۲۰سالگی یوتیوب: امپراتوری تصاویر متحرک
از یک کلیپ ساده در باغ‌وحش تا پلتفرمی جهانی با نزدیک به ۳ میلیارد کاربر فعال
هفت صبح| در فوریه ۲۰۰۵، جاوید کریم، یکی از سه بنیانگذار یوتیوب، مقابل قفس فیل‌ها در باغ‌وحش سن‌دیگو ایستاد و ویدئویی ۱۹ ثانیه‌ای ضبط کرد. ویدئویی با عنوان «من در باغ‌وحش» نه‌تنها آغازگر یوتیوب بود، بلکه جرقه‌ای برای انقلابی در دنیای دیجیتال شد. کریم، بی‌هیچ تکلفی، درباره فیل‌ها سخن گفت. این سادگی که در آن روزگار غریب به نظر می‌آمد، بذری بود که مقبول نظر مردم افتاد و چندی بعد یوتیوب را به بزرگ‌ترین صحنه اشتراک‌گذاری ویدئو در جهان بدل کرد.
از آن ماه‌های ابتدایی که این پلتفرم تازه‌وارد توانسته بود حدود ۲ میلیون کاربر برای خود دست و پا کند، دور شده‌ایم و امروز یوتیوب به غولی با ۲.۷ میلیارد کاربر فعال ماهانه در سال ۲۰۲۵ رسیده است. هند با ۴۹۱ میلیون و آمریکا با ۲۳۸ میلیون کاربر، پیشتاز این موج‌اند. جالب است بدانید در هر دقیقه، بیش از ۵۰۰ ساعت محتوای تازه به یوتیوب افزوده می‌شود و کاربران این پلتفرم روزانه ۱ میلیارد ساعت ویدئو تماشا می‌کنند، یعنی هر فرد به‌طور متوسط ۱۹ دقیقه از روزش را در این پلتفرم می‌گذراند.
امروز با قطعیت می‌توان گفت، یوتیوب دیگر صرفا سرگرمی نیست؛ از آموزش و بازاریابی تا تصمیم‌گیری‌های روزمره را می‌توان بی‌هیچ واسطه‌ای از اساتید و اهالی فن در این پلتفرم آموخت و اینگونه یوتیوب در تاروپود زندگی مدرن تنیده شده است. درآمد یوتیوب، داستانی از موفقیت بی‌مانند است. در سال ۲۰۲۴، این پلتفرم ۳۶.۱ میلیارد دلار درآمد کسب کرد که ۸.۹۲ میلیارد دلار آن تنها از تبلیغات در سه‌ماهه سوم به دست آمد.
سرویس یوتیوب پریمیوم، با ۱۰۰ میلیون مشترک جهانی، جریان درآمدی دیگری را رقم زده است که کاربران برای تجربه‌ای بدون تبلیغ و دسترسی به محتوای اختصاصی هزینه می‌کنند. اما نکته اصلی که بر جذابیت این پلتفرم افزوده، شریک کردن تولیدکنندگان محتوا در درآمد حاصله است. امروز در هر کجای جهان، یوتیوب به معدنی طلا برای تولیدکنندگان محتوا بدل شده است. برای نمونه، جیمی دونالدسون، معروف به مستر بیست، در ۲۰۲۴ حدود ۵۴ میلیون دلار از ویدئوهای پرمخاطبش به جیب زد.
یوتیوبرها به‌طور متوسط به ازای هر هزار بازدید بین ۷ تا ۳۲ دلار درآمد دارند اما این رقم برای کانال‌های پرطرفدار می‌تواند سر به فلک بکشد. گزارش‌ها نشان می‌دهد کانال‌هایی با درآمد سالانه شش رقمی در سال‌های اخیر بیش از ۴۰ درصد رشد کرده‌اند و این نشانه‌ای از تبدیل یوتیوب به یک حرفه تمام‌عیار برای خالقان محتوا است. به بهانه بیستمین سالگرد یوتیوب، نگاهی می‌اندازیم به برخی از ماندگارترین ویدئوهای این پلتفرم که هر یک، آینه‌ای از فرهنگ و روح زمانه خود بودند.
در سال ۲۰۰۷، ویدئوی «چارلی انگشتمو گاز گرفت» با ۸۸۴ میلیون بازدید، سادگی و شادی خالص یک لحظه خانوادگی را به جهان نشان داد. این کلیپ یک دقیقه‌ای که کودکی انگشت برادرش را گاز می‌گیرد و او با احساساتی درهم واکنش نشان می‌دهد، در روزگاری که یوتیوب هنوز نوپا بود، قدرت ساخت و نفوذ محتوای انسانی و بی‌تکلف را به رخ کشید و به بشر نشان داد که برش‌هایی از زندگی روزمره و واقعی انسان‌ها مهم است و برای اشتراک با دیگران، واجد ارزش است.
پنج سال بعد، در سال ۲۰۱۲، موزیک‌ویدئوی «گانگنام استایل» طوفانی به پا کرد. این موزیک‌ویدئو با ملودی گیرا و رقص مضحکش، اولین ویدئویی بود که یک میلیارد بازدید را پشت سر گذاشت و تا امروز ۵.۵ میلیارد بار دیده شده است. این شاهکار کی‌پاپ نه‌تنها موسیقی کره‌ای را جهانی کرد، بلکه نشان داد یوتیوب می‌تواند مرزهای فرهنگ پاپ را جابه‌جا کند. در ۲۰۱۶، «کارائوکه ماشینی ادل» در برنامه جیمز کوردن، با ۲۵۰ میلیون بازدید، اوج محبوبیت ستارگان موسیقی را به نمایش گذاشت.
ادل، در اوج شهرت، آهنگ‌هایش را در خودرویی ساده که در خیابان‌های لندن پیچ و تاب می‌خورد، بازخوانی کرد و این فرمت صمیمی، یوتیوب را به صحنه‌ای برای پیوند مستقیم و بی‌واسطه هنرمندان با مخاطبان بدل کرد. دو سال بعد، در سال ۲۰۱۸، ویدئوی «به دخترمان» از کایلی جنر نیز با ۵۳۸ میلیون بازدید، تب سلبریتی‌ها را نمایاند. این کلیپ احساسی از دوران بارداری جنر، نشان داد چگونه یوتیوب اخبار زرد را به روایتی پرمخاطب تبدیل می‌کند.
سرانجام، سرود «بیبی شارک» که سرودی برای کودکان است، در سال ۲۰۲۰ با ۱۵.۷ میلیارد بازدید، تاج پربازدیدترین ویدئوی یوتیوب را ربود و تا کنون نیز نزد خود نگه داشته است. این آهنگ کودکانه که در دوران قرنطینه پاندمی پناهگاه والدین برای سرگرمی کودکان شد، قدرت یوتیوب و نفوذ این پلتفرم در محتوای خانوادگی و تأثیرش بر نسل نو را به نمایش گذاشت.
این ویدئوها، از شادی‌های ساده و موسیقی جهانی گرفته تا اخبار سلبریتی‌ها و سرگرمی‌های کودکانه، روایتگر تنوع و تأثیر یوتیوب‌اند. 20 سال پس از آن کلیپ باغ‌وحش، یوتیوب دیگر تنها یک پلتفرم نیست؛ فرهنگی است که با ویدئوهای کوتاه، استریم‌های زنده و محتوای بی‌پایان، سرگرمی و ارتباطات جهانی را بازتعریف کرده است. زندگی بدون یوتیوب، برای میلیاردها نفر، دیگر قابل تصور نیست.
