بنزین سوپر؛ مسکن گران برای بیماری مزمن
کیفیت پایین سوخت، چالش جدید خودروهای لوکس و مونتاژی
هفت صبح، علی دولتی| صدای وحشتناک موتور خودرو که این روزها به اسم «ناک زدن» می‌شناسیم، واژه‌ای است که پس از مونتاژ و واردات خودروهای مجهز به توربوشارژ و همزمان با کاهش کیفیت بنزین تولیدی و نایاب شدن بنزین سوپر در کشور بیش از همیشه می‌شنویم.
ناک زدن معمولا برای خودروهای اروپایی حساس به کیفیت بنزین مانند بی.ام.و و پورشه و همچنین چینی‌های دارای موتور توربوشارژ به ویژه خودروهایی که سیستم TGDI دارند اتفاق می‌افتد و صاحبان این خودروها دربه‌در به دنبال بنزین سوپر و یا اکتان استاندارد هستند. همین مشکل باعث شده که رغبت مردم به خرید خودروهای توربوشارژ کاهش پیدا کند اما از طرفی درحال حاضر بیشتر خودروهای مونتاژی و وارداتی اعم از اروپایی، ژاپنی و چینی و کره‌ای توربوشارژ هستند و این تضاد میان مصرف سوخت و خودروهای صفر توربو مصرف‌کننده را به دردسر انداخته است.
ناک چیست؟
ناک‌زدن موتور به حالتی گفته می‌شود که در آن مخلوط هوا و سوخت داخل سیلندر، به جای آن‌که صرفا با جرقه شمع و به‌طور منظم بسوزد، زودتر از موعد و به‌صورت ناخواسته منفجر می‌شود. این پدیده معمولا با صدای تق‌تق همراه است و می‌تواند باعث کاهش توان موتور و در صورت تداوم عامل آسیب به قطعاتی مانند پیستون و سوپاپ شود.
یکی از مهم‌ترین عوامل بروز ناک‌زدن، پایین بودن عدد اکتان سوخت است. هرچه کیفیت و عدد اکتان بنزین کمتر باشد، احتمال خودسوزی و احتراق زودهنگام افزایش می‌یابد. بنابراین استفاده از بنزین بی‌کیفیت، به‌طور مستقیم احتمال بروز ناک‌زدن در موتور را بیشتر می‌کند.
حرکت جهانی به سمت توربوشارژ
روند جهانی صنعت خودرو به سمت استفاده از موتورهای توربوشارژ رفته و دلایل اصلی آن را می‌توان در افزایش راندمان و توان موتور، کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندگی و رعایت استانداردهای زیست‌محیطی خلاصه کرد. به زبان ساده‌تر، دنیا به سمت خودروهای توربوشارژ رفته چون می‌خواهد موتورهای کوچک‌تر با قدرت بیشتر، مصرف کمتر و آلایندگی پایین‌تر داشته باشد.
برآوردها نشان می‌دهد که در سال 2024، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از خودروهای جدید جهان توربوشارژ شده باشند. در اروپا این میزان در حدود ۵۰ تا ۶۵ درصد است. در ایالات متحده (برای مدل سال ۲۰۲۳) حدود ۳۷درصد خودروها توربوشارژ بوده‌اند و احتمالا در سال ۲۰۲۴ کمی افزایش یافته است. در آسیا-اقیانوسیه نیز سهم خودروهای بنزینی توربو بیش از ۳۵ درصد بوده است.
بنزین سوپر وارداتی چاره کار موتورهای توربوشارژ
به دنبال افزایش تقاضا برای بنزین باکیفیت و از طرفی روند رو به رشد خودروهای توربو در کشور، به نظر می‌رسد که بحث واردات بنزین سوپر به ایران نهایی شده و وزیر نفت قیمت بین 52 تا 55 هزار تومان برای هر لیتر را پیش‌بینی کرده است؛ قیمتی که در ابتدا شاید زیاد به نظر برسد اما برای خودروهای توربوشارژ نوعی پیشگیری قبل از درمان محسوب می‌شود که از خرج سنگین تعمیر موتور خودرو آن هم در شرایطی که قطعات موتوری خودروها به سختی در بازار پیدا می‌شود، جلوگیری می‌کند.
مشتری بنزین سوپر وارداتی عموما صاحبان خودروهای مجهز به توربوشارژ و خودروهای اروپایی لوکس هستند که حتی در نمونه‌های مجهز به موتور تنفس طبیعی نیز نیازمند بنزین با اکتان بالاست. مالکان این خودروها پیش از زمزمه واردات بنزین سوپر نیز حاضر بودند مبلغی بیشتر پرداخت کرده و در پمپ بنزین‌هایی در همه محلات تهران مشتری این بنزین اکتان بالا بودند و به نظر می‌رسد که مشکلی هم با قیمت جدید بنزین سوپر نداشته باشند.
مشکلاتی که ناک زدن خودروهای توربو برای مالکان طی این سال‌ها به وجود آورده بود، باعث شد تا برخی شرکت‌های مونتاژکار داخلی به قیمت کاهش توان موتور، از حساسیت آن نسبت به بنزین بی‌کیفیت بکاهند و این خودروها اکنون حساسیت کمتری نسبت به بنزین دارند، لذا اگر به ازای هر 4 باک سوخت معمولی، یکبار با بنزین سوپر سوختگیری کنند، مشکلی به وجود نخواهد آمد اما برای خودروهای وارداتی که تغییری در سیستم پاشش سوخت آنها به وجود نیامده، به نظر می‌رسد که سوختگیری مداوم با بنزین سوپر ناگزیر است.
دیگر خودروهایی که استفاده از بنزین سوپر در آنها در هر بار سوختگیری ضروری است، خودروهایی هستند که سیستم احتراق آنها از نوع TGDI است، این خودروها علاوه بر توربو، سیستم پاشش مستقیم سوخت را دارند که حساسیت آنها به بنزین را چندین برابر می‌کند.
ماهانه 6 میلیون و 600 هزار تومان برای بنزین سوپر وارداتی
اکثر خودروهای مجهز به توربوشارژ در کشور ما از نوع موتور 5/1لیتری مجهز به توربورشارژ هستند که مصرف متوسط 6 لیتر در 100 کیلومتر دارند. اگر متوسط حجم باک آنها را 50 لیتر و متوسط مسافت طی شده در هر ماه را 2000 کیلومتر در نظر بگیریم(متوسط جهانی پیمایش خودرو 25 هزار کیلومتر است که در صورت تقسیم آن به 12 ماه به عدد حدود 2 کیلومتر می‌رسیم.)، یعنی مالک خودرو باید ماهانه 120 لیتر سوخت و به اندازه 2.5 باک مصرف کند که هزینه آن معادل 6 میلیون و 600 هزار تومان خواهد بود.
با توجه به موارد مذکور اگرچه که قیمت بنزین سوپر وارداتی بالا به نظر می‌رسد اما با توجه به حرکت جهانی به سمت موتورهای توربوشارژ و از طرفی هزینه سنگین تعمیر موتور به واسطه ناک زدن بر اثر سوخت بی‌کیفیت به نظر می‌رسد که راهی جز استفاده از این بنزین وجود ندارد. با در نظر گرفتن این موضوع که اکنون بیشتر خودروهای صفرکیلومتر در کشور ما از نوع توربوشارژ هستند این انتظار می‌رود که تولید بنزین با اکتان بالاتر در داخل کشور انجام شود تا با قیمتی منطقی‌تر به دست مردم برسد.
