«راه سوم» مکرون برای تعادل قدرت
در رقابت شدید آمریکا و چین در هند-اقیانوس آرام، فرانسه با «راه سوم» به دنبال نقش میانجی و تعادل است
هفت صبح| سفر اخیر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه به ویتنام، اندونزی و سنگاپور در اواخر می ۲۰۲۵، بخشی از استراتژی گسترده فرانسه برای تقویت حضور خود در منطقه هند-اقیانوس آرام و ارائه یک گزینه جایگزین به کشورهای منطقه در برابر رقابت فزاینده بین آمریکا و چین است. مکرون در دیدار با مقامات ویتنامی، از جمله رئیس‌جمهور ویتنام، فرانسه را به عنوان «قدرتی صلح‌طلب و متعادل» معرفی کرد که به دنبال گفت‌وگو، همکاری‌های چندجانبه و تقویت ثبات منطقه‌ای است، نه تقابل یا انزوای سیاسی.
این موضع‌گیری در راستای دکترین «راه سوم» فرانسه قرار دارد که به دنبال ایجاد تعادل بین دو قطب قدرت جهانی، یعنی ایالات متحده و چین است. در جریان سفر به ویتنام، فرانسه و این کشور ۱۴ توافقنامه همکاری در زمینه‌های دفاعی، هوانوردی، انرژی‌های پاک، بهداشت و فناوری امضا کردند. یکی از مهم‌ترین توافق‌ها، قرارداد خرید ۲۰ فروند هواپیمای ایرباس ای۳۳۰ توسط شرکت هواپیمایی ویت‌جت بود که نشان‌دهنده تعهد فرانسه به گسترش روابط اقتصادی با کشورهای جنوب شرق آسیا است. علاوه بر این، مذاکراتی برای همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای غیرنظامی و فناوری‌های فضایی نیز انجام شد که نشان‌دهنده تنوع‌بخشی به روابط دوجانبه است.
فرانسه همچنین در تلاش است تا با تقویت روابط با اعضای اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (ASEAN)، مانند اندونزی و سنگاپور، نقش خود را به عنوان شریکی قابل اعتماد در منطقه تثبیت کند. تاکید مکرون در اندونزی بر تقویت همکاری‌های دفاعی، از جمله فروش زیردریایی‌های کلاس اسکورپنه و توسعه زیرساخت‌های بندری و در سنگاپور، تمرکز بر فناوری‌های پیشرفته و همکاری در حوزه هوش مصنوعی و امنیت سایبری می‌باشد که نشان‌دهنده رویکرد فرانسه به ترکیب توانمندی‌های اقتصادی و فناوری در دیپلماسی منطقه‌ای است.
حضور نظامی و اقتصادی فرانسه در منطقه
فرانسه با داشتن سرزمین‌های فرادریایی در اقیانوس‌های هند و آرام، از جمله کالدونیای جدید، پلی‌نزی فرانسه، رئونیون و جزایر مایوت، دارای یکی از بزرگ‌ترین مناطق اقتصادی انحصاری (EEZ) در جهان است که مساحتی بالغ بر ۱۱ میلیون کیلومتر مربع را در‌بر‌می‌گیرد و ۹۳ درصد آن در منطقه هند-اقیانوس آرام واقع شده است. این حضور جغرافیایی به فرانسه امکان می‌دهد تا نقش کلیدی در امنیت دریایی، مبارزه با دزدی دریایی، حفاظت از محیط زیست و مدیریت منابع طبیعی ایفا کند.
برای مثال، فرانسه از طریق همکاری با هند و استرالیا در ابتکاراتی مانند «ابتکار اقیانوس هند» (Indian Ocean Rim Association) به حفاظت از منابع دریایی و مسیرهای تجاری کمک می‌کند. از نظر نظامی، فرانسه حدود ۷ هزار نیروی نظامی دائمی در منطقه مستقر کرده و ناوگان دریایی خود را با حضور ناو هواپیمابر شارل دوگل تقویت کرده است.
این ناو به‌طور منظم در ماموریت‌های چندملیتی، از جمله رزمایش‌های مشترک با کشورهای هند، ژاپن، استرالیا و حتی آمریکا، شرکت می‌کند. علاوه بر این، فرانسه پایگاه‌های نظامی خود در جیبوتی و رئونیون را برای پشتیبانی از عملیات‌های منطقه‌ای تقویت کرده و در حال توسعه همکاری‌های دفاعی با ویتنام و فیلیپین است.
از منظر اقتصادی، فرانسه از طریق شرکت‌های بزرگی مانند ایرباس، تالس و داسو، به دنبال گسترش نفوذ خود در بازارهای منطقه‌ای است. به عنوان مثال، فروش هواپیماهای جنگی رافال به هند و اندونزی و همکاری در پروژه‌های زیرساختی در سنگاپور، نشان‌دهنده تلاش فرانسه برای رقابت با چین و آمریکا در حوزه‌های اقتصادی و فناوری است. این رویکرد اقتصادی با استراتژی «دیپلماسی اقتصادی» مکررون هم‌راستاست که هدف آن تقویت روابط تجاری با کشورهای در حال توسعه است.
فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی فرانسه
فرانسه از روابط تاریخی و فرهنگی خود با کشورهای منطقه، به‌ویژه ویتنام، به عنوان اهرمی برای گسترش نفوذ خود استفاده می‌کند. روابط فرانسه و ویتنام ریشه در تاریخ استعماری دارد اما در دهه‌های اخیر به همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی تبدیل شده است. این روابط تاریخی به فرانسه امکان می‌دهد تا به عنوان شریکی قابل اعتماد در منطقه مطرح شود.
با این حال، رقابت شدید بین آمریکا و چین که به افزایش هزینه‌های دفاعی کشورهای جنوب شرق آسیا منجر شده، چالش‌هایی را برای فرانسه ایجاد می‌کند. برای مثال، ویتنام، اندونزی و فیلیپین در حال تقویت توان نظامی خود با خرید تسلیحات از آمریکا، روسیه و حتی چین هستند که می‌تواند فضای مانور فرانسه را محدود کند. یکی دیگر از چالش‌ها، محدودیت‌های منابع اقتصادی و نظامی فرانسه در مقایسه با دو ابرقدرت جهانی است.
در حالی که آمریکا و چین بودجه‌های کلان نظامی و اقتصادی را به منطقه اختصاص داده‌اند، فرانسه باید با منابع محدودتر خود رقابت کند. به عنوان مثال، آمریکا در سال‌های اخیر بیش از ۴.۵ میلیارد دلار کمک مالی به کشورهای این منطقه ارائه کرده، در حالی که چین از طریق ابتکار «کمربند و جاده» سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در زیرساخت‌های منطقه انجام داده است. فرانسه برای جبران این محدودیت، برچندجانبه‌گرایی و همکاری‌های منطقه‌ای تمرکز کرده و از نهادهایی مانند اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا و سازمان همکاری اقیانوس هند (IOC) برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کند.
