رکود اقتصادی به روایت بازرگانان
اتاق بازرگانی ایران می‌گوید اقتصاد کشور از فاز رونق خارج شده است.
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی| اتاق بازرگانی ایران که نهاد اصلی بازرگانان و تاجران و سرمایه‌گذاران ایرانی است ، دیروز نتایج «شامخ» آذر ۱۴۰۲ را منتشر کرد و بر این اساس هشدار داد که اقتصاد در حال ورود به یک فاز رکودی است. نکته‌ای که چند وقتی است برخی بازاریان با نشان دادن خلوتی بازار یا عدم کارکرد دستگاه‌های پوزشان هم در شبکه‌های اجتماعی آن را بیان می‌کنند. با هم ببینیم که شامخ چیست و چطور از آن فهمیده شده که اوضاع بازارها خوب نیست.
شامخ چیست؟ شامخ مخفف «شاخص مدیران خرید» است. این شاخص می‌خواهد نشان بدهد که وضعیت رکود و رونق در بازار چطور است و برای معین کردن آن دوازده سوال از مدیران کسب‌وکارها پرسیده می‌شود و در نهایت عددی از ۱۰۰ به‌دست می‌آید. اگر عدد شاخص بیش از ۵۰ باشد، نشان‌دهنده این است که اقتصاد از رکود خارج شده، اما اگر عدد شاخص زیر عدد ۵۰ باشد به معنی قرار گرفتن اقتصاد در مسیر انقباض و رکود است.
وضعیت شامخ آذرماه چطور است؟ عدد به‌دست آمده برای شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد در آذرماه عدد 49/88 بوده است. به این ترتیب شامخ برای کل اقتصاد در آذرماه برای سومین‌ماه پیاپی روند کاهشی داشته است و کمترین مقدار یازده ماه اخیر از بهمن‌ماه ۱۴۰۱ (به‌غیراز فروردین ۱۴۰۲) را به‌ثبت رسانده است.
کمی جزئی‌تر: اگر می‌خواهید بدانید که چرا داریم از رکود صحبت می‌کنیم، در نظر بگیرید که «میزان سفارش‌های جدید مشتریان» از صد، نمره 47/06 گرفته و این در حالی است که نمره سفارشات جدید در ماه مهر ۵۳ بوده است. یعنی از دید مدیران کسب‌وکارها وضعیت سفارش‌های جدید حدود ۱۱درصد افت داشته است.البته وضعیت کلی «میزان فعالیت‌های کسب‌وکار» از این‌هم بدتر شده است و از ۵۸ به ۴۸ رسیده است. یعنی از دید مدیران کسب‌وکارها آن‌ها نسبت به مهرماه حدودا ۱۷درصد کم‌کارتر شده‌اند.
آیا آمار دیگری هم هست که بتواند رکود را تایید کند؟ بله. آمار میزان تراکنش‌های شاپرک که در واقع آمار همه دستگاه‌های کارتخوان و درگاه‌های اینترنتی را در اختیار دارد. در آذر ۱۴۰۲ میزان تراکنش چهار میلیارد و ۱۰۶ میلیون عدد بوده که کمی بالاتر از آبان است و در صورتی‌که این ماه و نیز فروردین امسال را در نظر نگیریم، کمترین میزان از بهمن سال پیش است.
اما چرا مملکت دارد وارد رکود می‌شود؟ مدیران اقتصادی در نظرسنجی اتاق بازرگانی گفته‌اند این موارد اصلی‌ترین عوامل است. به‌طور خلاصه این دلایل به‌عنوان دلایل رکود بیان شده است:
کمبود شدید نقدینگی و سرمایه در گردش، عدم تخصیص ارز و مشکل تأمین مواد اولیه، قوانین غیرکارشناسانه که ادامه کاهش فروش خارجی را به‌دنبال داشته است. درباره مواد اولیه توضیح جزئی‌‌تری داده شده که پتروشیمی‌ها مواد اولیه موردنیاز شرکت‌ها را تأمین نمی‌کنند درنتیجه صنایع وابسته ناچار به فعالیت در حداقل ظرفیت و توان تولیدی خود هستند و از سوی دیگر عدم ترخیص مواد اولیه و قطعات از سوی گمرک، کمبود شدید مواد اولیه را به وجود آورده و از سوی دیگر مشکلات مربوط به تردد کشتی‌ها، واردات برخی مواد اولیه را هزینه‌بر و زمان‌بر کرده است.
نتیجه: در حالی‌که در بازار وارد دوره به‌اصطلاح «شب عید» شدیم، نظرسنجی صورت‌گرفته از مدیران کسب‌وکارها همراه با آمارهای دیگری مثل آمار شاپرک نشان می‌دهد که بازار دست‌کم در آخرین ماه پاییز وارد رکود شده است. اصلی‌ترین دلیل این رکود هم نبود پول در دست مردم است.
خریداران یا پولی ندارند و بنابراین تقاضایی در بازار ندارند یا دارند و آن را در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری کردند تا ارزش آن حفظ شود و از آن طرف کسب‌وکارها هم ریال و ارز ندارند تا بتوانند میزان تولیدات خود را افزایش دهند یا با آوردن مواد اولیه، جنس جدید وارد بازار کنند.
