یک امتیاز به نفع فیلیمو و نماوا؟
ورود شورایعالی فرهنگی به اختلاف صدا و سیما و وزارت ارشاد
روزنامه هفت صبح، نگین باقری| آن سایه نگرانی که تا همین هفته‌های اخیر روی سرنوشت شبکه‌های نمایش خانگی وجود داشت این روزها احتمالا در حال کمرنگ شدن است. صداوسیما در سال‌های گذشته فشارهای زیادی آورده بود که ناظر اصلی شبکه‌های تلویزیونی اینترنتی مثل فیلیمو، نماوا و .... باشد.
یعنی روی فرم و محتوای همه آثاری که در این شبکه‌ها پخش می‌شود، نظارت کند. حالا چه اتفاقی افتاده؟ چهاردهم بهمن ابراهیم رئیسی مصوبه‌ای ابلاغ کرده که می‌تواند این دلشوره را برای از دست رفتن همین برنامه‌های تصویری اینترنتی حل و فصل کند.
وقتی خبر ابلاغ مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی با امضای رئیس‌جمهور آمد، بسیاری از رسانه‌ها این‌طور با آن مواجه شدند که «رئیسی» مسئولیت «شبکه نمایش خانگی» را به اعضای «شورایعالی انقلاب فرهنگی» سپرد اما اصل ماجرا این نبود. شورایعالی انقلاب فرهنگی از خیلی وقت پیش وارد اختلاف بین صداوسیما و وزارت ارشاد شده بود.
این اختلاف به دولت قبل برمی‌گردد و کشمکش آنها همیشه بر سر این بوده که چه کسی باید مجوز تولید و انتشار آثار نمایش خانگی را صادر و چه کسی روی محتوا نظارت کند؟ در این مدت ساترا (زیرمجموعه صداوسیما) از برخی آثار نمایش خانگی شکایت کرده یا مانع پخش آنها شده اما این منازعه بین وزارت ارشاد و صداوسیما پایان نیافته.
برای همین خرداد ماه شورایعالی انقلاب فرهنگی به این اختلاف ورود کرد. این شورا مصوبه اول خود را درباره این‌که چه کسی می‌تواند روی شبکه نمایش خانگی نظارت کند خرداد ماه امسال تصویب کرده بود. این مصوبه مجوز و نظارت بر رسانه‌ها را به وزارت ارشاد واگذار کرد و همه مسئولیت وی‌او‌دی‌ها را به دوش جام جم انداخت. این تصمیم پیامد‌های غیرمنتظره زیادی برای رئیس‌جمهور و شورایعالی انقلاب فرهنگی داشت.
یک: آن زمان یک سمت مخالفان صداوسیما قرار داشتند که می‌گفتند با این اتفاق محدودیت‌های بسیاری روی آثار صوت و تصویر اعمال می‌شود و سعی می‌کند شبکه نمایش خانگی را شبیه تلویزیون کند. بسیاری از هنرمندان و بازیگران فعال در سینما، تلویزیون و شبکه نمایش خانگی با انتشار یک استوری مشترک در شبکه‌های اجتماعی اعتراض خودشان به این تصمیم را نشان دادند.
دو: نقد دیگر را سیاستگذاران رسانه‌های تصویری و پلتفرم‌ها می‌کردند که به گفته آنها صداوسیما چطور می‌تواند هم‌زمان هم رقیب سکوهای نمایش خانگی باشد و هم بر آن نظارت کند؟
سه: مخالف دیگر مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی نماینده‌های مجلس بودند که می‌گفتند تصویب چنین قانون جنجالی که این همه مخالف دارد اصلا در حوزه وظایف این شورا نیست.
تغییر موضع شورایعالی انقلاب فرهنگی؟
در این مدت یک‌بار هم قوه قضائیه در اختلاف بین صداوسیما و فیلیمو بر سر انتشار سریال سقوط، به نفع شبکه نمایش خانگی رای داد که اتفاق جالبی محسوب می‌شد. از زمان انتشار مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی شش ماه می‌گذرد و حالا این شورا در ادامه همان مصوبه خرداد ماه تصمیم جدیدی گرفته که می‌تواند تا حدودی فشار ساترا و صداوسیما را بر روی سکوها و پلتفرم‌های صوت و تصویر فراگیر کمتر کند.
شورا قبلا گفته بود باید کمیته‌ای مشخص شود که سیاست‌های حاکم بر این پلتفرم‌ها، تخلفات و جرایم آنها را تعیین کند. حالا خبر جدید این است که اعضای این کمیته مشخص شده و رئیس‌جمهور آن را ابلاغ کرده و در این لیست اسامی چند نکته ویژه وجود دارد:
اولا در بین اسامی اعضای این کمیته، نام مرتضی میرباقری دیده می‌شود. میرباقری اگرچه قدیم‌الایام معاون صداوسیما بوده اما در دوره کاری خود تلاش می‌کرد بین بدنه محافظه‌کار و ستاره‌های پرطرفدار رسانه نقش میانجی را ایفا کند. مثلا گفته می‌شد او یکی از مخالفان تعطیلی برنامه نود عادل فردوسی‌پور بوده.
میرباقری در نهایت در سال 1399 با ساختمان شیشه‌ای جام جم خداحافظی کرده و احتمالا رئیس کنونی صداوسیما نباید از انتصاب او در این کمیته خیلی خوشحال باشد. در ترکیبی که برای این کمیته چیده شده، میرباقری احتمالا بیشتر از صداوسیما، طرف اکوسیستم استارتاپی و شبکه‌های نمایش خانگی قرار دارد و احتمالا برخلاف مسیر قبلی صداوسیما می‌تواند مانع بسیاری از شکایت‌های این سازمان از پلتفرم‌ها شود.
دوما فرشاد مهدی پور چهره دیگری است که در این کمیته حضور دارد. او معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد است. از روز اولی که این تنش بالا گرفت وزارت ارشاد معتقد بود نظارت بر روی فعالیت‌های شبکه نمایش خانگی برعهده این وزارتخانه است.
انتصاب مهدی‌پور از این جهت امیدوارکننده است که هر چقدر هم ارشاد سخت‌گیرانه برخورد کند، باز فرسنگ‌ها از ضوابط و سیاست‌های بسته تلویزیون فاصله دارد. برای همین برخی معتقدند همین موضوع باعث می‌شود هنگام نگارش مواد و مصوبه‌های تخلفات و محدودیت‌ها، سختگیری‌ها کمتر شود.
سوما حالا که وزارت ارشاد در این کمیته وزن بیشتری نسبت به آنچه تصور آن می‌رفت پیدا کرده، احتمالا راه چانه‌زنی برای انتشار فیلم‌های خارجی روی پلتفرم‌های ویدئویی هم بسته نخواهد شد. قبلا بدنه محافظه‌کاران سنتی مخالفت‌هایی برای پخش آثار سینمایی خارجی روی سکوهای نمایش خانگی داشتند اما موضع وزارت ارشاد این است که اکران فیلم‌ها در همه عرصه‌ها با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد انجام می‌شود.
قدرت داشتن وزارت ارشاد یک نفع دیگر هم برای نمایش آثار صوت و تصویر فراگیر دارد. قبلا تعیین شده بود که مجوز رسانه‌ها برعهده وزارت ارشاد است. اگرچه ساترا حتی با رسانه‌ها و محتواهای ویدئویی آنها هم سرناسازگاری داشته اما رسانه‌ها مجوز خود را از وزارت ارشاد می‌گیرند.
در نتیجه اگر کمیته‌ای که رئیس‌جمهور دیروز اعضای آن را مشخص کرد، اقبال بیشتری با وزارت ارشاد داشته باشند، مانع این خواهند شد که صداوسیما با رسانه‌هایی که مجوز سکوی صوت و تصویر فراگیر خود را از وزارت ارشاد گرفته‌اند برخورد کند.
