رابطه عاشقانه بورس و خودرو! | مزایا و معایب عرضه خودرو در بورس کالا
مشاور اقتصادی دولت و همفکرانش می‌خواهند فروش ماشین را به بورس کالا برگردانند. چیزی که وزیر صمت مخالف آن است
هفت صبح| ماجرایی که روز گذشته بین اهالی خودرو و اقتصاددانان بازتاب زیادی داشت؛ نشست شبانه رئیس‌جمهور با اهالی اقتصاد بود! خبر را هم حسین عبده تبریزی، اقتصاددان در کانال شخصی خودش منتشر کرد. طبق نوشته و داده‌هایی که در یادداشتش گذاشته بود، او از رئیس‌جمهور درخواست بازگشت عرضه خودرو به بورس کالا را داده بود. متن کامل یادداشت او را در گزارش خواهیم آورد اما این ماجرا انگار شبیه دور زدن وزیر صمت باشد.
در 19 آبان، گزارشی با این تیتر (خودرو در گرداب سه‌گانه دولتی | مخالفت طوفانی وزیر صمت) در هفت‌صبح منتشر کردیم. از موافقان و مخالفان عرضه خودرو در بورس کالا نوشتیم که وزیر صمت و شورای رقابت در لیست مخالفان و وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس در لیست موافقان قرار داشتند. حالا این جلسه شبانه با اقتصاددانان که هنوز به درستی مشخص نیست وزیر صمت هم در آنجا بوده است یا خیر؟ به نحوی انگار مخالفت محمد اتابک را وتو نادیده گرفته شده است.
در جلسه شبانه اقتصاددانان چه گذشت؟
حسین عبده تبریزی نامی ناشناخته در حوزه اقتصاد نیست. نامش در لیست مشاوران اقتصادی و حامیان مسعود پزشکیان قرار دارد و قرابت و نزدیکی او را به رئیس‌جمهور نشان می‌دهد. کسی که از موسسان سازمان بورس و اوراق بهادار ایران هم محسوب می‌شود و در دهه هشتاد، دبیرکل این سازمان نیز بوده است. پس پُربیراه نیست که از رئیس‌جمهور درخواست عرضه خودرو در بورس کالا را داشته باشد.
اما او در کانالش درباره این جلسه چنین نوشته است:« امشب تنی چند از اقتصاددانان به دفتر ریاست‌جمهوری دعوت شدند و در حضور وزرا و مشاوران اقتصادی رئیس‌جمهور، نقطه‌نظرهای خود را بیان کردند. طبعا نگرانی در مورد اینکه در این شرایط آیا امکان اصلاحات وجود دارد یا نه، مطرح شد. در مطبوعات شاید گزیده‌ای از بحث‌ها بیاید. بنده کل وقت خود را به شرح وضعیت خودرو در بازار سرمایه اختصاص دادم. قبل از جلسه با ۳۶ نفر از کارشناسان رشته صحبت کردم.
32 نفر قاطعانه معتقد بودند که در شرایط فعلی حتما بهتر است خودرو در بورس کالایی معامله شود. چهار نفر ضمن توافق با اینکه در این شرایط بهتر است خودرو در بورس کالایی معامله شود، معتقد بودند که این امر نباید به موضوعی بلندمدت تبدیل شود و باید نهایتا هم واردات آزاد شود و هم خودروسازان خود فروشنده کالای خود باشند؛ شروطی که بعید است مخالف چندانی در بازار سرمایه داشته باشد.
بر این اساس، بنده در جلسه خواستار آن شدم که یا طبق برنامه هفتم، خودرو از موضوع قیمت‌گذاری آزاد شده و شرکت‌ها خود به فروش اقدام کنند یا در بورس کالایی به فروش رسند و اضافه قیمت آنها نسبت به قیمت‌های مصوب صرف بازپرداخت بدهی آنها به بانک‌ها شود.همچنین درخواست کردم کل موضوعات مربوط به خودرو از قبیل واردات خودرو، بدهی خودرویی‌ها، واگذاری مدیریت آنها به بخش خصوصی، تودلی‌های دو خودروساز بزرگ، ... در طرحی جامع با سرعت بررسی و تصمیمات اجرایی شود. امیدوارم با عرضه خودرو در بورس کالا یا خروج خودرو از قیمت‌گذاری، حرکت کوچکی در جهت اصلاحات در بازار سهام ایجاد شود.»
مزایا و معایب عرضه خودرو در بورس کالا
حالا باید این جلسه رمزگشایی شود. طبق نوشته عبده تبریزی، در این جلسه بیشتر درباره بدهی خودروسازان و واگذاری مدیریت به بخش خصوصی و... بحث شده است. یعنی عرضه خودرو در بورس کالا بیشتر به نفع خودروساز است که در تله بدهی‌های فراوانش مانده است. عرضه خودرو در بورس کالا به سال ۹۶ بازمی‌گردد که برای اولین بار مطرح شد اما پس از مدتی از یاد رفت. در این میان بارها موضوع عرضه آن مورد بحث قرار گرفت تا سرانجام ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ خودرو وارد بورس کالا شد که این طرح نیز بسته شد و خودرو دوباره به سامانه فروش رفت. سامانه فروش هم که نتیجه موفقی نداشته و واقعا تحویل خودروها و قرعه‌کشی‌ها زمانبر است. اما مخالفان عرضه خودرو در بورس کالا چه مواردی را عنوان می‌کنند.
مخالفان عرضه در بورس
1. عدم تأثیر بر کاهش قیمت: عرضه در بورس به‌خودی‌خود تأثیری در کاهش قیمت خودرو ندارد و حتی ممکن است باعث افزایش قیمت شود.
2. محدودیت دسترسی عموم: برخی معتقدند عرضه در بورس، دسترسی عموم مردم به خودرو را محدود می‌کند و تنها سرمایه‌گذاران بزرگ‌تر سود خواهند برد.
3.پیچیدگی فرآیند خرید: روند خرید خودرو از بورس کالا پیچیده‌تر از خرید سنتی است و ممکن است برای افراد عادی دشوار باشد.
4. افزایش سفته‌بازی: یکی از نگرانی‌های مخالفان عرضه خودرو در بورس کالا این است که این روش ممکن است به افزایش دلالی و سفته‌بازی دامن بزند. چون در بورس، خودروها ممکن است به قیمت‌های بالاتر از نرخ مصوب فروخته شوند و این اختلاف قیمت، انگیزه‌ای برای دلالان ایجاد می‌کند تا خودرو را با هدف فروش مجدد و کسب سود خریداری کنند.
در نتیجه، به جای آنکه خودرو به دست مصرف‌کننده نهایی برسد، وارد بازار واسطه‌گری می‌شود و باعث بی‌ثباتی و افزایش بیشتر قیمت‌ها در بازار آزاد می‌شود. البته که عرضه خودرو در بورس مزایایی هم دارد که اگر نظارت دقیقی وجود داشته باشد، امکانپذیر است اگر‌نه که دفعه قبل این پروژه هم تعطیل نمی‌شد! قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. دلال‌ها حذف شده و مصرف‌کنندگان مستقیماً از بورس خرید می‌کنند. خریداران می‌توانند خودروهای ارزان‌تری پیدا کنند. در نهایت اگر واقعا فروش خودرو را به خودروسازان بسپارند اما نظارت وجود داشته باشد از دور باطل سامانه و بورس و سایر موارد خلاص خواهیم شد.
