عراقچی زیر آتش! | شش نکته از یک جلسه جنجالی
لحن تند ثابتی نسبت به عراقچی غیرمنتظره به‌حساب نمی‌آمد. اما ماجرا از چه قرار است؟
هفت صبح| صحن علنی مجلس در دومین روز از جلسات بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت، به دوگانه میان امیرحسین ثابتی، نماینده تهران و عباس عراقچی، وزیر پیشنهادی وزارت‌خارجه تبدیل شد. ثابتی که 36ساله و از چهره‌های نزدیک به سعید جلیلی و جبهه پایداری به‌حساب می‌آید، در نطقی، اتهاماتی را علیه عراقچی مطرح و به‌عنوان جدی‌ترین مخالف او، سخنرانی کرد. در حقیقت ثابتی، جزو گروهی است که رسالت خود را از ابتدا، مخالفت با برجام و امضاکنندگان آن تعیین کرده است. از آنجایی که عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد دولت روحانی در گفتوگوهای برجام بود، لحن تند ثابتی نسبت به او غیرمنتظره به‌حساب نمی‌آمد. اما ماجرا از چه قرار است؟
یک: روز شنبه، توئیتی قدیمی از امیرحسین ثابتی، مجری سابق تلویزیون که این روزها به‌عنوان نماینده مردم تهران در مجلس حضور دارد، در شبکه‌های اجتماعی موردتوجه قرار گرفت. او در سال 2019 در صفحه خود در شبکه ایکس نوشته بود: «مرگ بر آن مرز و معیاری که مرا به‌خاطر به دنیا آمدن در سرزمینی که در آن عراقچی و ظریف و روحانی و بنی‌صدر و ... به دنیا آمده‌اند، آشنا با آنها می‌داند اما شیرمردان فاطمیون را چون چند کیلومتر آنطرف‌تر به دنیا آمده‌اند، غریبه با من حساب می‌کند.»
همین توئیت پنج سال بعد، در روز بررسی صلاحیت وزیرخارجه پیشنهادی، از سوی عراقچی پاسخ داده شد. این دیپلمات باسابقه در سخنرانی خود گفت: «من نمی‌گویم مرگ بر وطنی که هموطنم عراقچی است. من می‌گویم جانم فدای وطنی که فردی منتقد، ولایت‌پذیری مجلس را هم زیر سوال می‌برد.» ثابتی پس از آنکه عراقچی توییت او مبنی بر «مرگ بر وطنی که در آن با عراقچی هم وطنم» را به یادش آورد، نزد هیات‌رئیسه رفت و تلاش کرد فرصت صحبت پیدا کند، اما زمانی برای پاسخ پیدا نکرد.
دو: امیرحسین ثابتی، سومین سخنران از بین نمایندگان مجلس و دومین نفری بود که علیه عباس عراقچی سخنرانی کرد. او حرف خود را با یک ادعا شروع کرد و درمورد آن هشدار داد و گفت: «کسانی برای رای آوردن عراقچی، بازی خطرناکی را شروع کردند و می‌گویند مگر نمی‌دانید یک نفر گفته حتما آقای عراقچی باید وزیر شود؟» او ادعاهای دیگری را هم مطرح کرد. مثلا در جایی از سخنرانی خود گفت: «هرکدام از نمایندگان مجلس که یکبار وقت گذاشته باشند و متن توافق پر ضرر برجام را خوانده باشند، امکان ندارد که با او موافقت کنند و امکان ندارد که نسبت به عوامل آن، رای اعتماد دوباره بدهند. دیدیم که چه بلایی بر سر رآکتور اراک و سال‌ها تلاش دانشمندان آمد؛ حال، عوامل آن دوباره بیایند وزیر شوند؟»
امیرحسین ثابتی، سپس ویدئویی از اظهارات عراقچی را در مجلس پخش کرد که در زمان تهدید ترامپ به خارج‌شدن از آن، مطرح شد. عراقچی در این ویدئو گفته بود: «ترامپ توان ندارد برجام را از بین ببرد.» صحبت‌های ثابتی به همین‌جا ختم نشد. او در بخش دیگری گفت: «ما معتقدیم آقای عراقچی، دیپلمات واقع‌بینی نیست؛ «امضای کری تضمین است» را چه کسی گفت؟ اینکه «ترامپ نمی‌تواند از برجام خارج شود، چراکه ما طوری توافق کردیم که آنها نمی‌توانند از برجام خارج شوند» را چه کسی گفت؟» او همچنین، انتقاداتی در باب مکانیسم ماشه را مطرح کرد و گفت: «آقایان عراقچی، ظریف، صالحی و بعیدی‌نژاد و کسانی که در آنجا رفتند، توافق کردند و سکه گرفتند، امروز می‌گویند که ما نبودیم. پس چه کسی بود؟»
سه: عباس عراقچی که بعد از نطق تعدادی از نمایندگان در صحن مجلس در جایگاه سخنران قرار گرفت تا از خود دفاع کرده و برنامه‌هایش را شرح دهد، به برخی از گفته‌های امیرحسین ثابتی، واکنش نشان داد. او درباره فیلمی که ثابتی با خود به مجلس آورده بود، گفت: «فیلمی که از بنده در مجلس پخش شد، جای تعجب داشت؛ این فیلم، سند افتخار من است. در جمله آخر در فیلم گفتم، ترامپ توان ندارد برجام را از بین ببرد؛ نگفتم نمی‌تواند از برجام خارج شود و همین اتفاق هم افتاد.»
عراقچی در بخش دیگری به طعنه‌های ثابتی درخصوص ناراحتی شهید فخری‌زاده از امضای برجام اشاره کرده و توضیح داد: «در برجام با شهید فخری‌زاده، همکار بودیم اما نمی‌توانم در مورد ماهیت آن توضیح بدهم. همان مدالی که ما گرفتیم شهید فخری‌زاده هم گرفت اما به دلیل ماهیت کارش در اتاق پشتی.»
چهار: تنها خود عراقچی نبود که به صحبت‌های ثابتی پاسخ داد. رسانه‌ها و فعالان شبکه‌های اجتماعی هم چند ایراد از حرفهای این نماینده جوان تهران مطرح کردند. یکی از انتقادات اصلی مربوط به ماجرای نابودی رآکتور اراک بود. این ادعا در دهه90 هم از سوی مخالفین برجام با عنوان سیمان‌ریختن در قلب رآکتور اراک مطرح شده بود؛ به طور مشخص، این ادعا، اولین‌بار از سوی روح‌الله حسینیان، نماینده عضو جبهه‌پایداری مطرح شد. در همان زمان، علی‌اکبر صالحی، به‌عنوان رئیس وقت سازمان انرژی‌اتمی تکذیب کرد و برخی از خبرنگاران برای صحت‌سنجی آن ماجرا دعوت شدند. موضوع بعدی، تضمین کری بر برجام بود. این موضوع در سال 1398 پاسخ داده شده است.
در آن زمان سیدصادق حسینی خبرنگار، در مورد جلسه‌ای با حضور وزیرخارجه و انتقادات در خصوص ماجرای امضای کری فضای جلسه را اینطور توصیف کرد: «جواد ظریف، وزیر امورخارجه در مورد این مسئله گفت به من اتهام نزدید، افترا نزدید، من کی گفتم امضای کری سند است؟ یک نقل قول از من بیاورید که این را گفته باشم. در این هنگام، خانم زینب اسماعیلی، دبیر سیاست خارجی روزنامه شرق توضیح داد: «این مطلب، تیتر روزنامه ما بود و اصلا درباره برجام نبود و مربوط به ماجرای قانون ممنوعیت ویزای آمریکا بود، اصلا هیچ‌کس آن را نخوانده است.» زینب اسماعیلی دیروز هم گزارش خود را در شبکه ایکس، منتشر و توضیحاتش را در مورد این تیتر تکرار کرد.
پنج: جلسه بررسی صلاحیت عباس عراقچی آنقدرها که انتظارش می‌رفت، به سود وزیر پیشنهادی خارجه نبود. چهار نماینده یعنی محمدرضا احمدی سنگری، نماینده رشت، محمدرضا صباغیان، نماینده بافق، میثم ظهوریان، نماینده مشهد و امیرحسین ثابتی، نماینده تهران جزو مخالفین عراقچی بودند. مسئله بتن‌ریزی در رآکتور هسته‌ای و همراهی عراقچی با ظریف در امضای برجام، از مواردی بود که مورد انتقاد نمایندگانی قرار گرفت که اساسا، مخالف برجام بودند. در عوض یکی از موافقان اسم و رسم‌دار عراقچی، منوچهر متکی، وزیرخارجه دولت احمدی‌نژاد بود.
او در موافقت با عباس عراقچی گفت: «ایشان موقعی که من وزیر امورخارجه بودم، معاون امور بین‌الملل شد؛ در طول این چند دهه، حضور او در وزارت‌خارجه در بالندگی مبتنی بر شناخت دیپلماسی و نظرات امور بین‌الملل به یک دیپلمات حرفهای جمهوری اسلامی تبدیل شده است. از ایشان درخواست شد به عنوان سفیر به ژاپن برود و بعد در جایگاه معاونت آسیا از تجربیاتش استفاده شد. به دلیل دو ماموریت خارج از کشور مسائل ایرانیان و کنسولی آنها در خارج از کشور را به خوبی می‌شناسد. موقعی که دولت رئیسی شکل می‌گرفت، می‌گفتم آقای امیرعبداللهیان، گزینه مناسبی است. امروز می‌گویم که از عراقچی، معتدل‌تر و به‌روزتر نمی‌شناسم. عراقچی مهم‌ترین عنصر یک دیپلمات که دین‌مداری است را دارد. مبانی اعتقادی، سرمایه او است.»
شش: جلسه صلاحیت عباس عراقچی یکی از سخت‌ترین جلسات روزهای اخیر در مجلس بود اما باتوجه به اهمیتی که وزارت‌خارجه در شرایط فعلی دارد، در صورت رای نیاوردن عباس عراقچی، اوضاع کمی پیچیده‌تر از وضعیت فعلی خواهد بود. به‌نظر نمی‌رسد که دولت پزشکیان، میل چندانی به کار کردن با علی باقری به‌عنوان فردی که از ابتدا با برجام و گفتوگوهای هسته‌ای مخالف بود، داشته باشد. چهره‌هایی مانند مجید تخت‌روانچی، به دلیل نزدیکی به تیم برجام و ظریف و کار کردن با دولت حسن روحانی، با همان مشکلاتی روبه‌رو خواهند بود که عراقچی با آنها مواجه شده و در نهایت، اگر سراغ فردی چون علی‌اکبر صالحی بروند، او هم احتمالا برای تعیین مذاکره‌کننده ارشد دولت برای رفع تحریم‌ها به مهارت عباس عراقچی و تیم او نیاز خواهد داشت.
