جابه‌جایی بزرگ به سمت چابهار| آیا انتقال پایتخت عملی است؟
نتایج غافلگیرکننده مقایسه شرایط سواحل مکران با تهران
هفت صبح| دیروز سخنگوی دولت باز هم احتمال تغییر پایتخت به منطقه مکران را مطرح کرد. قبلا رئیس جمهور هم این مسئله را مطرح و بر قرار گرفتن پایتخت جدید در منطقه ساحلی تاکید کرده بود. دکتر عارف هم همین ماه پیش به این نکته اشاره کرده بود.
این بار ماجرا جدی است؟ خبر بعدی این که پزشکیان همین آخر هفته راهی چابهار و زابل خواهد بود که البته برنامه سفر او در ظاهر ربطی به این فرضیه تغییر پایتخت ندارد. مکران منطقه‌ای در جنوب سیستان و بلوچستان است و مهم‌ترین شهر آن چابهار. آیا چابهار کاندیدای تبدیل شدن به پایتخت سیاسی و اداری ایران است؟ یا قرار است شهر جدیدی در این منطقه ساخته شود؟
مطمئنا تمام کسانی که در دو دهه گذشته در مورد مقاصد احتمالی تغییر پایتخت پافشاری و کنجکاوی می‌کردند و به شهرهایی مثل اصفهان و کاشان و سمنان اشاره داشتند از تمرکز روی منطقه مکران غافلگیر شده‌اند. مهم‌ترین تردید، جدا از مسئله جغرافیا و دسترسی عمومی (فاصله چابهار تا تهران 1800 کیلومتر؛ تا اصفهان 1500 کیلومتر و تا مشهد 1570 کیلومتر است!) درباره شرایط آب و هوایی منطقه است.
خب بیایید میانگین‌های دمای مثلا چابهار را با تهران و یک جزیره دیگر در جنوب یعنی کیش مقایسه کنیم تا شرایط منطقه دستتان بیاید. کیش را از این منظر انتخاب کردیم که همه ما یک برداشت عمومی از آب و هوای کیش در زمستان و تابستان در حافظه خود داریم.
اگربه سالنامه آماری کشور رجوع کنیم در مورد آب و هوای چابهار غافلگیر می‌شویم. به لحاظ دمای هوا با یک منطقه تقریبا معتدل روبه‌رو هستیم که تابستان‌هایی خنک‌تر از تهران و زمستان‌هایی مطبوع و بهاری دارد. در سه ماه تابستان دمای هوا بین 28 تا34 درجه در تغییر است (به شکل میانگین ). در همین سه ماه هوای تهران بین 27 تا 38 درجه به شکل میانگین در تغییر بوده است. یعنی تابستان‌های چابهار به شکل نرمال چهار تا پنج درجه از تهران خنک‌تر است!
غافلگیر شدید نه؟ در همین سه ماه تابستان دمای هوا در کیش به شکل متوسط بین 30 تا 39 درجه برآورد شده است. شما می‌توانید خنک بودن چابهار نسبت به کیش را کاملا درک کنید. حتی در مقایسه با دوبی باز هم شرایط عجیب‌تر است. میانگین دمای هوا در سه ماه تابستان در دوبی بین 31 تا 43 در گردش است (نیاز به گفتن نیست که در دوبی بیشینه دمای 49 درجه هم تجربه شده است اما عدد 43 میانگین بیشینه دما در سه ماه تابستان است ) پس چابهار در آزمون دمای تابستانی به شکلی باورنکردنی پیروز میدان بوده است. در زمستان که چابهار برتری مشخصی بر رقبا دارد. با دمای هوا بین 17 تا 27 درجه. دیگر از خداوند چه می‌خواهید؟ در حالیکه تهران میانگین 3 تا10 درجه سانتی‌گراد را با خود دارد و البته آلودگی هوا به عنوان چاشنی شکنجه هر روزه.
اما... بندرنشینان می‌دانند که یک عامل بسیار مهم دیگر وجود دارد به عنوان رطوبت هوا. همان چیزی که ازآن به عنوان هوای شرجی و سختی نفس کشیدن یاد می‌کنیم که وقتی با دمای بالای هوا ترکیب می‌شود هرکسی را با چالش روبه‌رو می‌کند. کسانی که تابستان‌های کیش و دوبی راتجربه کرده‌اند با این موضوع آشنا هستند.
در چابهار و در سه ماه تابستان رطوبت هوا بین 70 تا 80 درصد در نوسان است و در زمستان این رقم بین 55 تا 70 متغیر است. این رطوبت تقریبا همسان با جزیره کیش است. یعنی در چابهار همان رطوبت کیش را تحمل می‌کنید اما در دمایی حدودا چهار یا پنج درجه کمتر. در تهران رطوبت هوا بسیار کم است. در تابستان حدود 22 درصد و در زمستان حدود 42 درصد.
و بالاخره این که در چابهار در هشت ماه از سال بارندگی نداریم اما در تیرماه، مهرماه و دی ماه با بارش‌های نسبتا قابل توجهی روبه‌روییم. حداکثر میزان بارش روزانه در دی ماه در چابهار 95 میلیمتر بوده است که عدد بسیار بالایی است. کلا در یک سال میزان بارش بالای 190 میلیمتر بوده است. در تهران با این که تقریبا در یازده ماه از سال بارش دارد اما مجموع بارش‌های تهران کمتر از چابهار است! انتظار این را هم نداشتید.
این بحث را این گونه پی بگیریم که دیروز محسن هاشمی به عنوان عضو یکی از مهم‌ترین خاندان‌های استان کرمان، شهر کرمان را گزینه‌ای برتر نسبت به شهرهای ساحل مکران معرفی کرد. حرف‌هایش را اینجا بخوانید:
« کرمان در تاریخ بیش از ۲۰۰ سال پایتخت بوده، موقعیت و ویژگی‌های زیادی دارد و گزینه مناسبی برای انتقال پایتخت است. وی بیان کرد: کرمان از نظر سوق‌الجیشی جای مهمی است، در مرکز ایران قرار دارد.
بحث انتقال پایتخت در دوره‌های مختلف روسای جمهور از جمله زمان ریاست جمهوری آیت‌‌الله هاشمی رفسنجانی، حتی در زمان آقای روحانی نیز شد و آقای جهانگیری که خودشان اهل کرمان هستند، ماموریت یافتند تا این مسئله را بررسی کنند و من هم شورای شهر بودم و به جلسات دعوت می‌شدم.
البته آقای جهانگیری چیزی درباره کرمان نگفتند و به شوخی درباره سرخه سمنان گفته می‌شد که زادگاه رئیس‌جمهور آن وقت است.
البته در اخبار نام مکران (برای پایتخت) مطرح شده اما امروز کرمان به عنوان استانی با موقعیت مناسب و ظرفیت‌های مختلف می‌تواند نقش موثری در توسعه کشور ایفا کند و حتی در مباحث کلان مانند انتقال پایتخت مورد توجه قرار گیرد.»