کارت‌های بازی پکن| نگاهی به ۵ برگ برنده چین در جنگ تعرفه‌های ترامپ
چین دیگر فقط کارخانه جهان نیست؛ پکن سال‌هاست میلیاردها دلار صرف توسعه فناوری‌های بومی کرده است
هفت صبح| جنگ تجاری میان دو اقتصاد بزرگ جهان اکنون وارد مرحله‌ای تمام‌عیار شده است. صادرات چین به آمریکا با تعرفه‌هایی تا ۲۴۵ درصد روبه‌رو شده و پکن نیز در پاسخ، واردات آمریکایی را تا ۱۲۵درصد مشمول مالیات کرده است. مصرف‌کنندگان، بازارها و کسب‌وکارها در تلاطم بی‌سابقه‌ای قرار گرفته‌اند و بیم رکود جهانی بیش از پیش بالا گرفته. با وجود اعلام آمادگی دولت شی جین‌پینگ برای مذاکره، پکن هشدار داده در صورت لزوم «تا پایان راه» خواهد جنگید.
تحمل درد، تا حدی ممکن است
چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا، توان جذب فشارهای ناشی از تعرفه‌ها را بیشتر از کشورهایی کوچک‌تر دارد. بازار داخلی عظیم آن، گرچه هنوز به بلوغ نرسیده، می‌تواند بخشی از بار را از دوش صادرکنندگان بردارد. دولت با ابزارهایی همچون یارانه لوازم خانگی یا تورهای ویژه بازنشستگان در تلاش است تقاضای داخلی را تحریک کند. سیاست‌های ترامپ در واقع انگیزه‌ای مضاعف به حزب کمونیست داده تا مصرف داخلی را فعال‌تر سازد. با این حال، بحران مسکن، بیکاری و نارضایتی نسل جوان، دولت را محتاط کرده و رسانه‌های رسمی با تکیه بر احساسات ملی‌گرایانه از مردم خواسته‌اند «در طوفان‌ها کنار هم بایستند.»
سرمایه‌گذاری برای آینده
چین دیگر فقط کارخانه جهان نیست؛ پکن سال‌هاست میلیاردها دلار صرف توسعه فناوری‌های بومی کرده است؛ از انرژی‌های نو و هوش مصنوعی گرفته تا تراشه‌ها و خودروهای برقی. در همین راستا، چت‌بات دیپ‌سیک به‌عنوان رقیبی جدی برای چت‌جی‌پی‌تی معرفی شد و شرکت بی‌وای‌دی جای تسلا را به‌عنوان بزرگ‌ترین خودروساز برقی جهان گرفت. اپل نیز سهمی از بازار چین را به برندهایی چون هوآوی و ویوو باخته است. تازه‌ترین برنامه پکن، سرمایه‌گذاری هزار میلیارد دلاری طی 10 سال آینده در حوزه هوش مصنوعی است. در واقع چین تنها کشوری است که امپراتوری فناوری آمریکا را به چالش کشیده است.
درس‌هایی از ترامپِ دور اول
پس از اعمال تعرفه بر پنل‌های خورشیدی چین در سال ۲۰۱۸، پکن طرح «یک کمربند، یک راه» را سرعت بخشید تا به‌سوی نظمی جهانی خارج از محور آمریکا حرکت کند. تجارت با آسیای جنوب‌شرقی، آفریقا و آمریکای لاتین تقویت شده و وابستگی چین به آمریکا کاهش یافته است. سهم آمریکا در صادرات سویا به چین از ۴۰ به ۲۰ درصد رسیده و پکن همزمان تولید داخلی را افزایش داده و رکورد واردات از برزیل را زده است.
این اتفاق هم بازار کشاورزان آمریکایی را می‌گیرد و هم امنیت غذایی چین را تقویت می‌کند. دیگر آمریکا بزرگ‌ترین بازار صادراتی چین نیست؛ این جایگاه اکنون در اختیار جنوب‌شرقی آسیاست. چین در سال گذشته بزرگ‌ترین شریک تجاری ۶۰ کشور جهان بوده، درحالی‌که آمریکا تنها با نیمی از این تعداد رابطه مشابه داشته است. مازاد تجاری چین در پایان ۲۰۲۴ نیز به رکورد یک تریلیون دلار رسیده است. اینها به‌معنای بی‌اهمیتی آمریکا برای اقتصاد چین نیست اما نشان می‌دهد ایالات متحده نمی‌تواند به‌آسانی پکن را به گوشه رینگ براند.
پکن زمان عقب‌نشینی ترامپ را می‌داند
پس از سقوط بازار سهام در پی اعلام تعرفه‌های سنگین ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بیشتر تعرفه‌ها را برای ۹۰ روز متوقف کرد. یکی از نقاط فشار، بازار اوراق قرضه دولتی آمریکا بود که اعتماد جهانی به آن دچار تزلزل شد. ترامپ بعدها گفت تعرفه‌ها «تا حد زیادی کاهش می‌یابد، اما صفر نخواهد شد.»
چین با داشتن حدود ۷۰۰ میلیارد دلار اوراق آمریکایی، در این زمینه اهرمی بالقوه دارد؛ تنها ژاپن، آن هم به‌عنوان متحد واشنگتن، سهمی بالاتر از آن دارد. رسانه‌های چینی گاهی از «سلاح اوراق» سخن گفته‌اند اما کارشناسان هشدار می‌دهند استفاده از این ابزار هزینه‌هایی سنگین برای خود چین دارد. فروش گسترده اوراق ممکن است به زیان شدید دارایی‌های چین و نوسان در بازار یوان منجر شود. یک پژوهشگر می‌گوید: «این بیشتر یک برگ مذاکره است تا یک سلاح اقتصادی.»
گلوی جهان در مشت معادن چین
اما آنچه چین در واقع می‌تواند به‌عنوان ابزار فشار به‌کار گیرد، سلطه‌اش بر معادن عناصر نادر خاکی است؛ موادی که برای تولید فناوری‌های پیشرفته حیاتی‌اند. فلزاتی مانند «دیسپروزیم» برای موتور خودروهای برقی و توربین‌های بادی، یا «ایتریوم» برای پوشش‌های مقاوم حرارتی موتور جت. پکن در واکنش به تعرفه‌های ترامپ، صادرات هفت ماده معدنی کلیدی را محدود کرده؛ از جمله عناصری که برای ساخت تراشه‌های هوش مصنوعی حیاتی‌اند. طبق برآورد آژانس بین‌المللی انرژی، چین ۶۱ درصد تولید و ۹۲ درصد فرآوری این مواد را در اختیار دارد. گرچه استرالیا، ویتنام و ژاپن نیز وارد این حوزه شده‌اند اما حذف چین از زنجیره تأمین زمانبر خواهد بود.
