انسولینهای برند، از دسترس دیابتیها خارج میشوند
دارو، بهویژه داروی حیاتی و مزمن، نباید میدان آزمون و خطای صنعتی و بودجهای باشد
هفت صبح| طی روزهای اخیر با صدور دستور رسمی از سوی سازمان غذا و دارو، توزیع و فروش برخی داروهای حیاتی از جمله برخی انسولینها متوقف و ممنوع شده است. بیماران دیابتی در ایران بار دیگر خود را در آستانه موج تازهای از کمبود و تغییر اجباری دارو میبینند؛ موجی که اینبار نه بهدلیل تحریم یا اختلال واردات بلکه در نتیجه کشمکشهای قیمتگذاری و فشار نهادهای غیرمرتبط قرار است ایجاد شود و تن بیماران را دوباره بلرزاند.
اکثر انسولینها درحالی در انبار مراکز پخش موجود است که بیماران دیابتی باید روزها داروخانههای سطح شهر را برای یافتن حتی یک قلم زیرپا بگذارند. چنانچه به گفته یک فعال صنعت پخش برخی انسولینها از جمله لانتوس در انبارها وجود دارند اما اجازه توزیع ندارند. با این وضعیت؛ قطع ناگهانی توزیع و فروش داروهایی همچون انسولین آن هم بدون اعلام عمومی عملا هزاران بیمار را در وضعیت بلاتکلیف قرار میدهد؛
همان وضعیتی که در ماهها و سالهای گذشته با تغییر اجباری قلمهای انسولین و حذف تدریجی سایر برندها نیز تجربه شده است. آنچه اتفاق افتاده به زبان ساده این است که امنیت و بازار انسولین کشور چند وقتی است با نامهها، سفارشها و در نهایت دخالتهای نهادهای بالادستی و غیرمرتبط با حوزه سلامت به ویژه یکی از دفاتر خاص ریاستجمهوری دچار ناامنی، تصمیمهای متناقض و بیثباتی خطرناک برای بیماران شده است.
طی هفتهها شاید هم ماههای گذشته هر نامهای از جنس دستور توقف فروش یا سفارش فروش موجب شده که بازار انسولین به شدت دچار تنش شود و نهادهایی که گاهی خود سهامدار یا ذینفع شرکتهای داروسازی و تولیدکننده هستند و مسئولیت تبعات درمانی تصمیماتشان را پاسخگو نیستند در این امر نقش موثری بازی کنند. شاید در ظاهر، سیاست ایجاد اختلال در توزیع برخی انسولینها با شعار حمایت از تولید داخل توجیه میشود.
اما واقعیت میدان این است که در حال حاضر در کشور هیچ نوع انسولینی تولید نمیشود و انسولینهای وارداتی از چین و هند را نمیتوان نام تولید داخل بر آن نهاد. ضمن آنکه هیچ سیاست صنعتی و ارزی نباید روی بدن بیماران دیابتی آزمایش شود؛ تا زمانی که تولید داخل به حجم و کیفیت پایدار نرسیده، حذف شتابزده انسولینهای برند فقط ریسکهای بالینی و انسانی را بالا میبرد.
در دسترس نبودن انسولین در حالی است که به گفته علیرضا استقامتی، رئیس دانشکده علومپزشکی تهران و رئیس انجمن دیابت گابریک، وقتی اجازه فرمولهکردن بدون ضابطه انسولین صادر میشود، این احتمال وجود دارد که بازار کشش کافی برای فروش یک محصول را نداشته باشد و در نتیجه رقابت ناسالم شکل میگیرد و برخی انسولینها با وجود وفور برندها از چرخه توزیع خارج شود ضمن آنکه به هیچ وجه نمیتوانیم بیمار را به تغییر انسولین مصرفی و استفاده از یک نشان خاص وادار کنیم.
او با بیان اینکه به معنای واقعی با «زیادی انسولین» مواجه هستیم. در آخرین اظهارات خود تاکید کرده است که علاوه بر دو شرکت واردکننده انسولین چند شرکت نیز نسبت به فرمولهکردن انسولین در ایران اقدام میکنند اما ماده اولیه انسولین را از خارج به داخل کشور وارد میکنند.
و اما در سطح سیاستگذاری، پرسش اصلی این است که آیا میتوان برای صرفهجویی در چند میلیون دلار ارز یا برای آمادهسازی بازار یک محصول داخلیِ هنوز نرسیده، شبکه درمان و زندگی صدها هزار بیمار دیابتی را در وضعیت تعلیق و بیثباتی قرار داد؟ پاسخ پزشکان و انجمنهای علمی روشن است: نه. دارو، بهویژه داروی حیاتی و مزمن، نباید میدان آزمون و خطای صنعتی و بودجهای باشد.
