مناقشه بر‌سر سبد قالیباف| طرفداران قالیباف در مرحله دوم به چه کسی رای خواهند داد؟
تحلیلی درباره سبد رای نامزد سوم انتخابات و تاثیر او بر پیروزی جلیلی یا پزشکیان در دور دوم
هفت صبح| نتیجه دور دوم انتخابات که در آن هر کس رای بیشتری آورده باشد، پیروز و در نتیجه، نهمین رئیس‌جمهور ایران و تشکیل‌دهنده دولت چهاردهم است، به سه فاکتور بستگی دارد: میزان مشارکت؛ میزان قوام سبد رای هر یک از دو کاندیدا و میزان برداشت آن‌ها از سبد کاندیداهای دیگر.
مسئله مشارکت را دیروز مورد بررسی قرار دادیم اما برای یادآوری آن را در قالب باکسی در اینجا آورده‌ایم. مسئله قوام رای کاندیداها هم یعنی اینکه آن‌ها یا اطرافیانشان در این یک هفته اشتباهات فاحشی انجام ندهند که منجر به آن شود که بخشی از آرای مرحله اول خود را از دست بدهند. در مورد کاندیداهای دیگر هم رای آقای پورمحمدی چندان قابل‌توجه نیست و می‌ماند، رای محمدباقر قالیباف. سوال این است که آن‌ها که به محمدباقر قالیباف رای دادند، در مرحله دوم به چه کسی رای خواهند داد؟
یک هفته پیش، مرکز نظرسنجی ایسپا از پاسخگویان پرسیده بود در صورت انصراف نامزد مورد نظر، آن‌ها به چه کسی رای خواهند داد. در مورد محمدباقر قالیباف 33/3درصد، یعنی یک سوم گفته بودند به سعید جلیلی و 19/4درصد گفته بودند به مسعود پزشکیان. البته 10/2درصد هم گفته بودند به امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و 9/5درصد هم گفته بودند به علیرضا زاکانی و 3/1درصد گفته بودند به مصطفی پورمحمدی.
در این صورت طبق آن آمار، 22/5درصد معادل ۷۶۱هزار و ۲۵۱نفر به پزشکیان و پورمحمدی رای خواهند داد که می‌شود فرض کرد کلا در مرحله دوم به سبد پزشکیان ریخته خواهد شد و ۵۳درصد، معادل یک میلیون و ۷۹۳هزار و ۱۷۰نفر به جلیلی رای خواهند داد. حدود ۲۰درصد هم گفته بودند باید برنامه بقیه کاندیداها را ببیند و ۵درصد هم گفته بودند رای نخواهند داد یا رای باطله خواهند داد.
بنابراین با فرض این آمار، میزان آرای جلیلی به ۱۱میلیون و ۲۶۷هزار رای خواهد رسید و آرای پزشکیان به ۱۱میلیون و ۲۰۹هزار و ۱۶۱نفر و سعید جلیلی، رئیس‌جمهور خواهد شد. توجه کنید که فرض بر این است که مشارکت ثابت است، سبد رای هیچ کاندیدایی دست نخورده و ضمنا ۲۰درصدی که گفته‌اند باید برنامه بقیه کاندیداها غیر از قالیباف را ببینند، در نظر گرفته نشده است.
اما آمار دیگری هم داریم که می‌تواند به این سوال ما پاسخ بدهد. آن آمار، از نظرسنجی‌های انتخابات ۱۳۹۶ استخراج می‌شود که قالیباف در آن 4روز مانده به انتخابات به نفع رئیسی کنار رفت. در آن زمان چه میزان از آرای سبد او به سبد رئیسی ریخته شد؟
قالیباف در نظرسنجی‌های روز قبل و دو روز قبل از انتخابات به طور متوسط 10/5درصد از آرا را در اختیار داشت؛ یعنی حدود ۴میلیون و ۵۰۰هزار رای. وقتی او از دور رقابت کنار رفت، رای روحانی از حدود ۳۶درصد به ۵۵درصد رسید و رای رئیسی از ۱۸ به ۲۹درصد. بنابراین انصراف او در آن انتخابات اگرچه باعث افزایش ۵۶درصدی آرای رئیسی شد ولی در عوض انتخابات را به یک دوقطبی تبدیل کرد و در همان دور اول، روحانی را به دومین پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری رساند. شاید همین تجربه باعث شد که قالیباف در این دور از رقابت‌ها کنار نرود تا اصولگرایان بتوانند در دور دوم یک دوقطبی مشابه سال ۱۳۸۴ بسازند و از دل آن پیروز بیایند.
بنابراین در پاسخ به این سوال که اثر قالیباف بر دور دوم انتخابات چه خواهد بود باید گفت که:
۱. سهم سعید جلیلی از سبد رای قالیباف، 2برابر پزشکیان خواهد بود و جلیلی با فرض عدم از دست دادن رای، می‌تواند از همین حالا به رای بیش از ۱۱میلیون نفر امیدوار باشد.
۲. در عین‌حال، پزشکیان هم سهم قابل‌توجه حدود یک چهارمی از سبد او دارد و تقریبا مطمئن است که می‌تواند شانه به شانه با جلیلی رقابت کند و رای قالیباف به اندازه‌ای نیست که برای پیروزی جلیلی، کافی باشد.
۳. عدم‌حضور قالیباف در مرحله دوم، فضا را قطبی خواهد کرد و در فضای قطبی تاکنون 3بار اصلاح طلبان پیروز بودند (۷۶، ۹۲ و ۹۶) و دو بار اصولگرایان (۸۴ و ۸۸). این بار باید دید که چه کسی پیروز فضای قطبی خواهد بود.
فرضیه‌های مشارکت
تاکنون یک بار در کشور انتخابات به دور دوم کشیده شده است؛ در سال ۱۳۸۴. در آن سال مشارکت در دور دوم 3/1درصد کمتر از دور اول شد. حالا می‌توانیم ۴فرضیه داشته باشیم:
تکرار شرایط سال ۸۴: در این صورت تعداد افرادی که رای می‌دهند ۱میلیون و ۹۰۰هزار نفر کمتر خواهد شد و رقم مشارکت به ۲۲میلیون و ۶۰۰هزار نفر می‌رسد. اگر میزان آرای باطله، مثل دور اول، حدود یک میلیون رای باشد، فرد پیروز باید حدود ۱۰میلیون و ۹۰۰هزار رای بیاورد که در این صورت پزشکیان با فرض ابقای سبد رای در این هفته، با پیروزی، ۵۰۰هزار رای فاصله خواهد داشت.
مشارکت مساوی: در این صورت با فرض یک میلیون رای باطله نفر پیروز باید حدود ۱۱میلیون و ۶۰۰هزار رای بیاورد و پزشکیان با پیروزی ۱میلیون و ۲۰۰هزار رای فاصله دارد.
افزایش ۵ درصدی مشارکت: اگر مشارکت ۵درصد افزایش پیدا کند، حدود 27/5میلیون نفر رای خواهند داد و فرد پیروز، باید حدود ۱۴میلیون رای داشته باشد. در این صورت پزشکیان برای پیروزی نیاز به 3/5میلیون رای دارد.
افزایش ۱۰درصدی مشارکت: با افزایش ۱۰درصدی مشارکت حدود ۳۱میلیون نفر رای خواهند داد و فرد پیروز، باید ۱۶میلیون رای داشته باشد. در این صورت، فاصله نفر اول فعلی یعنی پزشکیان، 5/5میلیون رای تا پیروزی خواهد بود.
