پایان ماه عسل واشنگتن و تل‌آویو؟
شایعات درباره به‌رسمیت شناختن فلسطین توسط ترامپ در سفر به عربستان، نشانه‌های افول حمایت بی‌چون و چرای آمریکا از اسرائیل است
هفت صبح| در آستانه سفر دونالد ترامپ به عربستان سعودی برای شرکت در اجلاس کشورهای خلیج فارس و آمریکا در مه ۲۰۲۵، گمانه‌زنی‌ها درباره یک «اعلامیه بسیار مهم» شدت گرفته است. به گزارش «مدیا لاین»، منبعی دیپلماتیک که نخواست نامش فاش شود، مدعی شد ترامپ ممکن است به‌رسمیت شناختن کشور فلسطین توسط آمریکا را اعلام کند، مشروط به تشکیل دولتی بدون حضور حماس. این منبع افزود: «این تصمیم می‌تواند معادلات خاورمیانه را دگرگون کند و کشورهای بیشتری را به پیمان ابراهیم بکشاند.»
پیمان ابراهیم که در سال ۲۰۲۰ با میانجی‌گری دولت ترامپ شکل گرفت، روابط رسمی امارات، بحرین، سودان و مراکش با اسرائیل را برقرار کرد. استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در خاورمیانه نیز از احتمال گسترش این پیمان خبر داده است. بااین حال، احمد الابراهیم، دیپلمات پیشین سعودی، این شایعه را بعید می‌داند و می‌گوید: «غیبت رهبران مصر و اردن که پیوندهای عمیقی با فلسطین دارند، احتمال اعلام چنین موضوعی را کمرنگ می‌کند.» او معتقد است تمرکز سفر بر معاملات اقتصادی کلان خواهد بود، مشابه اجلاس ۲۰۱۷ که قراردادهایی به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار برای عربستان و ۱ تریلیون دلار برای امارات به همراه داشت.
افول حمایت بی‌چون و چرا از اسرائیل
این گمانه‌زنی‌ها در حالی مطرح می‌شوند که حمایت سنتی و بی‌قید و شرط آمریکا از اسرائیل که از زمان به‌رسمیت شناختن این کشور توسط هری ترومن در ۱۹۴۸ ریشه دارد، در حال تضعیف است. جنگ غزه که از سال ۲۰۲۳ آغاز شد، نقطه عطفی در این تحول بود. دولت بایدن با ارسال ۱۸ میلیارد دلار سلاح به اسرائیل و حمایت سیاسی از این رژیم جنایتکار، حمایت بی‌سابقه‌ای نشان داد اما این اقدام اعتراضات گسترده‌ای را در آمریکا برانگیخت، به‌ویژه در میان دموکرات‌های جوان و جوامع عرب‌تبار. نظرسنجی گالوپ در مارس ۲۰۲۵ نشان داد تنها ۴۶ درصد آمریکایی‌ها از اسرائیل حمایت می‌کنند، کمترین میزان در ربع قرن گذشته، در حالی که ۳۳ درصد با فلسطینی‌ها همدردی دارند، بالاترین رقم ثبت‌شده در تاریخ آمریکا.
نظرسنجی پیو نیز از افزایش نارضایتی از اسرائیل حکایت دارد، به‌طوری که ۵۳ درصد آمریکایی‌ها در سال ۲۰۲۵ نظر منفی به این کشور داشتند، ۱۱ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۲. حتی در میان جمهوری‌خواهان، به‌ویژه رأی‌دهندگان زیر ۴۹ سال، نارضایتی از اسرائیل رشد کرده و درصد افرادی که دیدگاه منفی به این کشور دارند، از ۲۷ درصد در سال ۲۰۲۲ به ۳۷ درصد در سال ۲۰۲۵ افزایش یافته است. اعتراضات گسترده علیه بایدن که برخی او را «جو نسل‌کش» نامیدند و واکنش تند ترامپ به معترضان با عنوان «چپ‌گراهای دیوانه»، نشان‌دهنده دوقطبی عمیق در جامعه آمریکا است.
از سوی دیگر، این شکاف در روابط آمریکا و اسرائیل با اقدام غیرمنتظره ترامپ در توافق با حوثی‌های یمن در مه ۲۰۲۵ برجسته‌تر شد. طبق گزارش‌ها، ترامپ بدون اطلاع یا هماهنگی با اسرائیل، به توافقی با حوثی‌ها رسید که حملات این گروه به منافع آمریکا در دریای سرخ را متوقف می‌کند اما هیچ تعهدی برای توقف حملات به اسرائیل شامل آن نمی‌شود. این توافق، که به میانجی‌گری عمان انجام شد، خشم مقامات اسرائیلی را برانگیخت. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در واکنش اعلام کرد: «اسرائیل به‌تنهایی از خود دفاع خواهد کرد.»
این رویداد که برخی آن را نشانه‌ای از کاهش اولویت اسرائیل در سیاست خارجی ترامپ می‌دانند، شکاف روبه‌رشد بین واشنگتن و تل‌آویو را آشکار کرد. این تحولات پایان دورانی را نوید می‌دهد که آمریکا بی‌چون‌وچرا پشت اسرائیل می‌ایستاد. البته می‌توان گفت این شکاف از اصلاحات قضایی نتانیاهو در ۲۰۲۳ و نگرانی از گرایش اسرائیل به سمت یک نظام دیکتاتوری متصل به قرائت‌های افراطی مذهبی کلید خورد.
از سوی دیگر، گزارش موسسه مطالعات امنیت ملی تل‌آویو در مارس ۲۰۲۵ هشدار داد که افکار عمومی آمریکا درباره اسرائیل به «منطقه خطر» رسیده و کاهش حمایت این ابرقدرت می‌تواند برای اسرائیل تبعات سنگینی داشته باشد.
جهان و به رسمیت شناختن فلسطین
تا مه ۲۰۲۵، ۱۴۴ کشور فلسطین را به‌عنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخته‌اند، از جمله اکثریت کشورهای آفریقایی، آسیایی و آمریکای لاتین. با این حال، کشورهای کلیدی غربی مانند آمریکا، کانادا و اکثر اعضای اتحادیه اروپا (به‌استثنای سوئد) هنوز این گام را برنداشته‌اند. از زمان آغاز جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳، هفت کشور به این فهرست پیوسته‌اند: باهاما، باربادوس، جامائیکا و ترنیداد و توباگو در آوریل ۲۰۲۴ و ایرلند، نروژ و اسپانیا در مه ۲۰۲۴.
این کشورها، به‌ویژه سه کشور اروپایی، در واکنش به تلفات سنگین غیرنظامیان در غزه و برای فشار بر اسرائیل جهت مذاکره، فلسطین را به رسمیت شناختند. اگر شایعه به‌رسمیت شناختن فلسطین توسط ترامپ صحت داشته باشد، می‌تواند نقطه عطفی در سیاست خارجی آمریکا و سیاست بین‌الملل باشد.
