زیر و بم یادداشتی که ترامپ امضا کرد
وقتی تاجر آمریکایی دست به یک ابتکار جدید می‌زند
هفت صبح| در ساعات پایانی سه‌شنبه، ترامپ با کراوات زرشکی و کت‌وشلوار سرمه‌ای تیره، مقابل دوربین‌ها قرار گرفت و امضای خود را روی برگه‌ای گذاشت که آمریکایی‌ها آن را برگه یادداشت دانستند. محتوای آن برگه شامل مواردی برای تحت فشار قرار‌دادن ایران بود. او مشابه چنین رفتاری را در در ماه می سال 2018 پیش گرفت. در آن زمان با خروج آمریکا از برجام؛ ترامپ تصمیم داشت تا با تحریم‌های فراوان علیه تهران، دیپلمات‌های کشورمان را وادار کند پای میز مذاکره‌ای بنشینند که مسائل گسترده‌تری را در مقایسه با برجام در خود جای داده باشد.
از روز اول بهمن‌ماه که ترامپ وارد کاخ سفید شد تا همین امروز، کاغذهای فراوانی را امضا کرده است. او که علاقه زیادی به دوربین دارد، در مقابل خبرنگاران، پشت میزی که اسم آن میز روزولت است؛ اما در سال 1880 و برای رادرفورد بی‌هیز ساخته و از سوی ملکه ویکتوریا به آمریکایی‌ها هدیه داده شده، می‌نشیند و امضاهایی می‌کند که همه را به دردسر می‌اندازد. اغلب برگه‌هایی که او تا امروز امضا کرده، فرمان اجرایی بوده‌اند، اما در مورد مسئله ایران او فقط به امضای یک یادداشت اکتفا کرد.
آنچه ترامپ سه‌شنبه شب به وقت تهران امضا کرد، یک یادداشت اجرایی بود که معنای آن در دایره لغات سیاست آمریکا این است: یک دستورالعمل یا راهنمایی که توسط رئیس‌جمهور یا یک مقام عالی‌رتبه دولتی امضا می‌شود و نیاز به انتشار رسمی و عمومی ندارد.
این یادداشت‌ها معمولا در محدوده دستگاه‌های اجرایی دولت باقی می‌مانند و به عنوان دستورات داخلی شناخته می‌شوند. در مقابل فرمان اجرایی یک دستور رسمی است که توسط رئیس‌جمهور ایالات‌متحده صادر می‌شود و تأثیر قانونی دارد. این دستورات معمولا بر اساس اختیارات قانونی رئیس‌جمهور صادر می‌شوند و باید به طور رسمی منتشر شوند.
آنچه ترامپ سه‌شنبه امضا کرد، طیف وسیعی از تحریم‌ها و فشارها علیه تهران را شامل می‌شد که بی‌سابقه بود. در حقیقت ایالات‌متحده حتی در تاریک‌ترین روزهای روابط با تهران، خواهان تحریم‌هایی با این وسعت نبودند. اما مسئله بر سر تفاوت میان یادداشت و فرمان‌اجرایی است. در ساعات ابتدایی امضای یادداشت، وقتی هنوز متن آن منتشر نشده بود و ترامپ با روی گشاده در مورد مذاکره با ایران و دشواریِ تصمیم گرفتن در خصوص تحریم ایران حرف زد، فضا نسبتا خو‌شبینانه بود.
اما با انتشار متن و جزئیات آن مشخص شد که ترامپ روی چند نکته اساسی دست گذاشته که می‌تواند عمق خصومت او با تهران را نشان دهد. رئیس‌جمهور آمریکا خواهان صفر شدن صادرات نفت ایران شده و مسیرهایی مانند چین را که قبلا فروش نفت به آنها از مبادی رسمی و غیررسمی در جریان بود، هدف قرار داده است. موضوع دیگر ایجاد محدودیت و تحریم برای منطقه آزاد چابهار بود که پیش از این به دلیل سرمایه‌گذاری هندی‌ها در این نقطه، از تحریم‌ها جامانده بود و در نهایت مسئله ارتباطات مالی ایران و عراق بود که مورد هدف قرار گرفت.
یادداشتی که ترامپ آن را امضا کرده، هر چند روی یک سربرگ دولتی و ظاهرا بی‌اهمیت نوشته شده، اما کم‌اهمیت هم نیست. این دستورالعمل او برای مقابله با تهران است و برخلاف ادعاهای خود ترامپ که گفته امیدوار است نیازی به اجرای آنها نباشد، همین حالا هم در حال پیگیری است.
مثلا وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده روز پنجشنبه اعلام کرد که تحریم‌هایی را علیه افراد و نفتکش‌هایی که به انتقال سالانه میلیون‌ها بشکه نفت خام ایران به چین کمک می‌کنند، اعمال می‌کند. چنین اقدامی، نشان می‌دهد که تلاش ایالات‌متحده برای صفر‌کردن صادرات نفت ایران آغاز شده است.
برخی از ناظران معتقدند ترامپ هر چند فشار بر ایران را رسما آغاز کرده اما در مقابل با درخواست‌هایی که نتانیاهو در خصوص ایران از او داشته، کوتاه نیامده است. ترامپ قصد ندارد به نتانیاهو فرصتی را بدهد که تعیین‌کننده سیاست در خاورمیانه باشد. او مایل است تا هر آنچه در خاورمیانه اتفاق می‌افتد تحت رهبری آمریکایی‌ها باشد و حاضر نیست این امکان را به دیگری تفویض کند.
در عین‌حال، به‌نظر می‌رسد که آنچه ترامپ امضا کرده، ضربه خود را به مذاکرات احتمالی میان ایران و ایالات‌متحده با شدت هرچه تمام‌تر وارد کرده است. در تهران دیگر مذاکره یک گزینه مطلوب روی میز نیست و خاطرات مرتبط با خروج از برجام و دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ زنده شده است.
برای ترامپ که خود را یک معامله‌گر می‌داند، این اتفاق نمی‌تواند خبر خوشی باشد. او مایل است تا مدام، کاری پرسروصدا انجام داده و عکس‌های تاثیرگذار بگیرد و حالا در شرایط فعلی، به‌نظر نمی‌رسد، بتواند به آسانی به هیچ‌یک از آنها در خصوص ایران دست پیدا کند.