زمستان گرم داووس| آنچه باید درباره دهکده زیبای سوئیسی و مجمع جهانی اقتصاد بدانیم
مجمع جهانی اقتصاد چیست؟ چطور شد که مهم شد؟ زندگی در داووس چقدر هزینه دارد؟ چرا داووس همیشه برفی است؟
هفت صبح| دوشنبه تا جمعه این هفته، نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد در دهکده داووس در سوئیس برگزار شده و خواهد شد. نشستی که در آن ۳۰۰۰ مدیر تجاری از ۱۳۰ شرکت و ۳۵۰ مقام مسئول سیاسی من‌جمله ۶۰ رئیس دولت یا حکومت حضور پیدا می‌کنند تا سه اتفاق رخ بدهد:
۱. در سخنرانی‌های خود، سمت و سوی اقتصاد جهان در سال یا سال‌های آینده را از منظر خود نشان بدهند.
۲. از دیگر سخنرانان بشنوند که آن‌ها چطور آینده جهان را می‌بینند.
۳. با دیگر رهبران مذاکره کنند و بتوانند معاملات سیاسی یا اقتصادی انجام بدهند.
از ایران شاخص‌ترین فردی که در اجلاس امسال شرکت کرده محمد جواد ظریف، معاون امور راهبردی رئیس‌جمهور است. باتوجه به خبرساز بودن سخنرانی ظریف احتمالا یکی از موضوعات ترند در دو روز آخر هفته اجلاس داووس خواهد بود و از این‌رو تلاش کردیم به چند سوال مهم درباره این نشست پاسخ بدهیم. نشستی که برخی معتقدند سرنوشت جهان در یک سال آینده پشت درهای بسته و در سالن مذاکرات مجلل آن تعیین می‌شود.
مجمع جهانی اقتصاد چیست؟
یک سازمان غیردولتی و اتاق فکر بین‌المللی و مقر آن در ژنو سوئیس است. ۴ بهمن ۱۳۴۹ شمسی یا ۲۴ ژانویه ۱۹۷۱ تاسیس شده است. چطور؟ در سال ۱۹۷۱ یک استاد بازرگانی در دانشگاه ژنو به نام کلاوس شواب، ۴۵۰ نفر از مدیران شرکت‌های اروپای غربی را به اولین سمپوزیوم مدیریت اروپایی که در مرکز همایش‌های داوس برگزار شده بود دعوت کرد. هدف این بود که این مدیران با شیوه‌های مدیریت آمریکایی آشنا شوند. انجمن‌های صنعتی اروپا و کمیسیون اروپا هزینه این نشست را داده بودند. پس از آن بود که شواب این سازمان غیرانتفاعی را تاسس کرد. ابتدا به نام «مجمع مدیریت اروپا» که در سال 1987 به مجمع جهانی اقتصاد تغییر نام داد. کم‌کم دیگر مجمع جهانی اقتصاد به چیزی فراتر از آن نشست تبدیل شد و اولا در طول سال نشست‌های منطقه‌ای مختلفی برگزار کرد و ثانیا محصولات فکری متنوعی را ایجاد کرد.
چطور شد که مهم شد؟
یک سال بعد از تاسیس یعنی در سال 1972 نخست‌وزیر لوکزامبورگ به عنوان نخستین رئیس دولت به داووس رفت و از سال ۱۹۷۳، وقایعی چون جنگ یوم کیپور و فروپاشی مکانیستم نرخ ارز ثابت برتون وودز باعث شد که نشست سالانه، تمرکز خود را به سمت مسائل سیاسی و اجتماعی ببرد. کم‌کم رهبران جهان فهمیدند که داووس جای خوبی است برای مذاکره و کسب منفعت. یونان و ترکیه در سال ۱۹۸۸ در آستانه جنگ بودند و بیانیه‌ای پس از مذاکره در داووس آن‌ها را از این نبرد بازگرداند. رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی و ماندلا برای نخستین‌بار در سال ۱۹۹۲ با هم دیدار کردند. در سال ۱۹۹۴ عرفات با شیمون پرز پیش‌نویس توافقنامه‌ای را نوشتند در مورد غزه و اریحا. دعوای مشهور اردوغان با شیمون پرز هم در همین اجلاس داووس در سال ۱۳۸۷ شمسی رخ داد.
کجا برگزار می‌شود؟
سوئیس ۲۶ کانتون دارد. کانتون یک چیزی است مثل استان. یک کانتون داریم در سوئیس به نام گراوبوندن که دقیقا در مرز ایتالیا و سوئیس قرار گرفته است. داووس یکی از شهرهای این کانتون است. شهری کوچک با مساحت تقریبا ۲۸۴ کیلومتر مربع و جمعیت حدود ۱۱ هزار نفری. شهر در واقع در یک دره قرار گرفته و اساسا اسم آن هم از یک کلمه رومی یعنی tubus آمده که به معنای دره است. البته برای نخستین بار نام این شهر به صورت Tavaus یا طاووس هم ثبت شده است. شهر همچنین در دامنه کوه‌های آلپ است (با ارتفاع ۱۵۶۰ متر بالاتر از سطح دریا) و کنار یک رودخانه که از دریاچه داووس سرچشمه می‌گیرد. شهر به طور کلی، هویت استراحتگاهی و تفریحی دارد و به دلیل قرار گرفتن آن در مناطق کوهستانی هم یک پیست اسکی مهم دارد و هم میزبان مسابقات هاکی است.
کمی بیشتر از تاریخ داووس بدانیم
اگر خیلی به مسائل تاریخی علاقه ندارید، می‌توانید از این باکس عبور کنید ولی جالب خواهد بود اگر بدانید که داووس شهری است که نامش را از قرن سیزدهم می‌شنویم. با این حال از اواسط قرن نوزدهم این منطقه مورد توجه قرار گرفت چون آب و هوایش در این دره توسط پزشکان، عالی تشخیص داده شد و مناسب برای درمان بیماران به صوص بیماران ریوی. به‌تبع این ماجرا چندین و چند استراحتگاه و آسایشگاه در این شهر ساخته شد. این امکانات باعث جذب توریست شد ولی از آن سو در کنار سیاست بی‌طرفی سوئیس این زمینه را هم فراهم آورد که داووس منطقه‌ای برای پناه گرفتن نازی‌ها در جریان جنگ جهانی دوم شود. جالب است بدانید که مردمان این ناحیه به صورت ریشه‌ای هم مشترکاتی با آلمان دارند و لهجه اصیل داووسی نزدیک به زبان آلمانی است.
کمی بیشتر از جغرافیای داووس بدانیم
جانم برایتان بگوید که حدود ۴۰ درصد از کل مساحت داووس نه جنگل است و نه زمین کشاورزی و نه خانه و جاده. از آن ۶۰ درصد باقیمانده ۳۵ درصد کشاورزی است و ۲۲ درصد جنگل و همه اتفاقات در همان کمتر از سه درصد باقیمانده رخ می‌دهد. از این‌رو خوب است بدانید که کل مساحت مسکونی و شهری داووس حدود ۸ و نیم کیلومتر مربع است. خب برسیم به آب‌وهوای شهر. ۱۲۵ روز از سال یعنی تقریبا یک سوم روزهای سال باران می‌آید. نزدیک به 1046 میلی‌متر. چهار برابر میانگین ایران که در حال حاضر ۲۵۰ میلی‌متر است. جالب اینکه مرطوب‌ترین ماه در این شهر آگوست یعنی مرداد و شهریور است که در نیمی از آن باران می‌آید. از دمای هوا هم بپرسید باید بگویم که در بدترین وضعیت گرما به ۱۸ درجه می‌رسد ولی از آن طرف میانگین حداقل دما هم منفی ۹ درجه است.
چرا داووس همیشه برفی است؟
همیشه برفی نیست. ما داووس را در ماه فوریه و ژانویه می‌بینیم و در این ماه‌ها بیشترین میزان برف در این منطقه می‌آید. به طور کلی در طول یک سال در داووس، چهار متر و نیم برف می‌آید. از این میزان ۸۹ سانتی‌متر در ژانویه برف می‌آید، ۸۳ سانتی‌متر در دسامبر و ۷۵ سانتی‌متر در فوریه و ۶۴ سانتی‌متر در مارس و ۶۰ سانتی‌متر در نوامبر. به این ترتیب تقریبا از میانه پاییز تا آخر زمستان این شهر شاهد حدود ۳ متر و ۹۰ سانتی‌متر برف است. از نظر روزهای برفی هم در دسامبر تا فوریه هم دست‌کم ۱۱ روز از ماه، در این شهر برف می‌آید. جالب است بدانید که حتی در تابستان هم این امکان وجود دارد که در این شهر برف بیاید. یعنی از میانه بهار تا آخر تابستان ۱۶ سانتی‌متر باران می‌آید.
مجمع دقیقا در کدام نقطه داووس است؟
مرکز سمینار یا کنگره داووس که در سال ۱۹۶۹ تاسیس شده و تاکنون سه بار در سال‌های ۱۹۷۹، ۱۹۸۹ و ۲۰۱۰ بازسازی شده و توسعه پیدا کرده و از سال ۱۹۷۱ میزبان این همایش است. زیربنای این مرکز حدود ۱۱ هزار متر مربع است و ظرفیت پذیرش ۵ هزار میهمان را دارد. در این مرکز ۳۴ اتاق جلسه وجود دارد و بزرگ‌ترین فضایی که برای جلسه دارد، ۱۵۰۰ متر مربع مساحت دارد. ۲ هزار نفر در آن واحد می‌توانند در این مرکز در یک جلسه باشند. جالب است بدانید که این مرکز با هتل‌ها و مراکز پذیرایی در اطراف آن که در قسمت‌های بعدی به آن‌ها نیز خواهیم پرداخت، قرارداد دارد و شما می‌توانید با قیمت‌های پایین‌تر از خدمان آن‌ها نیز استفاده کنید. در این مرکز نشست‌های دیگری مثل نشست انجمن سونوگرافی سوئیس با ۱۲۰۰ میهمان هم به‌طور سالانه برگزار می‌شود.
از وضعیت هتل‌ها چه می‌دانیم؟
کمی آن‌طرف‌تر از مرکز کنگره یک هتل هست که یکی از هتل‌های لاکچری در این شهر است. اگر تصمیم داشته باشید در ماه فوریه به همراه همسرتان به این شهر بروید و مثلا از اسکی لذت ببرید باید ۱۲۳۶ دلار پول بدهید؛ یعنی هر روز ۴۱۰ دلار که به پول ما می‌شود ۳۲ میلیون تومان. طبیعتا در این رقم صبحانه لحاظ شده، هتل وای‌فای دارد ولی به جز آن، هتل یک ویوی خیلی خوب به شهر داووس هم دارد و ضمنا می‌توانید از استخری که داخل هتل است و نیز اسپا استفاده کنید. هتل البته نان جایش را هم می‌خورد و نمره مرغوبیت مکان آن 2/9 از ۱۰ است. البته فقط این گزینه را هم ندارید و داووس ۲۶ هزار تخت اقامتی دارد. میزان تخت‌های اقامتی این شهر، یک‌سوم کیش است.
از وضعیت رستوران‌های شهر چه می‌دانیم؟
داووس شهر گرانی است. از آن طرف هم البته کیفیت بالایی از مغازه‌ها و خدمات در این شهر مورد انتظار است. ۲۰ رستوران این شهر، نشان میشلن دارند. یکی از بهترین رستوران‌ها Schloss Schauenstein نام دارد که در آن گفته شده ترکیبی از جادوی آشپزی فردی به نام آندریاس کامینادا را می‌توان با یک خانه باشکوه که هم تاریخ دارد و هم طراحی مدرن تجربه کرد. برای اینکه در این رستوران غذا بخورید باید ۲۹۰ دلار کنار بگذارید. برای یک وعده. ۲۹۰ دلار یعنی حدود ۲۴ میلیون تومان. البته وضعیت در رستوران‌های غیرلوکس هم همینطور است. مثلا یک وعده غذای ارزان حداقل ۱۶ و نیم دلار هزینه دارد و سه وعده غذا برای دو نفر در یک رستوران متوسط حداقل ۷۷ دلار هزینه دارد. مک دونالد هم حداقل ۱۵ دلار قیمت دارد.
زندگی در داووس چقدر هزینه دارد؟
ابتدا بیایید مواد خوراکی را ببینیم. مثلا متوسط قیمت کاپوچینو ۵ دلار و ۳۶ سنت است. برای یک پپسی هم باید چهار و نیم دلار پول بدهید و جالب است که آب هم تقریبا سه و نیم دلار است. اگر بخواهید یک لیتر شیر بخرید باید حدود ۲ دلار پول بدهید، یک کیلو برنج ۳ دلار و ۳۵ سنت است، یک کیلو فیله مرغ ۲۹ دلار است و یک کیلو گوشت حدود ۴۳ دلار. یک کیلو سیب ۳ دلار، یک کیلو موز ۲ دلار، یک کیلو پرتغال ۲ دلار و نیم است و در تره‌بارها هم یک کیلو گوجه ۶ دلار و یک کیلو سیب‌زمینی ۲ دلار و یک کیلو پیاز ۲ دلار است. یک بسته سیگار مارلبرو که ۲۰ نخ سیگار داشته باشد هم ۱۰ دلار قیمت دارد.
زندگی در داووس چقدر هزینه دارد؟ (۲)
حالا بیایید نرخ برخی خدمات را هم حساب کنیم. مثلا وقتی سوار تاکسی می‌شوید باید ۷ دلار بدهید و برای هر کیلومتر مسافت هم باید ۴ دلار و 30 سنت بپردازید. یک لیتر بنزین هم ۲ دلار است. برای قبض برق و گرمایش و سرمایش و آب هم باید ۳۲۲ دلار پول بدهید و بلیت سینما هم کمتر از ۲۱ دلار نیست.
اگر بخواهید بچه خود را در این شهر به مدرسه بفرستید باید ۳۳ هزار دلار در سال پول بدهید و برای یک ماه مهدکودک هم ۳ هزار دلار باید کنار بگذارید. در مورد ملک هم بگوییم. اگر بخواهید یک آپارتمان در مرکز شهر داووس بخرید باید برای هر متر ۲۳ هزار دلار پول بدهید. یعنی تقریبا ملک در این شهر متری دو میلیون تومان است. میانگین حقوق هم بعد از کسر مالیات حدود ۸ هزار دلار است.
داووس از خودراضی؟
یک نکته جالب این است که به عقیده برخی از کارشناسان برگزاری مجمع جهانی اقتصاد در شهر داووس باعث شده که مقامات این شهر به‌شدت ازخودراضی شوند و تعهدی به ارائه خدمات مناسب نداشته باشند و به فکر سودجویی باشند. از قضا این حرف را موسس مجمع جهانی اقتصاد یعنی همان آقای کلاس شواب زده است. حالا چرا؟ چون در سال ۲۰۲۱ – ۲۰۲۲ که کرونا وجود داشت؛ داووسی‌ها زیر بار برگزاری نشست نرفتند و در سنگاپور، جایگزینی برای این نشست آماده شد (که البته در آنجا هم برگزار نشد) ولی باعث شد که اعتماد به داووس به عنوان میزبان این نشست پایین بیاید. جالب است بدانید که مسئولان شهر داووس از برگزاری نشست‌های مختلف با عنوان داووس در جهان ناراضی هستند و حتی عربستان برای برگزاری نشستی به نام داووس صحرا از آنان مجوز کتبی گرفته است.
انتقادها به نشست: مجمع سرمایه‌دارها
خب تقریبا همه می‌دانند که این نشست یکی از نشست‌های مهم عالم سرمایه‌داری است و از این‌رو عجیب نیست که برخی در خارج از این عالم یا حتی منتقدان سرمایه‌داری نسبت به آن انتقاد داشته باشند و حتی آن را مرکزی برای توطئه بدانند. در واقع برای کسانی که منتقد سرمایه‌داری هستند مجمع جهانی اقتصادی در کنار گروه هفت قدرت بزرگ و صنعتی جهان یعنی جی‌هفت، بانک جهانی، سازمان تجارت جهانی و صندوق بین‌المللی پول، پایه‌هایی هستند که جنگ سرمایه‌داری با تکیه بر آن‌ها قصد دارد بر جهان سلطه داشته باشد و از این‌رو اعتراضات مخالفان جهانی‌سازی در کنار این نشست مطلب عجیبی نیست. البته حدود ۱۰ سال است که به‌تبع شرایط شدید امنیتی که بر محیط داووس حاکم است کمتر اعتراضی تحمل می‌شود و حداکثر به ۲۰ نفر اجازه داده می‌شود که در این محل تجمع کنند.
انتقاد به نشست: باری روی دوش ما
پول مجمع جهانی اقتصاد را چه کسانی می‌دهند؟ حدود ۱۰۰۰ شرکت چندملیتی که البته در نهایت پولشان را از فروش کالا و خدمات به مردم ارائه می‌کنند. حالا منتقدان می‌گویند این مجمع با وجود داشتن چند صد میلیون فرانک سوئیس در ذخایر خود و حقوق ۱ میلیون فرانکی مدیرانش در سال، هیچ مالیاتی پرداخت نمی‌کند (چون ظاهرا یک انجمن غیرانتفاعی است) و از آن طرف هزینه‌های زیادی را روی دوش مردم سوئیس قرار می‌دهد. مثلا برای تامین امنیت این نشست، طبق آماری که تا سال ۲۰۱۸ وجود داشته، نزدیک به ۴۰ میلیون فرانک در سال هزینه شده است. یعنی 44 میلیون دلار. از آن طرف در این نشست کلی در مورد محیط‌زیست حرف زده می‌شود ولی در سال ۲۰۲۰، شرکت‌کنندگان با حدود ۱۳۰۰ جت شخصی به سوئیس آمدند و بار زیادی از نظر گاز گلخانه‌ای روی دوش جهان انداختند.
آلترناتیوها
حدود 20 سال است که انتقادها به مجمع جهانی اقتصاد باعث شده برخی رقبا در جهان برای این نشست به وجود بیاید. مثلا از سال ۲۰۰۳ فدراسیون کلیساهای پروتستان سوئیس یک مجمع باز داووس برگزار می‌کند و تلاش دارد که بحث جهانی‌شدن را برای عموم مردم باز کند. این مجمع هر سال در یک دبیرستان برگزار می‌شود و برعکس داووس که باید برای ورود به آن یا فرد شاخصی یا دعوت شده باشید؛ محدودیتی برای ورود افراد ندارد. از سوی دیگر از سال ۲۰۰۰ یک نشست دیگر به نام چشم عمومی همزمان با داووس برگزار می‌شد و در آن به بدترین شرکت‌های جهان که عملکرد غیرمسئولانه‌ای داشتند جایزه داده می‌شد. البته برای آخرین بار این اتفاق در سال ۲۰۱۵ افتاد و از آن پس دیگر این نشست به دلیل تدابیر امنیتی امکان حضور در داووس را پیدا نکرد.
توطئه یا توهم توطئه؟
برخی معتقدند که مجمع جهانی اقتصاد در واقع یک مجمع غیردموکراتیک برای تصمیم‌گیری در مورد سرنوشت جهان است. این حرف‌ها را البته برای نشست‌های دیگری هم در جهان می‌زنند. مثلا نشستی به نام بیلدربرگ. این نشست در سال ۱۹۵۴ گفته شده برای تقویت گفت‌وگو بین اروپا و آمریکای شمالی تاسیس شده و حالا برای تقویت اجماع در مورد سرمایه‌داری، غرب، بازار آزاد و منافع آن برگزار می‌شود و شرکت‌کنندگان در آن رهبران سیاسی، کارشناسان، مدیران صنعت، مدیران بخش مالی و دانشگاهیان هستند. تعداد شرکت‌کنندگان در این نشست ۱۲۰ تا ۱۵۰ نفر هستند ولی حفظ حریم خصوصی سخنرانان در آن باعث شده که در مورد آن حرف و حدیث‌های زیادی گفته شود. این نشست از ۱۹۵۴ برگزار شده به جز دو سال 2020 و 2021 که به دلیل همه‌گیری کوید ۱۹ لغو شده است.