برنده جدال سینمای اصیل و هوش مصنوعی کیست

هفت صبح| ‌هر سال کن بهانه‌ای ا‌ست برای مرور نبض سینمای جهان. جشنواره‌ای که با زرق‌ و برق فرش قرمز آغاز می‌شود و با اشک و خنده در سالن‌های تاریک ادامه پیدا می‌کند. اما کن ۲۰۲۵ چیزی فراتر از یک جشنواره بود. یک اعتراض، یک پیش‌نویس انقلابی، یک آزمایشگاه برای آنچه آینده سینما می‌نامیم. امسال برای کن تنها خود سینما موضوع نبود.

در دل توفانی از فناوری‌های مولد، الگوریتم‌های هوش مصنوعی و نمایش‌های فریبنده دیجیتال، گروهی از سینماگران شمال اروپا بیانیه‌ای هشدارآمیز و انتقادی از حضور هوش مصنوعی در سینما صادر کردند. آنها در این بیانیه نوشتند: «دگما ۲۵» بازگشتی رادیکال به سینمای انسانی، به تصویر بدون فیلتر و به بازیگر و دوربین است. نویسندگان بیانیه هشدار دادند که در عصر تسلط الگوریتم‌ها آنچه از سینما باقی خواهد ماند، تنها یک شبیه‌سازی خواهد بود و جایی برای تجربه و احساس وجود نخواهد داشت.

‌پیشتازی نولانِ با تکنولوژیک

با وجود هشدار نویسندگان بیانیه، فیلمی در فستیوال کن حضور دارد که نقطه مقابل این جریان است. کریستوفر نولان با «ادیسه» - نخستین فیلم تاریخ که به‌طور کامل با دوربین IMAX فیلم‌برداری شده  است از راه رسید. این اقتباس بصری و پرخرج از شاهکار هومر، همچون تابلویی متحرک از اسطوره و تکنولوژی، نمایشگر سینمایی ا‌ست که همچنان در پی وسعت دادن به مرزهای تجربه است. حتی اگر این مرزها با سلولویید خداحافظی کرده باشند.

 تام کروز و آخرین ماموریت غیرممکن

یکی از جذاب‌ترین هیاهوهای این روزهای دنیای سینما که با کن آغاز شد، تام کروز باشد. «ماموریت غیرممکن؛ حساب نهایی»، واپسین قسمت از مجموعه پرطرفدار که با صحنه‌هایی سرسام‌آور از تعقیب ‌و گریز و بدل‌کاری، یادآور این نکته شد که سینما برای برخی از ستاره‌هایش همچنان یعنی «بدن در خطر» است. کروز با شیرجه از آسمان و دویدن بر لبه پرتگاه، بار دیگر جایگاهش را تثبیت کرد.

پایان «ماموریت غیرممکن» شاید نزدیک باشد، اما مأموریت تام کروز تمام نمی‌شود. تام کروز ۶۲ ساله که نزدیک به سه دهه در نقش ایتن هانت خوش درخشیده، در مراسم نمایش جهانی فیلم جدیدش «روزشمار نهایی» بار دیگر ثابت کرد هنوز توقفی در کارش نیست. او روی فرش قرمز گفت: «این فینال است. اما من متوقف نمی‌شوم! می‌خواهم تا ۱۰۰ سالگی فیلم بسازم». کروز تأکید کرد که عاشق فیلم‌های اکشن، درام و کمدی است و هیجان این کار هنوز در رگ‌هایش می‌جوشد. او با الهام از هریسون فورد، قصد دارد تا سال‌ها بعد هم جلوی دوربین بدرخشد.

 تام کروز به جنگ هوش مصنوعی رفت

فارغ از درخشش همیشگی تام کروز که او را به وزنه بی‌بدیل با هر حضورش تبدیل می‌کند؛ داستان آخری قسمت فیلم «عملیات غیرممکن» جنجال برانگیز است. کاراکتر ایتن در تازه‌ترین قسمت این فیلم به مبارزه با یک هوش مصنوعی می‌رود. هوش مصنوعی که به قصد نابودی زمین آمده است. این ایده و این دشمن، نمایی از دغدغه هنرمندان در عرصه‌های مختلف است که حالا چند سالی می‌شود از آن حرف می‌زنند. همان نگرانی‌ای که در بیانیه دگما 25 در خلال برگزاری کن نیز مطرح شد. 

 جدال هوش مصنوعی و میراث داران سینما

جایگزینی هوش مصنوعی برای سینما، مسیری است که سینما را به سمت صنعتی غیرواقعی، غیر انسانی و بدون احساس تبدیل می‌کند. تصویرهای بزرگی از شبیه‌سازی که دیگر دنیای واقعی نیستند. آنچه کریستوفر مک‌کواری کارگردان فیلم، در فیلم آخرش نمایش داده است درواقع مبارزه با جایگزینی فناوری جدید به جای سینما حتی در تعریف صنعت سرگرمی آن است.

اکنون این سوال را می‌توان مطرح کرد. آینده سینما به کدام سو می‌رود؟ آیا بیانیه‌های «دگما ۲۵» می‌توانند مانعی بر راه سیل فناوری باشند؟ یا فیلم‌هایی چون «ادیسه» نولان و بدل‌کاری‌های کروز که به مبارزه با هوش مصنوعی رفته است،‌ نشانه تطبیق سینما با شرایط جدید هستند. شاید بتوان هنوز امیدوار بود که سینما برخلاف پیش‌بینی‌ها فقط شکل تازه‌ای به خود می‌گیرد.

این را به گواه فیلم‌های حاضر در فستیوال کن می‌توان گفت. به آثاری شاعرانه، شاید گاهی پرزرق ‌و برق، گاهی عصبانی، گاهی ساده که همچنان زنده‌اند و تصویری واقعی از زندگی انسانی و سینمای اصیل هستند. با این‌همه تلاش امضاکنندگان بیانیه انتقادی کن، یا سینماگرانی چون مک‌کواری که نگرانی خود را از جایگزینی فناوری به جای انسان ابراز کردند؛ می‌تواند بخش امیدوارکننده آینده سینما باشد که به هوش مصنوعی نخواهد باخت. با این‌همه سوال همچنان پابرجاست، سینما در آینده دور یا نزدیک! به کدام سو می‌رود. برنده این جدال کدام یک خواهند بود.

نکته

جایگزینی هوش مصنوعی برای سینما، مسیری است که سینما را به سمت صنعتی غیرواقعی، غیر انسانی و بدون احساس تبدیل می‌کند. تصویرهای بزرگی از شبیه‌سازی که دیگر دنیای واقعی نیستند. فیلم‌هایی چون «ادیسه» نولان و بدل‌کاری‌های کروز که به مبارزه با هوش مصنوعی رفته است،‌ نشانه تطبیق سینما با شرایط جدید هستند.

شاید بتوان هنوز امیدوار بود که سینما برخلاف پیش‌بینی‌ها فقط شکل تازه‌ای به خود می‌گیرد. این را به گواه فیلم‌های حاضر در فستیوال کن می‌توان گفت. تلاش امضاکنندگان بیانیه انتقادی کن، یا سینماگرانی چون مک‌کواری که نگرانی خود را از جایگزینی فناوری به جای انسان ابراز کردند؛ می‌تواند بخش امیدوارکننده آینده سینما باشد که به هوش مصنوعی نخواهد باخت