خودروهای پرمصرف داخلی چگونه اقتصاد ایران را به آتش می‌کشند؟

به گزارش هفت صبح، هر بار که رانندگان ایرانی پشت فرمان خودروهای پرمصرف داخلی می‌نشینند، در واقع شعله‌ای دیگر بر آتش اقتصاد کشور می‌افروزند. موضوعی که شاید اغراق‌آمیز به نظر برسد، اما تحقیقات نشان می‌دهد فناوری فرسوده صنعت خودروسازی، ایران را گرفتار چرخه‌ای خطرناک از واردات بنزین، کسری بودجه و تورم کرده است.

بحران مصرف؛ عقب‌ماندگی تکنولوژیک صنعت خودرو

ناوگان خودرویی کشور تحت سلطه محصولاتی قرار دارد که بر پایه پلتفرم‌ها و موتورهای قدیمی ساخته می‌شوند. در حالی که استاندارد جهانی مصرف سوخت به زیر پنج لیتر در صد کیلومتر رسیده، خودروهای پرتیراژ داخلی اغلب بین هشت تا دوازده لیتر بنزین مصرف می‌کنند. موتورهایی چون TU5، XU7 و EF7 که سال‌هاست روی خط تولید باقی مانده‌اند، فاقد فناوری‌هایی همچون تزریق مستقیم سوخت، توربوشارژرهای کم‌مصرف و سیستم‌های هیبریدی‌اند.

افزون بر این، وجود بیش از ۲۴ میلیون خودروی فرسوده، مصرف سرسام‌آور بنزین را تشدید کرده و آلودگی هوا را به بحران بدل ساخته است. گزارش‌ها از مصرف بالای دنا پلاس و پژو ۲۰۷ در شرایط شهری، نمونه‌ای از همین ناکارآمدی است.

یارانه پنهان؛ فشار ۴۰۰ هزار میلیاردی بر اقتصاد

مشکل اصلی در تفاوت قیمت واقعی و یارانه‌ای بنزین نهفته است. دولت بنزین وارداتی را به قیمت جهانی خریداری می‌کند اما آن را با نرخ‌های یارانه‌ای به مصرف‌کننده می‌رساند. نتیجه، شکل‌گیری یارانه پنهانی به ارزش روزانه ۱۲۰۰ میلیارد و سالانه حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان است؛ رقمی معادل کل بودجه عمرانی کشور.

این یارانه نه‌تنها ناعادلانه بلکه ضدعدالت اجتماعی است، زیرا دهک‌های پردرآمد به‌دلیل مالکیت خودروهای بیشتر و پرمصرف‌تر، سهم اصلی آن را دریافت می‌کنند.

از پمپ بنزین تا سفره مردم؛ زنجیره تورم

این چرخه معیوب به شکلی مستقیم به تورم منجر می‌شود:

• خودروهای ناکارآمد → مصرف سوخت بالا

• مصرف بالا → واردات پرهزینه بنزین

• واردات → کسری بودجه و یارانه پنهان

• کسری بودجه → استقراض و چاپ پول

• چاپ پول → کاهش ارزش ریال و تورم پایدار

به این ترتیب، هر ایرانی سالانه حدود پنج میلیون تومان به‌طور پنهان بابت ناکارآمدی صنعت خودرو متضرر می‌شود.

هزینه فرصت؛ آینده‌ای که در باک خودروها می‌سوزد

رقم یارانه پنهان بنزین معادل بودجه‌ای است که می‌توانست سالانه صرف ساخت ۶۷ کیلومتر خط مترو یا احداث ۴۰۰ بیمارستان جدید شود. اما این منابع به جای توسعه زیرساخت‌ها، در باک خودروهای فرسوده تبخیر می‌شود.

راهکارها؛ سه گام حیاتی برای خروج از بحران

کارشناسان سه محور اساسی برای برون‌رفت پیشنهاد می‌دهند:

۱. نوسازی صنعت خودرو: اجبار خودروسازان به رعایت استانداردهای سختگیرانه مصرف، تولید موتورهای کم‌مصرف و اجرای واقعی طرح اسقاط خودروهای فرسوده.

۲. سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل پاک: توسعه حمل‌ونقل عمومی به‌ویژه مترو و BRT، احیای CNG و ایجاد زیرساخت برای خودروهای هیبریدی و برقی.

۳. اصلاح تدریجی یارانه‌ها: حذف هوشمندانه یارانه بنزین، پرداخت مستقیم بخشی از درآمد آزادشده به خانوارها و اختصاص بخش دیگر به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی.

جمع‌بندی

تورم مزمن ایران بیش از آنکه رازآلود باشد، نتیجه سیاست‌های ناکارآمد انرژی و صنعت خودرو است. تا زمانی که موتورهای پرمصرف روی خطوط تولید باقی بمانند و یارانه‌های هنگفت صرف تأمین سوخت آنها شود، سفره مردم همچنان کوچک‌تر خواهد شد. مهار تورم، بدون تحول در صنعت خودرو و سرمایه‌گذاری جدی در حمل‌ونقل عمومی، یک رؤیای دور از دسترس خواهد بود.