هجوم به آینده | عربستان: سرمایه، جاه‌طلبی و ساخت ابرزیرساخت
نگاهی به قدم‌های جاه‌طلبانه ریاض و ابوظبی برای تبدیل به بازیگران اصلی عرصه هوش مصنوعی
هفت صبح | در حالی‌که رقابت جهانی برای تصاحب جایگاه برتر در عرصه هوش مصنوعی روزبه‌روز شدت می‌گیرد، کشورهای نفت‌خیز حاشیه خلیج فارس، به‌ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی، با صرف میلیاردها دلار تلاش دارند به بازیگرانی تعیین‌کننده در این حوزه بدل شوند. دو کشور که تا همین چند سال پیش بیشتر با نفت و ساخت‌وساز شناخته می‌شدند، اکنون با تشکیل یا حمایت مالی از استارتاپ‌های پیشرفته جهانی، امضای قراردادهای کلان و ساخت مراکز داده عظیم، در پی تبدیل شدن به هاب‌های منطقه‌ای و جهانی هوش مصنوعی هستند؛ طرحی که هم مزایای ژئوپلیتیک دارد و هم قدرت‌نمایی فناورانه.
امارات: فاصله از چین، پیش به سوی چیپ
امارات متحده عربی در توافقی بی‌سابقه با دولت ایالات متحده مجوز ساخت بزرگ‌ترین مرکز هوش مصنوعی خارج از آمریکا را دریافت کرده است؛ پروژه‌ای عظیم که قرار است در منطقه‌ای به وسعت ۲۶ کیلومتر مربع در ابوظبی احداث شود و ظرفیت ۵ گیگاوات برق برای مراکز داده داشته باشد. در قالب این توافق، شرکت دولتی «جی۴۲» (G42) مأمور اجرای پروژه شده و مدیریت مراکز داده در اختیار شرکت‌های آمریکایی قرار خواهد گرفت؛ رویکردی که واشنگتن با هدف جلوگیری از دسترسی احتمالی چین به فناوری‌های پیشرفته اتخاذ کرده است.
براساس اطلاعات منتشرشده، امارات از سال ۲۰۲۵ اجازه خواهد داشت سالانه تا ۵۰۰ هزار واحد از پیشرفته‌ترین تراشه‌های شرکت «انویدیا» (Nvidia) را وارد کند. همزمان با اعلام این توافق، «جنسن هوانگ» مدیرعامل انویدیا، در دیداری تلویزیونی در کنار «محمد بن زاید آل نهیان» رئیس‌جمهور امارات و «دونالد ترامپ» دیده شد.
در کنار این پروژه، امارات از طریق نهادهای سرمایه‌گذاری دولتی مانند «جی۴۲» (G42) و «ام‌جی‌ایکس» (MGX)، میلیاردها دلار در شرکت‌های پیشرو آمریکایی نظیر «اوپن‌اِی‌آی» (OpenAI) و «ایکس‌اِی‌آی» (xAI) سرمایه‌گذاری کرده و پروژه‌هایی نظیر «استارگیت» (Stargate) را کلید زده است؛ پروژه‌ای که هدف آن، توسعه زیرساخت هوش مصنوعی در چهار سال آینده با بودجه‌ای تا ۵۰۰ میلیارد دلار است.
همچنین شرکت‌های آمریکایی مانند «آمازون» (Amazon) و «کوالکام» (Qualcomm) نیز در قالب این توافق‌ها متعهد به راه‌اندازی مراکز مهندسی و امنیت سایبری شده‌اند. امارات با این اقدامات نه‌تنها به‌دنبال دسترسی به فناوری‌های نوین است، بلکه با کنار زدن تدریجی سخت‌افزارهای چینی و هم‌سویی با مقررات امنیتی آمریکا، در تلاش است توازن حساسی میان روابط با چین و اتحاد استراتژیک با آمریکا حفظ کند.
عربستان: سرمایه، جاه‌طلبی و ساخت ابرزیرساخت
اگر امارات در پی تثبیت جایگاه فناورانه خود است، عربستان سعودی نیز با منابع مالی هنگفت و چشم‌اندازهای جسورانه، به‌دنبال جهشی شتاب‌دار به صدر جدول رقابت هوش مصنوعی است. در صدر این تلاش‌ها، شرکت نوپای «هُماین» (Humane) قرار دارد؛ استارتاپی با حمایت مستقیم «صندوق سرمایه‌گذاری عمومی» عربستان که همکاری گسترده‌ای را با شرکت انویدیا آغاز کرده است. در فاز نخست این همکاری، عربستان ۱۸ هزار تراشه پیشرفته «بلک‌ول» (Blackwell) شرکت انویدیا را برای ساخت یک مرکز داده با ظرفیت ۵۰۰ مگاوات دریافت خواهد کرد.
قرار است این مرکز با پردازنده‌ها و تراشه‌هایی که از پیشرفته‌ترین نمونه‌های انویدیا به‌شمار می‌روند، تجهیز شود. برآوردها نشان می‌دهد عربستان طی پنج سال آینده صدها هزار واحد پردازنده گرافیکی را از شرکت‌های مختلف از جمله انویدیا، «اِی‌اِم‌دی» (AMD) و «گروک» (Groq) خریداری خواهد کرد. شرکت «اِی‌اِم‌دی» نیز اعلام کرده است در چارچوب همکاری با هُماین تا ۱۰ میلیارد دلار در ساخت مراکز داده هوش مصنوعی در عربستان و آمریکا سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
پیش‌بینی می‌شود این مراکز از سال ۲۰۲۶ وارد فاز عملیاتی شده و ظرفیت محاسباتی در حد چندین اگزا فلاپس فراهم کنند. از سوی دیگر، آمازون نیز اعلام کرده در حال ساخت منطقه‌ای موسوم به «منطقه هوش مصنوعی» (AI Zone) در ریاض است که سرمایه‌گذاری اولیه آن ۵.۳ میلیارد دلار برآورد شده و قرار است از سال ۲۰۲۶ با خدماتی مانند «سیج‌میکر» (SageMaker)، «بدرک» (Bedrock) و «کیو» (Q) وارد مدار بهره‌برداری شود. با وجود ابهاماتی در جزئیات پروژه‌ها، آنچه مسلم است عربستان قصد دارد با تزریق سرمایه بی‌سابقه ۹۲۵ میلیارد دلاری به حوزه هوش مصنوعی، به هاب فناورانه‌ای در زمینه‌هایی نظیر انرژی، سلامت، تولید و خدمات مالی بدل شود.
