معادله برق و سیمان و بانک‌ها| بررسی دست‌اندازی وزارت نیرو به سهم برق اختصاصی صنایع
سرد بودن شعبه‌های بانک مهم است یا کارکردن کارخانه‌های فولاد و سیمان؟
هفت صبح| دولت می‌گوید که بیشترین سهم برق را به صنایع اختصاص می‌دهد یعنی چیزی در حدود ۳۵ درصد از کل برق مصرفی در کشور را صنایع استفاده می‌کنند. این موضوع در نگاه اول اینطور نشان می‌دهد که دولت اولویت خوبی برای تخصیص برق به صنایع قائل است اما بررسی عدد و رقم‌های تکمیلی به ما می‌گوید که نیاز بخش صنعت خیلی بیشتر از اینها است.
همین چند روز پیش رئیس هیات‌مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق اعلام کرد که رقم عدم‌النفع صنایع به دلیل مشکلات ناشی از کمبود برق امسال فراتر از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان خواهد رفت که این معادل سرمایه‌گذاری در ۱۰ نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی سیکل ترکیبی و معادل ۵ هزار مگاوات برق است. شاید شما هم با دیدن این عدد و رقم‌ها بپرسید که چرا صنایع خودشان زمینه ساخت نیروگاه تولید برق سرمایه گذاری نمی‌کنند؟ جواب این سوال ماجرا را کمی عجیب‌تر می‌کند.
تا چند سال پیش که ناترازی برق تا این اندازه زیاد نشده بود و صنایع هم در ازای رفتن زیر بار قیمت‌گذاری دستوری برای فروش، برق با قیمت مناسب از دولت می‌گرفتند فشار خاصی برای دسترسی به برق و انگیزه کافی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه وجود نداشت اما کم کم اوضاع رو به وخیم‌تر شدن گذاشت هم دولت و هم ابرصنایع به این نتیجه رسیدند که بهتر است خود صنایع بزرگ مانند خیلی از کشورهای جهان روی تولید برق سرمایه گذاری کنند پس تفاهم نامه‌ای بین وزارت نیرو و بعضی از صنایع بزرگ مخصوصا فولادی‌ها و پتروشیمی‌ها منعقد شد تا آنها برای برق مصرفی خودشان فکری بکنند.
اسم این نیروگاه‌ها هم شد نیروگاه‌های خود تامین صنایع بزرگ. این اتفاق هم در مورد بعضی از آنها افتاد مثلا دو واحد نیروگاه تولید برق از سوی فولادمبارکه، یک واحد از سوی فولاد المهدی، یک واحد از سوی گل‌‌گهر سیرجان، یک واحد چادرملو، دو واحد توسعه معادن و یک واحد فولاد غرب آسیا در سال گذشته و امسال افتتاح شدند تا بخش صنعت بتواند بدون تعطیلی اجباری ناشی از کمبود برق، به کارش ادامه دهد.
با این اوصاف به نظر می‌رسد که مشکل این صنایع تا اندازه‌ای حل شده باشد اما گویا اینطور نیست. سایت عصر ایران نوشته که دولت برای جبران ناترازی برق به سراغ این بخش از برق تولیدی نیروگاه‌های اختصاصی صنایع هم رفته است.
در این گزارش آمده: «متاسفانه باوجود همه این اقدامات و برنامه‌ریزی‌ها، مسئولین برق کشور با خلف وعده ضمن قطع برق صنایع مذکور اقدام به تصاحب برق تولیدی واحدهای نیروگاهی اختصاصی صنایع کرد. این اقدام موجب بیکاری کارگران، پایین آمدن میزان تولید، بالارفتن قیمت تمام شده محصولات و در نهایت ضرر مالی بخش تولید است. عارضه دوم سلب اطمینان صنایع به سرمایه گذاری در صنعت برق به دلیل بدقولی مسئولین برق کشور است.»
رد چنین تصمیمی را در حرف‌های علی آبادی وزیر صمت می‌توانیم ببینیم که رسما از اولویت دهی به برق رسانی به خانه‌ها می‌گوید: «اکنون در شرایط فوق‌العاده در تامین برق قرار گرفتیم و در نهایت تصمیم گرفته شده که اولویت برق را به منازل دهند؛ تصمیم‌گیری آن بر عهده وزارت صمت نیست اما اگر بنده بودم، حتما تامین برق را به صنعت می‌دادم.»
در حالی که او هم در همین حرف‌ها تایید می‌کند که بیشترین سرمایه‌گذاری در بخش افزایش ظرفیت تولید برق از سوی خود صنایع انجام شده است: «بیش از ۵٠ درصد نیروگاه‌های فعال شده در سال گذشته، عملاً نیروگاه‌هایی هستند که توسط خود ما و صنعت سرمایه‌گذاری شده است. در حال تلاش هستیم که شرکت‌های بزرگ همچون ایدرو و ایمیدرو را در این بخش فعال‌تر کنیم تا زیرساخت‌های لازم برای تولید برق را فراهم کنیم.»
این را در نظر بگیرید که علی آبادی به خاطر اشتغالش در مپنا نگاه ویژه ای به مسئله برق داشت که حتی در واردات خودروهای برقی نیز می توان این مسئله را درک کرد. پروژه خودکفایی صنایع در مسئله برق هم از ایده‌های او و مشاورینش بود که فعلا توسط وزارت نیرو به گروگان گرفته شده‌اند.
صرفه‌جویی بانک‌ها معادل مصرف ۵ کارخانه سیمان
برای اینکه به اهمیت برنامه‌ریزی برای رساندن برق به صنایع پی ببریم اضافه کردن حساب و کتاب‌هایی که در همین چند روز اخیر انجام شده کمک کننده به نظر می‌رسد، آمارهایی که وزارت نیرو منتشر کرده و می‌گوید: «به طور کلی و بر اساس بررسی‌های انجام شده، نیاز کل بانک‌های شهر تهران به برق چیزی حدود ۴۵ مگاوات است که در فصل تابستان سال جاری و به دنبال اجرایی شدن طرح‌های مدیریت بار مصرف، حدود ۱۵ مگاوات در این حوزه کاهش مصرف برق داشته‌ایم. شاید این سوال مطرح شود که این میزان صرفه‌جویی چه کمکی به مدیریت شبکه توزیع برق خواهد کرد؟ ملموس‌ترین پاسخ شاید این باشد که صرفه‌جویی انجام شده، معادل نیاز شهروندان یک شهر ۵۰ هزار نفری به انرژی برق است و نقش قابل توجهی در مدیریت بار شبکه خواهد داشت.»
اما این حساب و کتاب به تنهایی عمق ماجرا را نشان نمی‌دهد پس بد نیست حرف‌های مدیرعامل توانیر را هم بخوانیم که گفته: «مصرف برق همچنان در مدار صعود قرار دارد و در شرایط فعلی نیازمند مدیریت مصرف هستیم و در این شرایط لازم است بانک‌ها سیستم‌های سرمایشی خود را روی ۲۴ درجه تنظیم کنند چراکه این اقدام موجب کاهش ۲۰درصدی مصرف برق می‌شود و این عدد معادل مصرف ۵ کارخانه سیمان است.
به طور کلی حدود ٣٥ هزار مگاوات از مجموع برق کشور در بخش سیستم‌های سرمایشی مصرف می‌شود، تغییر درجه کولر و گذاشتن آن روی ٢٤ درجه به تنهایی مصرف را ٢٠ درصد کاهش می‌دهد و عمدتا در مناطق عادی کشور که نیمه شمالی کشور را پوشش می‌دهد، کولر آبی پاسخگو است. تا پیش از این در منطقه شمال غرب ایران تنها ١٥ درصد از مردم کولر گازی داشتند، اما این میزان اکنون به ٣٠ درصد رسیده است، در حالی که باید متناسب با منطقه جغرافیایی اقدام به خرید وسایل سرمایشی کرد.»
