اسلحه‌خانه‌ای به وسعت ناتو | ترامپ، تهدیدگر یا ناجی؟
ناتو با تصویب بزرگ‌ترین برنامه تسلیحاتی خود از زمان جنگ سرد، خواستار اختصاص ۵ درصد تولید ناخالص داخلی اعضا به امور دفاعی شد
هفت صبح| پیمان دفاعی آتلانتیک شمالی یا همان ناتو، در واکنش به تهدیدات فزاینده روسیه و کاهش تعهدات امنیتی آمریکا، گام‌هایی بی‌سابقه برای بازسازی و تقویت توان بازدارندگی خود برداشته است. به گزارش دویچه‌وله، روز پنجشنبه، وزرای دفاع ۳۲ کشور عضو ناتو در بروکسل، تصویب برنامه‌ای تسلیحاتی را در دستور کار قرار دادند که از نظر وسعت و بلندپروازی، بزرگ‌ترین طرح نظامی این پیمان از زمان جنگ سرد تاکنون به‌شمار می‌رود.
تمرکز اصلی این بسته بر افزایش ظرفیت سامانه‌های موشکی دوربرد، پدافند هوایی و گسترش نیروهای زمینی متحرک است؛ مجموعه‌ای که قرار است قابلیت واکنش سریع به تهدیدات روسیه را تضمین کند. مارک روته، دبیرکل تازه‌نفس ناتو، این برنامه را «تاریخی» خوانده و گفته است اعضا به‌زودی برای تخصیص بودجه‌ای تا سقف ۵ درصد تولید ناخالص داخلی آماده خواهند شد؛ هدفی که با فشار مستقیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بر میز مذاکره آمده است.
از ۲ تا ۵ درصد؛ فشار ترامپ، ابهام اروپا
از زمان آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، اعضای ناتو متعهد شده بودند دست‌کم ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور دفاعی کنند. این عدد امروز در حال جهش به ۵ درصد است: ۳.۵ درصد بودجه مستقیم نظامی و ۱.۵ درصد هزینه‌های غیرمستقیم دفاعی نظیر زیرساخت‌های لجستیکی. در حال حاضر، تنها ۲۲ کشور از ۳۲ عضو ناتو به آستانه ۲ درصد رسیده‌اند و افزایش ناگهانی سقف بودجه، با مخالفت برخی دولت‌ها و انتقادهای شدید اپوزیسیون‌ها در اروپا مواجه شده است.
ترامپ، تهدیدگر یا ناجی؟
دونالد ترامپ که خود را ناجی ناتو می‌داند، در نشست اخیر وزرای دفاع بار دیگر هشدار داد که اگر اروپا هزینه نکند، آمریکا نیز ممکن است تعهدات دفاعی‌اش را کاهش دهد. او در گذشته گفته بود اگر کشوری سهمش را نپردازد، ممکن است به روسیه اجازه دهد «هر غلطی دلش می‌خواهد» بکند. این سخنان، گرچه برای برخی در اروپا نگران‌کننده و خطرناک است اما به نظر می‌رسد نفوذ او در حال گسترش است؛
به‌ویژه با توجه به اینکه آمریکا همچنان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده بودجه ناتوست، هرچند سهمش از تولید ناخالص داخلی در زمینه نظامی از ۳.۶۸ درصد در ۲۰۱۴ به ۳.۱۹ درصد در ۲۰۲۴ کاهش یافته است. وزیر دفاع ایالات متحده، پیت هگست، اعلام کرده که آمریکا ممکن است چیدمان نیروهای خود در اروپا را مورد بازبینی قرار دهد؛ مسئله‌ای که نگرانی‌ها در بروکسل را دوچندان کرده، به‌ویژه اگر قرار باشد از شمار ۸۴ هزار نیروی مستقر آمریکایی در اروپا کاسته شود. به‌گفته او، «آمریکا نمی‌تواند همه جا باشد» و این تصمیمات باید «در هماهنگی با متحدان» گرفته شود.
قلمروهای نو، مأموریت‌های نو
برنامه تازه ناتو نه فقط شامل بودجه و سرباز، بلکه شامل اهداف خرید تسلیحات و تجهیزات پیشرفته هم هست. طبق طرح تازه که محرمانه طبقه‌بندی شده، ناتو می‌خواهد تا تابستان آینده ظرفیت آماده‌باش ۳۰۰ هزار سرباز برای اعزام به شرق اروپا ظرف ۳۰ روز را فراهم کند؛ هدفی بلندپروازانه که به‌نظر کارشناسان با امکانات حاضر، دست‌نیافتنی است.
تأمین انبارهای تسلیحاتی، خرید موشک‌های دوربرد، سامانه‌های پدافندی، پهپادها، هواپیماهای سوخت‌رسان و ناوگان حمل‌ونقل سنگین نیز بخشی از این اهداف است. همه این برنامه‌ها بر پایه نقشه‌ای است که ناتو در سال ۲۰۲۳، در پی تحولات جنگ اوکراین، به عنوان «بزرگ‌ترین بازنگری راهبردی پس از جنگ سرد» تصویب کرده بود.
جمع‌بندی: ناتوی پرخرج و آینده‌ای ناپایدار
ناتوی تازه، گرچه مسلح‌تر و آماده‌تر از همیشه به‌نظر می‌رسد اما بر دوش اقتصادهایی سنگینی می‌کند که خود درگیر تورم، رکود و نارضایتی اجتماعی‌اند. فشار برای افزایش بودجه‌های نظامی، آن هم در ابعادی بی‌سابقه از زمان جنگ سرد، شکاف‌های عمیق‌تری میان اولویت‌های داخلی و الزامات امنیتی ایجاد کرده است.
از سوی دیگر، اگرچه دولت آمریکا با لحن قاطع‌تری خواستار ایفای نقش بیشتر از سوی هم‌پیمانان اروپایی‌ست اما تردیدها درباره میزان تعهد واقعی واشینگتن به دفاع جمعی رو به افزایش است؛ به‌ویژه وقتی شخص رئیس‌جمهور از احتمال کنار کشیدن آمریکا سخن می‌گوید. در جهانی که نظم امنیتی‌اش بیش از هر زمان دیگر شکننده شده، افزایش تسلیحات نمی‌تواند به‌تنهایی ضامن بازدارندگی مؤثر باشد. امنیت پایدار، نه فقط بر زرادخانه‌ها، که بر اعتماد سیاسی، وحدت راهبردی و همبستگی میان ملت‌ها استوار است؛ مؤلفه‌هایی که امروز بیش از همیشه در معرض فرسایش‌اند.
