ماجرای پیچیده دوره خدمت سربازی
ستاد نیروهای مسلح شرایط را برای‌کوتاه شدن دوره سربازی مناسب نمی‌داند
روزنامه هفت صبح| «حداقل ۳ ماه از خدمت تمامی سربازان کاهش پیدا می‌کند »؛ این خبری بود که هشتم بهمن یک نماینده مجلس به خبرنگاران داد. اگرچه مشمولان نظام وظیفه اول با این خبر خوشحال شدند اما بعد از سه روز، سازمان نظام وظیفه آن را تکذیب کرد.
مجلس و ستاد نیروهای مسلح همین فصل گذشته، کشمکش بر سر همین موضوع را تجربه کرده بودند اما این بار دیتاهای جدیدی هم منتشر شده که سرنخی درباره سرانجام این تصمیم مهم برای سربازی به ما می‌دهد.
این بار حرف کوتاه‌تر شدن دوره سربازی را سید محسن دهنوی عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی دوباره در دهان‌ها انداخت. او یکشنبه همین هفته بعد از جلسه علنی، در بین همه خبرنگاران اینطور گفته بود:
« طبق توافق ستاد کل نیروهای مسلح با رئیس مجلس در لایحه برنامه هفتم برنامه توسعه این آمده که میانگین خدمت سربازی با احتساب دوره آموزشی به ۱۴ ماه خواهد رسید. یعنی حداقل ۳ ماه از خدمت تمامی سربازان کاهش پیدا می‌کند.»
نه فقط بین خبرنگارها بلکه حتی در توئیتر خود هم توضیح بیشتری داده که با کاهش طول دوره، چه کسی جایگزین سربازها خواهد شد. به گفته دهنوی ستاد کل نیروهای مسلح با تامین اعتبار دولت، سربازی را کاهش می‌دهد و به جای آن اعضای دیگری به کار گرفته می‌شوند تا هم نیاز به سرباز جبران شود و هم استفاده از سربازان در جایگاه‌های تخصصی افزایش یابد.
طبق گفته‌های این نماینده این تفاهم‌نامه همان یکشنبه در سامانه نماینده‌ها بارگذاری شده تا بعد از اینکه در صحن تصویب شد برای شورای نگهبان ارسال شود.
بخش مهم اظهارات دهنوی این بود که خبر داد: «تفاهم نامه‌ای بین رئیس مجلس و ستاد نیروهای مسلح تنظیم شده.» آبان ماه نماینده دیگری فقط گفته بود که « هر تصمیمی که گرفته شده با هماهنگی ستاد کل بوده است» اما این برای اولین بار بود که گفته می‌شد یک تفاهم نامه بین محمدباقر قالیباف و سرلشکر محمد باقری (رئیس ستاد نیروهای مسلح) تصویب شده.
هنوز زود است
از زمان انتشار این خبر تا تکذیب آن از سوی سازمان وظیفه عمومی فراجا، سه روز زمان برد. قبل از واکنش ستاد نیروهای مسلح، صدا و سیما درباره این ادعای نماینده مجلس نظر داد. سه‌شنبه در یک برنامه تلویزیونی بدون اینکه اسم نماینده مجلس آورده شود، مجری گفت:«در رسانه‌ها خبری منتشر شده که نشان می‌داد برخی از نماینده‌های مجلس حرفی زودهنگام زده‌‌اند.
ما می‌دانیم که تصمیم گیری درباره هر تغییری در سربازی در اختیار ستاد نیروهای کل مسلح است و مجلس می‌تواند به عنوان نظر مشورتی مذاکره و توافق کند اما اعلام آن زودهنگام بود. ستاد کل فرماندهی مسلح با توافق با مجلس می‌تواند این مصوبه را قبول کند.» از حرف‌های مجری اینطور می‌شد برداشت کرد که مذاکراتی بوده که منجر به کاهش سربازی می‌شود اما «هنوز اعلام آن زود است.» حالا اظهارات دهنوی درباره مذاکرات قالیباف و سرلشکرباقری معنادارتر شد.
جزئیات اطلاعیه سازمان وظیفه
12 ساعت بعد از اینکه تلویحا صدا و سیما کاهش دوره سربازی را تایید کرد، سازمان نظام وظیفه که زیر نظر ستاد کل نیروهای مسلح است اطلاعیه خود را داد. این سازمان تاکید کرده که فعلا چنین برنامه‌ای ندارند و از این مهم‌تر اینکه فقط ستاد کل نیروهای مسلح می‌تواند درباره این موضوع تصمیم بگیرد. این خلاصه چهارپاراگراف اطلاعیه‌ای است که از سمت آنها صادر شده. در اطلاعیه سازمان وظیفه چه نکاتی وجود داشت؟
اولین نکته این بود که سازمان نظام وظیفه می‌گوید دغدغه مجلس کاهش سربازی برای تشویق جوان‌ها به تشکیل خانواده بود که به اندازه کافی طول مدت سربازی را برای این قصد و غرض کاهش داده است. متن اطلاعیه این است:
«در راستای طرح تحول خدمت سربازی با شرایط فعلی، میانگین مدت خدمت در مناطق مختلف کشور و با اعمال امتیازات کسر خدمت ویژه متاهلین، کسر خدمت به تعداد فرزندان، کسر خدمت محققین و نخبگان، کسر خدمت ویژه مناطق خدمتی و... به کمتر از ۱۴ ماه رسیده و عملا دغدغه‌ای که مورد نظر برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی بوده، تامین شده است.»
سپس در ادامه به افزایش حقوق سربازان اشاره شده تا توضیح دهد برای بهبود شرایط ستاد نیروهای مسلح هم حقوق سربازها را با همکاری با مجلس افزایش داده و هم تلاش‌هایی برای مهارت آموزی و اشتغال آنها داشته.
*بعد از آوردن دلایل در اطلاعیه نظام وظیفه توضیح داده شده که چرا کاهش دوره سربازی به شکل مورد نظر مجلس ممکن نیست. مشکل اصلی این است که اگر طول مدت سربازی کم شود، تعداد سربازان کاهش می‌یابد و در این صورت چه کسی جای آنها را خواهد گرفت؟ در متن اینطور آمده:« کاهش مدت خدمت دوره ضرورت بیشتر از مدت تصویب شده فعلی و افزودن برخی از معافیت‌ها، باعث کمبود نیروی انسانی و کاهش بهره وری در حوزه‌های دفاعی و امنیتی سازمان‌های نیروهای مسلح می‌شود.»
*در نهایت هم اینطور آمده بود که ستاد کل نیروهای مسلح، تنها مرجع رسمی اطلاع رسانی پیرامون قوانین و مقررات خدمت سربازی، سازمان وظیفه عمومی فراجا است و جوان‌ها بر اساس اطلاعیه‌های ستاد باید برای آینده خود برنامه‌ریزی کنند.
مواضع مجلس، نیروهای مسلح و شورای نگهبان
وقتی اظهارات نماینده مجلس را با آن همه جزئیات کنار اطلاعیه سازمان نظام وظیفه می‌گذاریم، با یک تناقض بزرگ روبه‌رو می‌شویم. اگر اخبار سربازی از آبان ماه تا امروز را مرور کنیم به نظر می‌رسد که مجلس، شورای نگهبان و ستاد نیروهای مسلح با همدیگر اختلافی در این مورد دارند:
ستاد کل نیروهای مسلح چه نظری دارد؟ دوباره برگردیم به اظهارات نماینده مجلس. ابوالقاسم دهنوی نسبت به ماه‌های پیش کمی اطلاعات بیشتری داده و گفته بود که جلسه‌ای بین سردار باقری و محمدباقر قالیباف برگزار شده. این می‌تواند به صورت ضمنی به ما سرنخی درباره موضع ستاد نیروی مسلح بدهد.
این ستاد از فرماندهان سپاه، ارتش و فراجا تشکیل شده و رئیس آن سرلشکر باقری است. اگر طبق اظهارات نماینده‌ها هر تصمیمی گرفته شده در هماهنگی با ستاد کل بوده، پس فرماندهان سپاه، ارتش و فراجا هم با آن موافق بوده‌اند. ولی با کنار هم گذاشتن موضع صدا و سیما، اطلاعیه نظام وظیفه و این اظهارات دو فرضیه که به ذهن خطور می‌کند:
*همانطور که این نماینده مجلس گفته توافقی بین محمدباقر قالیباف و سرلشکر باقری که رئیس ستاد است انجام شده اما طبق قانون شرایط سربازی درصورتی تغییر خواهد کرد که ستاد کل اجازه آن را از فرماندهی کل ستاد، یعنی رهبری گرفته باشد و ممکن است هنوز این اجازه به صورت رسمی صادر نشده باشد.
*فرضیه دیگر به تاکید ستاد بر این عبارت برمی‌گردد که تاکید دارد تنها مرجع رسمی اطلاع‌رسانی خدمت سربازی، سازمان وظیفه عمومی فراجاست. یعنی ممکن است اتفاق‌هایی افتاده باشد اما می‌خواهد خبر به این مهمی را از تریبون خودش اعلام کند.
موضع مجلس چیست؟ خیلی از افراد از جمله اعضای هیات دولت می‌گویند در برنامه هفتم توسعه مصوبه‌هایی وجود دارد که بیشتر به خاطر نزدیکی انتخابات مجلس در آن گنجانده می‌شود. به خصوص مصوبه‌هایی مثل سربازی، قراردادهای کاری، حقوق کارمندان و بازنشستگان که روی نظر عموم مردم درباره نماینده‌های مجلس تاثیرگذار خواهد بود.
این موضوع صحت داشته باشد یا نه در هر صورت مجلس مصر است که کاهش طول دوره سربازی را داخل برنامه هفتم توسعه بگنجاند. اصرار مجلس از اینجا مشخص است که وقتی یک بار در جریان رسیدگی به برنامه هفتم، نظر شورای نگهبان را پرسیده بودند، شورای نگهبان درخواست کرد این بخش از برنامه درباره کوتاه شدن سربازی اصلاح شود. مجلس هم یک تبصره به آن اضافه کرد ولی اصل ماجرا باز سر جای خودش ماند.
شورای نگهبان چه می‌گوید؟ در آخرین تغییرات قانون سربازی که در سال ۱۳۹۰ انجام شد، اولین ایراد شورای نگهبان به مجلس این بود که آیا در زمینه این تغییرات از رهبری اذن گرفته شده یا نه و تا زمانی که این اجازه برای شورای نگهبان مسجل نشد، قانون را تصویب نکرد. بنابراین به احتمال زیاد اگر این بار هم از رهبری تایید گرفته نشود باز هم این مصوبه تایید نخواهد شد.
