فرصت‌های توسعه اقتصادی صنعت عسل
یکی از اصلی‌ترین معضلات پیش روی صنعت عسل، عدم تطابق با استانداردهای بین‌المللی است
هفت صبح، اعظم پویان| زنبور عسل تنها موجودی است که بدون کوچک‌ترین وابستگی به ارز، نقشی بی‌بدیل در امنیت غذایی و تولید محصولات کشاورزی ایفا می‌کند. در روز جهانی زنبور، فرصتی فراهم شده تا صدای زنبوردارانی باشیم که به‌رغم توانمندی‌های کم‌نظیر کشور در تولید عسل باکیفیت، همچنان درگیر مشکلات ساختاری، نبود حمایت واقعی و بی‌توجهی سیاست‌گذاران هستند.
ما در ایران ظرفیت تولید بهترین عسل‌های دنیا را داریم. از عسل کُنار در جنوب گرفته تا عسل آویشن و چلیا در البرز و عسل‌های زرشک و عناب در خراسان جنوبی، تنوع گیاهی ایران بی‌نظیر است. اما آنچه باعث شده این فرصت طلایی به تهدیدی برای معیشت زنبورداران بدل شود، نبود فرآوری مناسب، صادرات هدفمند و ناهماهنگی نهادهای متولی است.
یکی از اصلی‌ترین معضلات پیش روی صنعت عسل، عدم تطابق با استانداردهای بین‌المللی است. استفاده از داروهای غیراستاندارد در کندوها، منجر به رد شدن عسل‌های صادراتی در گمرکات خارجی می‌شود. این ضعف در نظارت، نه از ناآگاهی زنبوردار، بلکه از بی‌عملی ساختارهای نظارتی و آموزشی ناشی می‌شود. باید شرکت‌های تخصصی وارد میدان شوند، با زنبورداران قرارداد ببندند، نوع عسل، دارو و فرآیند را مشخص کنند تا کیفیت یکنواخت و صادرات‌پذیر شکل بگیرد.
از سوی دیگر، تعامل میان کشاورز و زنبوردار یک حلقه مفقوده در نظام تولید کشور است. در بسیاری کشورها، باغداران بابت خدمات گرده‌افشانی به زنبوردار هزینه پرداخت می‌کنند. اما در ایران، زنبوردار گاهی باید اجاره حضور در باغ را هم بدهد! آن هم در شرایطی که سم‌پاشی‌های بی‌برنامه، نابودی کلونی‌ها را در پی دارد. وزارت جهاد کشاورزی باید به‌صورت فوری سامانه‌ای برای هماهنگی سم‌پاشی و اطلاع‌رسانی به زنبورداران راه‌اندازی کند.
در بُعد اقتصادی، حمایت از زنبورداری نه‌تنها به تولید داروهای طبیعی و مکمل‌های سلامت‌محور کمک می‌کند، بلکه می‌تواند بخشی از بار نظام سلامت کشور را کاهش دهد. ژل رویال، بره‌موم، زهر زنبور و گرده گل، همگی محصولات پرارزشی هستند که ارزش افزوده بالایی ایجاد می‌کنند، مشروط به آنکه زیرساخت فرآوری، برندینگ و بازاریابی برای آن‌ها فراهم شود.
امیدوارم روز جهانی زنبور بهانه‌ای برای پیام‌های شعاری نباشد و نقطه آغازی برای بازنگری جدی در سیاست‌های مرتبط با زنبورداری در ایران شود. این صنعت نه تنها به‌دلیل نقشش در امنیت غذایی، بلکه به خاطر ظرفیت‌های بالای صادراتی و درمانی، شایسته توجه ویژه است. ما در ایران، با وجود جوانان مشتاق، طبیعت غنی و تنوع اقلیمی، می‌توانیم به یکی از قطب‌های تولید عسل و فرآورده‌های وابسته تبدیل شویم.
به شرط آنکه حمایت دولت، نظام بیمه، شرکت‌های خصوصی و تشکل‌های تخصصی به‌صورت هم‌افزا و عملیاتی باشد. زنبورداری می‌تواند الگویی از اقتصاد دانش‌بنیان، زیست‌سازگار و مقاوم در برابر تحریم‌ها باشد. در جهانی که روز به روز به سمت تغذیه سالم و داروهای طبیعی می‌رود، نباید این گنج پنهان را نادیده گرفت. زمان آن رسیده که زنبورداری را نه به عنوان یک حرفه سنتی، بلکه به‌عنوان یک صنعت راهبردی بازتعریف کنیم.
