قطار تلویزیون را به ریل خود برگردانید!
آمار مخاطبان سریال‌ها شرایط خوبی ندارند
روزنامه هفت صبح، منیژه خسروی | «برای اعلام آمار مخاطبانمان نگرانی نداریم»؛ این تازه‌ترین روایت دکتر پیمان جبلی، رئیس سازمان صدا و سیما در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر چرایی عدم انتشار نتیجه نظرسنجی سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیون است. شنیده‌های هفت صبح اما نشان از آمار پایینی است که در تلویزیون شبیه به آن سابقه نداشته. ابتدا میزان بازدید چند سریال را به شکل موردی مرور می‌کنیم تا برسیم به نکات دیگر.
مورد اول| این آمار ترسناک
تا چند سال پیش، سریال‌ها آمار مخاطب بالای 50 درصد داشتند اما حالا بیشترین آمار یک سریال، فقط 29 درصد است. این اتفاق در شرایطی برای «سرزمین مادری» رخ داده که سریالی پرستاره و با کیفیت است و از حاشیه توقیف 10 ساله بهره می‌برد. تازه، سریال از تلوبیون پلاس هم پخش می‌شود و همین 29 درصد مخاطب را باید به حساب بستر پخش اینترنتی آن گذاشت.
راستی، چنین سریالی اگر پیش از دوران تحول روی آنتن می‌رفت، آمار مخاطبان آن چند برابر نمی‌شد؟! این یعنی تلویزیون به نقطه‌ای رسیده که کاری از دست سریال‌های پرستاره هم برنمی‌آید. چون اساسا کلید قهر مخاطب در دوران موسوم به تحول خورده شد. برویم سراغ آمار بقیه محصولات سیما: سریال «مستوران» 12 درصد، سریال «ترور» 9 درصد، سریال «بیست کووید» 4 درصد و سریال جدید «سنجرخان» 4 تا 6 درصد.
این سریال را قرار بود زنده یاد ضیاءالدین دری بسازد که آثارش همواره جزو پرمخاطب‌های تلویزیون بوده. اجل مهلت نداد و محمد حسین لطیفی با تغییر فیلمنامه دری آن را کارگردانی کرد. «بیست کووید» یک اثر به شدت ضعیف است اما «مستوران» و «ترور» استانداردهایی داشتند. جالب آن که هر دو از تولیدات خارج از صدا و سیما هستند.
مورد دوم| بحران تحول
مدیران فعلی صدا و سیما کار را با شعار تحول شروع کردند. ابتدا سراغ خانه تکانی رفتند و وقتی با مشکل روبه‌رو شدند، به نقطه اول بازگشتند. در این بازی مارپله اعتماد مخاطب از دست رفت تا جایی که از سریالی چون «سرزمین مادری» کاری ساخته نیست. در این تحول، گروه‌های تولیدی در سیما جایگزین تهیه کنندگان قبلی شده‌اند.
از آن سو طبق اخبار، بسیاری از چهره‌های با سابقه در حال کوچ به سمت پلتفرم‌ها هستند. نمونه تازه‌اش رضا رشیدپور که در آستانه بازگشت به شبکه سه با نطق اعتراضی مجری «سید خندان» و «پاورقی» مواجه شد. یا برادران آقاگلیان که روزگای پر مخاطب‌ترین سریال‌های تلویزیون را با گروه مهران مدیری تولید کرده‌اند.
در مثالی دیگر می‌توان به پخش فیلم و سریال‌های خارجی اشاره کرد که تلویزیون محصولات اکشن چینی و کره‌ای را در اولویت قرار داده است و نسبت به پخش فیلم‌های سینمایی هالیوودی خست به خرج می‌دهد. آن هم در حالی که طبق آمار تلوبیون، فیلم‌های آمریکایی بیشترین میزان بازدید را دارند. وانگهی، یکی از شگردهای درست پلتفرم‌ها برای جذب مخاطب پخش فیلم‌ها و سریال‌های آمریکایی است.
مورد سوم| کدام 87 میلیون؟
پیمان جبلی چندی پیش گفت:«طبق سرشماری‌ها مخاطب تلویزیون 87 میلیون نفر است.» امیدواریم این‌گونه باشد؛ هرچند آمار مرکز تحقیقات صدا و سیما چیزی دیگر می‌گوید. جبلی به خبرنگار مهر می‌گوید: « برای اعلام آمار مخاطبانمان نگرانی نداریم.» به سوال خبرنگار ایرنا اما این طور پاسخ می‌دهد: « اتکای صرف به نتایج نظرسنجی‌ها در هیچ جای دنیا کار علمی نیست. باید به مجموعه شاخص‌ها، زمینه‌ها و عوامل تاثیرگذار توجه کرد.» بالاخره ما نفهمیدیم بر چه اساسی تلویزیون 87 میلیون مخاطب دارد؟!
مورد چهارم| معمای مخاطب
چندی پیش جبلی در مقابل انتقادات رسانه‌ها گفته بود: «جرأت دارید مخاطب خودتان را اعلام کنید.» عجیب است که او امکانات و بودجه و شرح مسئولیت صدا و سیما را با رسانه‌های دیگر قیاس می‌کند.اگر قرار بر قیاس مخاطب باشد، باید پلتفرم‌ها را مثال زد نه رسانه‌ها را! اتفاقا چندی پیش نتیجه یک پژوهش منتشر شد که حکایت از افزایش ضریب نفوذ پلتفرم‌ها میان مخاطبان دارد.
واقعا برای پی بردن به این مسئله نیاز به عدد و رقم و استدلال و چه و چه هست؟ میزان واکنش مردم به محصولات پلتفرم‌ها و تلویزیون در کف جامعه و فضای مجازی گویا نیست؟ مدیران واقعیت‌ها را نمی‌پذیرند؛ مثلا مهدی نقویان مدیر مرکز سیما فیلم مدعی می‌شود:
« به اندازه پلتفرم‌ها سریال باکیفیت داریم.» مدام از تعداد سریال‌های فاخر می‌گویند اما آنتن رسانه ملی همچنان بی‌مخاطب است. این در حالی است که هم بودجه صدا و سیما سه برابر شده و هم برنامه‌هایی مثل «پانتولیگ»، «حسینیه معلی» و ... حامی مالی قدرتمند دارند. خلاصه چه بگوییم!
