خلیج‌فارس، واشنگتن و امید به سکوت توپ‌ها
واکنش رسانه‌های جهانی به آتش‌بس میان ایران و اسرائیل
هفت صبح| ادعای دونالد ترامپ درباره «آتش‌بس کامل» میان ایران و اسرائیل، در صدر خبرهای جهان قرار گرفت اما بررسی رسانه‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که این آتش‌بس، بیش از آنکه مبتنی بر توافقی واقعی باشد، بر پایه گمانه‌زنی‌های سیاسی، سکوت رسمی دو طرف و روایت‌سازی جناحی استوار است.
از فایننشال تایمز تا واشنگتن‌پست، از رویترز تا خبرگزاری فرانسه، همگی بر ابهام، عدم تأیید رسمی و شکنندگی شرایط میدانی تأکید دارند. در عین حال، تلاش‌های پشت‌پرده کشورهای عربی و تغییرات در بازارهای جهانی، تصویری از وقفه‌ای تاکتیکی و ناپایدار را ترسیم می‌کند که با صلحی رسمی و ماندگار فاصله دارد.
فایننشال تایمز در گزارش اولیه خود با تیتر «دونالد ترامپ اعلام کرد ایران و اسرائیل به آتش‌بس کامل رسیده‌اند»، از ادعای رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده پرده برداشت؛ ادعایی که نخستین بار از طریق شبکه اجتماعی دونالد ترامپ مطرح شد. با این حال، فایننشال تایمز تأکید می‌کند که هیچ‌کدام از مقامات رسمی در تهران یا تل‌آویو این خبر را تأیید نکرده‌اند و جزئیات آن همچنان مبهم باقی مانده است.
این رسانه همچنین به واکنش بازارهای جهانی اشاره کرده، می‌نویسد بهای نفت کاهش یافت و شاخص‌های بورس در پی این خبر رشد نشان دادند. بر اساس گزارش‌های رویترز و فایننشال تایمز، بازارهای مالی به‌طور مثبت واکنش نشان داده‌اند. قیمت نفت خام حدود ۳ تا ۴ درصد کاهش یافته، بازار بورس ایالات متحده صعودی شده و ارزش دلار نیز اندکی افت کرده است؛ نشانه‌ای از آسودگی موقت بازارها در برابر تنش‌های منطقه‌ای.
فایننشال تایمز می‌نویسد که اعلام ترامپ با واکنش‌هایی متضاد در آمریکا روبه‌رو شد: برخی از نزدیکان سیاسی او از این خبر استقبال کردند، اما تحلیلگران باسابقه نسبت به واقعیت و دوام چنین توافقی ابراز تردید کردند. فایننشال تایمز بر این نکته تأکید دارد که کاهش تنش نه در نتیجه یک آتش‌بس ناگهانی، بلکه حاصل دیپلماسی فعال کشورهای حاشیه خلیج فارس و نقش‌آفرینی ایالات متحده بوده است. این رسانه همچنین گزارش می‌دهد که رهبران اروپایی خواهان بازگشت ایران به میز مذاکرات هسته‌ای، تنها در صورت توقف کامل درگیری‌ها هستند.
واشنگتن‌پست در پوشش لحظه‌به‌لحظه خود به ادعای ترامپ اشاره اما در عین حال بر سکوت اسرائیل و ابهام‌گویی مقامات ایرانی تأکید کرد. این روزنامه نوشت وزیر خارجه ایران اعلام کرده تنها در صورت توقف حملات اسرائیل، ایران نیز عملیات خود را متوقف خواهد کرد. کارشناسان هشدار داده‌اند که شرایط میدانی ممکن است آتش‌بس را تضعیف کند، چراکه تبادل موشکی ادامه داشته و شاخص‌های اعتماد روندی کاهشی داشته‌اند.
واشنگتن‌پست همچنین گزارش می‌دهد که کشورهای حوزه خلیج فارس به‌ویژه عمان و قطر نقش میانجی‌گرانه‌ای ایفا کرده‌اند و در پی کاهش تنش‌ها برآمده‌اند؛ آن هم در شرایطی که آمار رسمی از بیش از ۲۰۰ کشته در ایران و ده‌ها نفر در اسرائیل خبر می‌دهد.
واشنگتن‌پست گزارش می‌دهد که بسیاری از تحلیلگران سیاست خارجی و جناح لیبرال نسبت به «روایت ترامپی» هشدار داده‌اند؛ روایتی که به‌گفته آنها، واقعیت درگیری‌های موشکی جاری را نادیده می‌گیرد و موجب تضعیف انسجام راهبردی ایالات متحده در منطقه می‌شود.
فاکس‌نیوز نیز با پوشش اظهارات جی.دی. ونس، معاون رئیس‌جمهور، نوشت که او آتش‌بس را تأیید کرده و موضع ترامپ را مؤثر دانسته، هرچند منتقدان از عدم تأثیر واقعی آن بر زیرساخت‌های هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده‌اند.رویترز نیز گزارش داد که با وجود اعلام ترامپ، پس از آن موشک‌هایی تبادل شد که برخی از آنها تلفات بر جای گذاشتند؛ موضوعی که به گفته این خبرگزاری، تردیدهایی جدی در مورد واقعیت توقف درگیری‌ها ایجاد کرده و نشان می‌دهد فاصله میان ادعاهای سیاسی و واقعیت نظامی، بسیار زیاد است.
خبرگزاری فرانسه گزارش می‌دهد که رسانه‌های دولتی ایران آتش‌بس را «ساختگی» توصیف کرده‌اند. البته مقامات رسمی تهران به‌نحوی محتاطانه از امکان توقف درگیری‌ها در صورت همکاری طرف مقابل سخن گفته‌اند. تحلیلگران شلیک موشک‌های پیش از اعلام آتش‌بس را اقدامی از سوی ایران برای افزایش اهرم فشار در میز مذاکره می‌دانند.
جمع‌بندی و چشم‌انداز
بازارهای مالی، نشانه‌هایی از آرامش موقت از خود نشان دادند که گویای حساسیت شدید اقتصاد جهانی به تنش‌های منطقه‌ای است. میانجی‌گری‌های کشورهای خلیج فارس و تلاش اروپا برای احیای دیپلماسی، نشانه‌هایی از تلاش برای معماری سیاسی تازه هستند. تحلیلگران، آتش‌بس را نه یک صلح پایدار بلکه وقفه‌ای تاکتیکی و شکننده می‌دانند.
هرچند برخی تیترها از پایان «جنگ ۱۲ روزه» می‌گویند اما واقعیت میدانی همچنان ناپایدار و پرتنش است. بدون تأییدهای رسمی و در سایه ادامه درگیری‌ها، آتش‌بس اعلام‌شده بیش از آنکه یک توافق واقعی باشد، به «نمایشی دیپلماتیک» شباهت دارد؛ نمایشی با تکیه بر اهرم رسانه‌ای ایالات متحده و تلاش‌های پشت‌پرده کشورهای عربی، نه یک توافق رسمی میان دو طرف منازعه. کارشناسان هشدار می‌دهند: اگر مسیر گفت‌وگوی دیپلماتیک، به‌ویژه درباره برنامه هسته‌ای ایران، دوباره آغاز نشود، هرگونه آتش‌بس صرفا یک توقف موقت خواهد بود، نه گامی به‌سوی صلح پایدار.
