ایران و ورشکستگی آبی؛ کشاورزی آب را می‌بلعد
بحران کم‌آبی در ایران، تنها به دلیل کم‌آبی ذاتی این سرزمین نیست و عوامل زیادی دخیل هستند.
به گزارش هفت صبح، ایران، کشوری با اقلیم خشک و نیمه‌خشک در جهان، با بحران آب مواجه است .بحرانی که برخلاف تصور عمومی، کم‌آبی ذاتی این سرزمین به‌تنهایی علت اصلی آن نیست. سوءمدیریت منابع آب در طول دهه‌ها موجب این بحران شده است.
منابع آبی پایدار نقش حیاتی در تأمین امنیت ملی، غذایی و اجتماعی دارند، اما سیاست‌های غلط دولت‌ها در سال‌های گذشته ایران را به سمت ورشکستگی آبی هدایت کرده است.
آمارها نشان می‌دهند که بخش کشاورزی بزرگترین مصرف‌کننده منابع آب در ایران است و حدود 80 تا 90 درصد از منابع آب شیرین کشور در این بخش مصرف می‌شود.
در حالی که صنعت تنها 2 درصد و مصارف شهری و خانگی نیز حدود 8 درصد از کل مصرف آب را به خود اختصاص می‌دهند.
مصرف آب در بخش کشاورزی ایران نسبت به کشورهای همسایه بسیار بالاتر است. برای مثال، در ترکیه و عراق راندمان آبیاری کشاورزی بیش از 50 درصد است، در حالی که این میزان در ایران کمتر از 35 درصد است.
این نشان‌دهنده هدررفت زیاد آب در کشاورزی است که عمدتاً به دلیل استفاده از روش‌های سنتی آبیاری و عدم استفاده از فناوری‌های نوین است.
هدررفت آب در شبکه توزیع شهری نیز یکی از مشکلات جدی است. حدود 25 تا 30 درصد آب در لوله‌کشی شهری به دلیل نشتی، فرسودگی و مدیریت ضعیف هدر می‌رود، در حالی که این میزان در کشورهای توسعه‌یافته کمتر از 10 درصد است.
همچنین، در بسیاری از شهرهای ایران، آبیاری فضای سبز با آب شرب انجام می‌شود، در حالی که در کشورهای دیگر از پساب تصفیه‌شده برای این کار استفاده می‌کنند.
چالش دیگر، تبخیر شدید منابع سطحی است. سالانه بین 60 تا 70 درصد از بارش‌های کشور تبخیر می‌شود که نسبت به کشورهای همسایه رقم بالایی است. این موضوع به دلیل اقلیم خشک و گرمای شدید در بسیاری از مناطق ایران است.
علاوه بر این، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی باعث افت شدید سطح آب سفره‌های زیرزمینی و فرونشست زمین شده است. بیش از 85 درصد دشت‌های ایران در وضعیت بحرانی قرار دارند و برخی از آنها با افت سطح آب بیش از یک متر در سال مواجه هستند.
بحران آب در ایران باعث شده است که بیش از 16 هزار روستا با کمبود آب مواجه شوند و حدود 4 میلیون ایرانی به آب سالم دسترسی نداشته باشند.
در نتیجه، 33 هزار روستا در 50 سال اخیر خالی از سکنه شده‌اند و سالانه 300 هزار مهاجر اقلیمی وارد تهران می‌شوند. این مهاجرت‌ها موجب رشد حاشیه‌نشینی، بیکاری و مشکلات اجتماعی در کلان‌شهرها شده است.
بحران آب در ایران نتیجه ترکیبی از سوءمدیریت، هدررفت منابع و تغییرات اقلیمی است. در حالی که کشورهای همسایه با برنامه‌ریزی درست توانسته‌اند بهره‌وری آب را افزایش دهند، ایران همچنان با مصرف بی‌رویه، روش‌های ناکارآمد آبیاری و توسعه شهری بدون توجه به منابع آبی وضعیت خود را بدتر کرده است.
اگر سیاست‌های مدیریت منابع آبی اصلاح نشود، ایران در آینده با بحران گسترده‌تری روبه‌رو خواهد شد.