اتحاد فیل و اژدها
این نخستین سفر مودی به چین پس از هفت سال بود
هفت صبح| دیدار نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای، نقطه عطفی در روابط دو کشور محسوب می‌شود. این نخستین سفر مودی به چین پس از هفت سال بود؛ سفری که در بحبوحه افزایش فشارهای ایالات متحده بر هر دو قدرت آسیایی انجام شد. شی در سخنانی تأکید کرد که «چین و هند دو تمدن باستانی، دو کشور پرجمعیت و دو مرکز جنوب جهانی هستند» و افزود که «اژدها و فیل باید متحد شوند.»
این اظهارات نمادی از نگاه راهبردی پکن به جایگاه هند در نظم بین‌الملل در حال گذار است. او با تأکید بر چندجانبه‌گرایی و ضرورت حرکت به سمت نظم جهانی چندقطبی، نقش مشترک پکن و دهلی‌نو را در دفاع از منافع جهان در حال توسعه برجسته ساخت. مودی نیز با اشاره به جمعیت ۲.۸ میلیاردی دو کشور، بر اهمیت همکاری برای رفاه ملت‌ها و ایجاد «اعتماد و احترام متقابل» تأکید کرد. این موضع‌گیری‌ها حاکی از آن است که علی‌رغم اختلافات جدی در گذشته، دو کشور به ضرورت بازسازی روابط واقف شده‌اند.
احیای اعتماد پس از بحران مرزی و همه‌گیری
روابط چین و هند طی چهار سال گذشته تحت‌الشعاع درگیری‌های مرزی لاداخ و پیامدهای همه‌گیری کرونا قرار داشت. از مه ۲۰۲۰، تنش‌ها در مرز دو کشور به استقرار گسترده نیروها و حتی درگیری‌های خونین انجامید. هرچند از سال ۲۰۲۱ به بعد روندی تدریجی برای عقب‌نشینی نیروها آغاز شد اما بی‌اعتمادی عمیق همچنان برروابط سایه انداخته بود. به همین دلیل، دیدار کنونی از منظر بازسازی اعتماد اهمیت ویژه‌ای دارد.
مودی در دیدار با شی اعلام کرد که فضای «صلح و ثبات» در مرز هیمالیا برقرار شده و این امر می‌تواند راه را برای همکاری‌های جدید باز کند. توافق برسر از سرگیری پروازهای مستقیم که از زمان کرونا و بحران مرزی متوقف شده بود، نشانه‌ای عملی از اراده دو طرف برای بازگشت به مسیر عادی‌سازی است.
همچنین گفت‌وگوهای پیشین دو رهبر در نشست بریکس کازان که مودی آن را «بسیار مثمرثمر» خوانده بود، زمینه‌ای برای جهت‌گیری مثبت روابط ایجاد کرده است. این روند نشان می‌دهد دو کشور تلاش دارند اختلافات مرزی را به موضوعی قابل مدیریت تبدیل کنند و اجازه ندهند که این چالش مانع از همگرایی اقتصادی و سیاسی در سطح وسیع‌تر شود.
پیامدهای راهبردی برای نظم منطقه‌ای و جهانی
دیدار شی و مودی صرفاً یک گفت‌وگوی دوجانبه نبود؛ بلکه حامل پیامی برای نظم در حال تحول جهانی است. هر دو کشور در قالب بریکس و سازمان همکاری شانگهای، بازیگرانی محوری در شکل‌دهی به ترتیبات جدید جنوب جهانی محسوب می‌شوند. تأکید شی بر چندقطبی شدن نظام بین‌الملل و ضرورت «دموکراسی بیشتر در نهادهای جهانی» بازتاب‌دهنده تلاش چین برای جذب هند به پروژه‌های راهبردی شرق است.
از سوی دیگر، واکنش هند به فشارهای اقتصادی و سیاسی آمریکا از جمله تعرفه‌های سنگین دولت ترامپ و بی‌پاسخ گذاشتن تماس‌های اخیر واشنگتن از سوی مودی، موید آن است که دهلی‌نو در حال بازتعریف موازنه‌ای تازه میان شرق و غرب است. نزدیکی به پکن و مسکو نه‌تنها گزینه‌ای تاکتیکی برای فشار بر آمریکا، بلکه گامی راهبردی برای تثبیت استقلال و ارتقای موقعیت بین‌المللی هند ارزیابی می‌شود.
در سطح منطقه‌ای نیز، همکاری نزدیک‌تر چین و هند می‌تواند بر معادلات امنیتی آسیا تأثیرگذار باشد. از مدیریت بحران‌های مرزی گرفته تا ثبات در شبه‌قاره هند و معادلات دریایی در اقیانوس هند، هر گونه همگرایی این دو کشور ظرفیت دگرگونی در موازنه قدرت منطقه‌ای را دارد. اگرچه اختلافات بنیادین همچنان باقی است، اما دیدار اخیر نشان داد که دو قدرت آسیایی درک مشترکی از ضرورت همکاری برای صلح، ثبات و توسعه در آسیا و جهان یافته‌اند.
