره‌ای متنفذ در بیت آیت‌الله منتظری بود و از قرار در اصفهان گروهی مسلحانه به نام ضربت را تشکیل داده بود و با حمایت بیت آیت‌الله منتظری به فعالیت می‌پرداخت.
چند بار دورخیز مقامات دادستانی برای دستگیری مهدی هاشمی با سد مخالفت آیت الله منتظری روبه‌رو می‌شود. مهدی هاشمی در نهایت پس از افشا کردن سفر مک فارلین به ایران توسط او ودر مصاحبه با روزنامه لبنانی الشراع بازداشت شد که البته چند اتهام قتل دیگر هم به کارنامه‌اش اضافه شده بود: از جمله قتل شیخ قنبرعلی صفرزاده و عباسقلی حشمت.
دستگیری مهدی هاشمی با اعتراض و اعتصاب آیت‌الله منتظری روبه‌رو می‌شود. نقل است که او در ملاقات با آیت‌الله خمینی بر مواضع خود مبنی بر بی‌گناهی مهدی هاشمی پافشاری میکردند و امام هم با ملایمت خواستار تغییر موضع او بودند. هرچه بود این رابطه تیره‌تر و تیره‌تر شد. مهدی هاشمی در مهرماه ۱۳۶۶ اعدام شد و زاویه آیت‌الله منتظری با حاکمیت به تدریج افزایش یافت. این را هم بگوییم روایت است که منصب قائم مقام رهبری توسط بیت آیت‌الله منتظری ابداع شد و به تدریج تبدیل به یک نهاد تصمیم گیری شد که در بسیاری از تصمیمات محلی و استانی نظرهای خاص خودرا اعمال میکردند.
در مرداد ۶۷ و پس از عملیات مرصاد، تعداد زیادی از اعضای زندانی گروه مجاهدین با حکم قضایی اعدام شدند. این اعدام‌ها موجب اعتراض دوباره آیت‌الله منتظری و نگارش نامه‌ای شدید‌اللحن به آیت‌الله خمینی شد. در فروردین سال ۶۸ در حالیکه به نظر می‌رسید آیت‌الله خمینی در جست‌و‌جوی راه حلی برای اعلام عزل آیت‌الله منتظری بود و بی بی سی متن نامه اعتراضی آیت‌الله منتظری در تابستان ۱۳۶۷ را بعد از گذشت هفت ماه منتشر کرد.
افشای این نامه موجب شد آیت‌الله خمینی در ۷ فروردین ۱۳۶۸ در نامه‌ای عزل آیت‌الله منتظری را مکتوب کند. این نامه با اصرار آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رسانه‌ای نشد اما یک روز بعد آیت‌الله منتظری که از فحوای نامه مطلع شده بود رسما استعفای خود از منصب قائم‌مقامی رهبری را اعلام کرد. از این پس زندگی آیت‌الله منتظری در قم به یکی از چالش‌های حاکمیت بدل می‌شود و بارها در اطراف و حتی داخل بیت آیت‌الله منتظری شاهد زدوخورد و مشاجرات متعددی بوده‌ایم. بیت آیت‌الله منتظری چند سالی هم در حصر قرار داشت. آیت‌الله منتظری در زمستان سال ۱۳۸۸ در قم و در سن ۸۷ سالگی درگذشتند. چند ده هزار نفر در مراسم تشییع او شرکت کردند.
