علاقه دولتی‌ها به کامپوزیت‌های ترسناک
نگاهی به تب فروکش نکردنی استفاده از شیشه و کامپوزیت در ساختمان‌سازی.
روزنامه هفت صبح| دیروز معاون خدمات شهری شهرداری تهران گفت: «به علت نمای کامپوزیتی ساختمان بیمارستان گاندی آتش‌سوزی بزرگ جلوه می‌کرد.» از قضا چند ماه قبل مصطفی چمران رئیس شورای شهر تهران به همین موضوع اشاره کرده و گفته بود: «منازل مسکونی اجازه ندارند نمای شیشه‌ای و کامپوزیت داشته باشند اما در ساختمان‌های اداری شرایط دیگری وجود دارد و برخی اصرار بر نمای شیشه‌ای دارند.
این در حالی است که هم اسراف انرژی و خطرات بعدی دارد و هم از نظر زیبایی، جذابیت چندانی ندارد اما متأسفانه در برخی ساختمان‌های اداری اجرا می‌شود.» او مثالی هم برای این اصرارها داشت: «به‌عنوان مثال وقتی ساختمان جدید بانک مرکزی که در منطقه عباس‌آباد ساخته می‌شد، اصرار داشتیم که از شیشه استفاده نشود.
در شورای‌عالی معماری و شهرسازی پیشنهاد کردم که بانک مرکزی همچون ساختمان خیابان میرداماد از نمای شیشه‌ای استفاده نکند که به اعتقاد بنده بی‌تدبیری کرده و عیناً همان کار تکرار شد و بانک‌های دیگری نیز هستند که از نمای شیشه‌ای استفاده کرده‌اند.» اینها بخشی از حمله تند مصطفی چمران رئیس شورای شهر تهران به دولتی‌هایی بود که همچنان اصرار بر ساختن ساختمان‌های شیشه‌ای دارند، آنقدر زیاد که دیگر خیلی‌ها می‌دانند ساختمان‌های بلند شیشه‌ای حتما دولتی هستند.
چمران در حرف‌هایش به موضوع دیگری در مورد ساختمان‌های شیشه‌ای اشاره کرده و گفته: «در سال‌های گذشته همراه دانشجویان، ساختمانی در خیابان آفریقا را که نمای شیشه‌ای داشت، به مدت یک هفته مورد ارزیابی قرار دادیم و به این نتیجه رسیدیم که در یک هفته حدود ۶۰ تا ۷۰درصد انرژی حرارتی و سرمایشی آن هدر می‌رود که این بسیار بد است.
وقتی بحث از صرفه‌جویی در انرژی است، اینگونه انرژی را هدر می‌دهیم و برای ساکنین ناراحتی ایجاد می‌کنیم؛ ساختمانی که نمای آن شیشه‌ای و به سمت غرب است، در بعدازظهر تابستان که آفتاب از غرب می‌تابد، با گرمای شدیدتری مواجه می‌شود و طبیعتاً مصرف انرژی بیشتری را دارد. به اعتقاد بنده بدتر از این نمی‌توانستند فکر کنند اما ساختمانی‌ست که ساخته شده است.»
جالب اینکه حرف‌های چمران باعث شد خیلی‌ها به سمت وزارت نیرو برگردند چرا که این وزارتخانه در حالی‌که متولی مبحث انرژی است، دقیقا ساختمانی دارد که هدر‌دهنده انرژی محسوب می‌شود، ساختمانی غول‌پیکر و تماما شیشه‌ای. البته وزارت نیرو و هر دو ساختمان بانک مرکزی، در این زمینه تنها نیستند. ساختمان وزارت جهاد کشاورزی، یکی از ساختمان‌های مهم صدا‌و‌سیما، ساختمان مجلس، یکی از ساختمان‌های مهم وزارت راه، چندین ساختمان کلیدی شهرداری تهران، ساختمان بیمه مرکزی و...
از جمله دولتی‌های شیشه‌ای هستند. در کنار آنها خصوصی‌ها و شبه‌خصوصی‌های شیشه‌ای هم کم نیستند از ساختمان تجارت جهانی جردن گرفته تا ساختمان پردیس ملت و... جالب اینکه اگر بپذیریم این ساختمان‌ها قدیمی هستند و قبل از ممنوع شدن استفاده از شیشه در نماها ساخته شده‌اند که اینطور نیست، برای ساختمان‌های کامپوزیتی هیچ بهانه‌ای نمی‌توان پیدا کرد
چون اساسا استفاده از کامپوزیت روشی است که به‌تازگی مد شده، مدی که به‌نظر می‌رسد می‌تواند جان ساکنانش را بگیرد. همه اینها در حالی است که مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان استفاده از شیشه و کامپوزیت در نمای ساختمان را ممنوع کرده است و شورای شهر هم با تایید این قانون شهرداری‌ها را موظف کرده که ممنوعیت را اعمال کنند.
ما تقریبا می‌توانیم دلیل دولتمردان برای علاقه بسیار زیادشان به ساختمان‌های شیشه‌ای را بفهمیم، شیشه جلال و شکوه بیشتری به ساختمان‌ها می‌دهد و با توجه به ممنوعیت این کار برای سایر شهروندان ساختمان‌های دولتی و شبه‌دولتی را متمایز می‌کند. کامپوزیت‌ها هم به زیبایی ساختمان‌ها اضافه می‌کنند، مخصوصا اینکه انعطاف دارند و هر شکل و رنگی که لازم باشد ارائه می‌کنند
اما مخالفان هم دلایل خودشان را دارند. محمدباقر خسروی، مدیرکل سابق معماری و ساختمان شهرداری تهران در مورد دلیل مخالفت‌ها با استفاده از این دو فاکتور در نمای ساختمان می‌گوید: «آنچه که شورای اسلامی شهر تهران به‌درستی بر آن پافشاری داشت، این بود که ساختمان‌هایی که نمای شیشه‌ای دارند به دلیل عدم مقاومت دربرابر نیروهای جاذبی، در صورت وقوع زلزله یا ایجاد حادثه‌ای مانند آتش‌سوزی در داخل ساختمان، می‌توانند مانند بمبی عمل کنند که شیشه‌های خرد شده را به اطراف محدوده خود پخش می‌کند
و موجب صدمات زیادی به عابران و خودروهایی می‌شوند که در آن محدوده تردد می‌کنند. همچنین این نوع شیشه‌ها موجب اتلاف بیشتر انرژی ساختمان می‌شود که این موضوع هم به‌درستی از سوی شورای شهر مورد تاکید قرار گرفته بود. البته باید بگوییم که بعضی شیشه‌هایی که امروزه در بازار وجود دارند در برابر عوامل جاذب مقاوم هستند و در هنگام حادثه شیشه‌ها خمیری شکل می‌شوند و حادثه چندانی ایجاد نمی‌کنند.
از طرفی قابلیت تمیز شدن به‌طور خودکار برای این ساختمان‌ها هم وجود دارد اما معمولا این مدل هزینه زیادی دارد و تضمینی برای اینکه در صورت بروز مشکل این نوع شیشه‌ها با شیشه‌های مشابه جایگزین شوند وجود ندارد، همانطور که در بسیاری از ساختمان‌ها دیده‌ایم که این اتفاق نیفتاده است.
ضمن اینکه حتی در صورت پذیرش استفاده از این نوع شیشه‌ها، بخش زیادی از کارگران ساختمانی مهارت کافی برای نصب آن را ندارند و این سوال کماکان باقی می‌ماند که آیا امکان اجرای درست این تکنولوژی وجود دارد؟ هدر رفت انرژی هم موضوع دیگری است که نمی‌توان آن را انکار کرد اما از آنجا که بعضی از مجموعه‌های دولتی و بانک‌ها موضوع انرژی برایشان اهمیت ندارد و هزینه خاصی محسوب نمی‌شود، نسبت به این موضوع بی‌توجه هستند.»
او ادامه می‌دهد: «بنابر همه این دلایل چنانچه بیشتر از 40درصد نمای ساختمان شیشه‌ای باشد پروانه ساخت به آن داده نخواهد شد و بر اساس مصوبه شورای اسلامی، ساختمان‌های فعلی که نمای شیشه‌ای کامل دارند به دلیل آنکه هزینه بیشتری به شهر تحمیل می‌کنند و موجب هدر رفتن انرژی بیشتری می‌شوند، مشمول پرداخت جریمه خواهند بود اما نمی‌دانیم این جریمه اصلا اعمال می‌شود یا نه.»
مواد اشتعال‌پذیر درست کنار پنجره
هادی جبلی، معمار هم در مورد استفاده از کامپوزیت در نمای ساختمان‌ها می‌گوید: «متاسفانه در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها قیمت کامپوزیت‌های با کیفیت آنقدر بالا رفته که خیلی از سازنده‌ها حتی در بخش‌های ضروری که استفاده از کامپوزیت اجتناب‌ناپذیر است از کامپوزیت با‌کیفیت پایین درجه سه و چهار استفاده می‌کنند چه برسد به نما.
مشتری هم در نگاه اول متوجه این موضوع نمی‌شود چون در ابتدا کامپوزیت زیبا و سالم است اما همین کامپوزیت‌ها بعد از یکی دو سال مات می‌شوند، رنگ و رو رفته و زشت می‌شوند و نمای شهر را از شکل می‌اندازند. ضمن اینکه کامپوزیت‌ها مخصوصا انواع بی‌کیفیت‌تر به سرعت آتش می‌گیرند و از آن مهم‌تر اینکه در اغلب مواقع مسیر دسترسی آتش‌نشان‌ها به داخل ساختمان از بیرون را می‌بندند و می‌توانند فاجعه درست کنند.»
