آغوش اژدها و خنجری در پشت | گزارش محرمانه سازمان امنیت فدرال روسیه؛ چین دشمن است!
سندی محرمانه از سرویس امنیتی روسیه، چین را «دشمن» خوانده و از تهدید فزاینده جاسوسی پکن پرده برداشته است
هفت صبح| در حالی‌که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، بارها از «شراکت راهبردی بدون مرز» با چین سخن گفته و مناسبات نظامی و اقتصادی دو کشور را «عصر طلایی» توصیف کرده، گزارشی محرمانه از دل سازمان امنیت فدرال روسیه (اف‌اس‌بی) حکایتی متفاوت دارد. بر اساس سندی هشت‌صفحه‌ای که روزنامه نیویورک‌تایمز به آن دست یافته، یک واحد ناشناخته از اف‌اس‌بی، چین را «دشمن» خوانده و نسبت به گسترش نفوذ اطلاعاتی و اهداف پنهان پکن در خاک روسیه هشدار داده است.
در این سند که به احتمال زیاد در اواخر سال ۲۰۲۳ یا اوایل ۲۰۲۴ تدوین شده، چین متهم شده که با استفاده از شرکت‌های معدنی، مؤسسات دانشگاهی و برنامه‌های علمی، در حال جمع‌آوری اطلاعات در مناطق حساسی چون قطب شمال است؛ مناطقی که برای آینده راهبردی روسیه اهمیت حیاتی دارند.
جاسوسی در میدان جنگ
اف‌اس‌بی مدعی است که مأموران اطلاعاتی چین به‌طور فعال عملیات نظامی روسیه در اوکراین را رصد می‌کنند؛ هدف اصلی این رصدها، تحلیل تسلیحات غربی و شیوه‌های نوین جنگ است تا از آن در درگیری‌های احتمالی آینده، به‌ویژه در تایوان یا دریای جنوبی چین، بهره‌برداری شود. چین همچنین متهم است که در پوشش همکاری علمی، تلاش دارد دانشمندان و افسران روس را که از وضعیت کشور ناراضی‌اند جذب کند و به فناوری‌های نظامی حساس، مانند سامانه‌های پهپادی، دست یابد.
نقشه‌های پنهان برای شرق دور
هشدارهای اف‌اس‌بی به حوزه نظامی محدود نمی‌شود. این سند نسبت به پروژه‌هایی که «ادعای تاریخی چین» را در سرزمین‌های شرق دور روسیه تقویت می‌کند، ابراز نگرانی کرده است. تحقیقات باستان‌شناسی درباره اقوام چینیِ ساکن این نواحی در گذشته و انتشار نقشه‌هایی با نام‌های قدیمی چینی، از نظر امنیتی نگران‌کننده تلقی شده و به‌زعم اف‌اس‌بی، می‌تواند مقدمه‌ای برای مطالبات ارضی آینده باشد.
«آنتانت-۴»؛ ضدجاسوسی در لباس رفاقت
سه روز پیش از آغاز حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، اف‌اس‌بی برنامه‌ای ضدجاسوسی با نام «آنتانت-۴» را کلید زد. انتخاب نامی برگرفته از اتحادهای تاریخیِ متضاد با شعار دوستی کنونی با چین که از نگاه تحلیلگران کنایه‌آمیز است. هدف از این برنامه، جلوگیری از انتقال اطلاعات راهبردی به پکن و افزایش نظارت بر روس‌هایی بود که در تعامل نزدیک با نهادهای چینی قرار دارند. در چارچوب این برنامه، مأموران اف‌اس‌بی مأمور شدند با اتباع روسِ درگیر در پروژه‌های مشترک با چین دیدار کنند، آنان را از خطر جذب شدن آگاه سازند و حتی پیام‌رسان‌های مورد استفاده ایشان، مانند وی‌چت را زیر نظر بگیرند.
دانشجو، ازدواج و بازجویی
اف‌اس‌بی در این سند از شیوه‌های هدفمند چین برای نفوذ در ساختارهای دولتی روسیه پرده برداشته است. از جمله به استفاده از ازدواج برای شناسایی و جذب منابع اطلاعاتی اشاره شده و همچنین ادعا شده که چین کنترل بیش از ۲۰هزار دانشجوی روس در خاک خود را از طریق آزمون‌هایی مانند دروغ‌سنجی و روانشناسی آنلاین و بازجویی‌های مخفی و سازمان‌یافته به‌دست دارد.
سکوت دیپلماتیک، نزاع در سایه
اگرچه روابط پکن و مسکو در ظاهر بر پایه اعتماد و اتحاد استوار است اما این سند لایه‌ای از تنش و بدگمانی را در دل این اتحاد آشکار می‌کند. تحلیلگران معتقدند آنچه از این افشاگری برمی‌آید، نه فقط اختلاف نظر میان کرملین و اف‌اس‌بی، بلکه واقعیت پیچیده‌تری از وابستگی اقتصادی روسیه به چین در عصر تحریم‌های غرب است. چین امروز بزرگ‌ترین خریدار نفت روسیه و منبع اصلی تجهیزات الکترونیکی و قطعات حساس برای صنایع دفاعی این کشور است. از این‌رو، سند به مأموران امنیتی هشدار می‌دهد که هرگونه اقدام حساس علیه چین باید با تأیید مقامات عالی‌رتبه انجام شود تا اتحاد ظاهری دو کشور آسیب نبیند.
دوگانگی دوست و دشمن
سند افشا شده نه‌فقط پرده از نبردی پنهان میان دو قدرت جهانی برمی‌دارد، بلکه به نوعی چهره تناقض‌آلود نظم نوین پساجنگی را نیز به نمایش می‌گذارد؛ نظمی که در آن اتحادها بیشتر بر مبنای اضطرار شکل می‌گیرند تا اعتماد. در جهانی که بلوک‌بندی‌ها شکننده‌اند و قدرت نرم هم‌سنگ قدرت سخت شده، «دوستی راهبردی» دیگر تضمینی برای مصونیت از سوءظن متقابل نیست. گویی سیاست‌ورزی در جهان امروز، نه برپایه اعتماد که بر لبه تیغ سوءظن و البته اجبار می‌گذرد.
