هشدار: ابتلا به آسم رو به افزایش است

هفت صبح| آسم و آلرژی به عنوان بیماری‌ها و عوارض تنفسی، بر اثر گسترش شهرنشینی و آلودگی‌های محیطی افزایش می‌یابد. گرم شدن زمین، تغییرات اقلیمی، عوارض خشکسالی و گسترش ریزگردها نیز عوامل تشدید این وضعیتند. به گفته دکتر «مصطفی معین» رئیس انجمن آسم و آلرژی ایران، اهمیت این بیماری‌ها و هزینه‌های عظیمی که برای بیماران و خانواده‌ها، جامعه و کشور ایجاد می‌کند، هنوز به درستی درک نشده است.

وضعیت شیوع آسم و آلرژی در ایران چگونه است؟

طبق مطالعات میدانی انجام شده در مرکز تحقیقات ایمونولوژی و آسم و آلرژی در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، میزان شیوع آسم کودکان در ایران کمی از میانگین جهانی بیشتر است و هزینه زیادی را به جامعه تحمیل می‌کند. شیوع آسم در کشورهای توسعه‌یافته تا حدی کنترل شده ولی در کشورهایی با درآمد پایین یا متوسط مثل ایران هنوز هم رو به افزایش است.

علت این افزایش چیست؟

این افزایش شیوع و شدت آسم به دلیل آلودگی هوای شهرها، سطح نازل بهداشتی و فرهنگی حاشیه‌نشین‌های کلانشهرها، عدم دسترسی کافی و برابر بیماران به داروهای گران قیمت آسم به ویژه اسپری‌های استروئیدی، کمیابی و نایابی برخی داروها، ضعف در آموزش بیماران و افراد مستعد برای پیشگیری و درمان مناسب و ضعف همکاری بیماران در اجرای دقیق توصیه‌های پزشکی است.

تحقیقات انجام شده درباره شیوع این بیماری در ایران چه داده‌هایی را نشان می‌دهد؟

در پژوهش‌های مرکز تحقیقات ایمونولوژی و آسم و آلرژی، مشخص شد که آسم حدود ۱۱درصد در کودکان و ۹درصد در بزرگسالان ایرانی شیوع دارد، نتایج این مطالعات در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ در مجلات معتبر علمی دنیا به چاپ رسید. هزینه درمان استاندارد یک بیمار مبتلا به آسم در ایران نیز در پژوهش‌های دیگری که در سال‌های میانی دهه ۱۳۹۰ در این مرکز تحقیقاتی انجام شد، در حدود ۵۰۰ دلار در سال به قیمت‌های آن زمان بود و ملاحظه می‌کنید که هزینه بالا و کمرشکنی برای افراد بی‌بضاعت و کم‌بضاعت است.

اهمیت دسترسی به داروهای درمان آسم به حدی است که شعار روز جهانی آسم امسال این بود که «امکان دسترسی بیماران به اسپری‌های درمان آسم را فراهم کنید». در مورد آلرژی‌ هم در پژوهش‌های مختلف دیگری که در سال‌های گذشته در کشور انجام گرفته است، شیوع انواع آلرژی‌ها را در ایران حدود ۳۰ درصد برآورد کرده‌اند.

آیا وزارت بهداشت، وزارت صنایع، آموزش و پرورش، سازمان محیط زیست، وزارت نیرو و سایر دستگاه‌ها برای کنترل این عوامل و کاهش شیوع آسم و آلرژی وظایف و تکالیف مشخصی دارند؟ این وظایف آیا مدون و قانونمند است یا فقط توصیه‌ای است و چقدر تاکنون این دستگاه‌ها به وظایفشان در این زمینه عمل کرده‌اند؟

اگرچه مسئولیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در کنترل و کاهش شیوع و بار آسم و آلرژی و سایر بیماری‌های مزمن غیرواگیر مانند بیماری‌های قلب و عروق و سرطان‌ها و دیابت، مسئولیتی محوری است️، ولی کنترل و مدیریت این بیماری‌ها که باعث ۸۰ درصد مرگ و میر سالانه در کشور هستند نیازمند یک عزم ملّی است. یعنی همکاری بین بخشی با محوریت وزارت بهداشت ضروری است و دستگاه‌های مختلف مانند محیط زیست، صنایع، شهرداری‌ها و نیز نهادهای غیردولتی و جامعه مدنی باید در این زمینه همکاری و مشارکت کنند.

واقعیت این است که هنوز اهمیت این بیماری‌های بسیار شایع و هزینه‌های عظیمی که برای بیماران و خانواده‌ها، جامعه و کشور ایجاد می‌کنند توسط مسئولان مربوط درک نشده است. هنوز ساختارهای کارشناسی و اجرایی متناسب با این همه‌گیری‌های پُرهزینه شکل نگرفته و تخصیص اعتبارات لازم برای امور تشخیصی، پیشگیری و مراقبت از آنها اولویت جدی نیافته است.